Sector in nood: 'Vijf voor twaalf voor melkveehouderij'
De voortdurend dalende melkprijs zorgt voor de nodige hoofdbrekens bij Groninger melkveehouders. Hoe houd ik mijn verliesgevende bedrijf draaiende, is de vraag die menig boer bezighoudt. Een stijging van de prijs is voorlopig niet in zicht. Kortom, hoe houdt een melkveeboer uit Groningen zich staande in het prijsgeweld?
Zomaar een dag in het vroege voorjaar van 2016. Tientallen boeren in de provincie Groningen staan in alle vroegte op om hun koeien aan de melkrobots te koppelen. Het is een hard bestaan, want de boeren weten dat ook deze dag geen geld zal opleveren. Er moet geld bij, sommige boeren zitten al meer dan een jaar in deze situatie. Reserves raken op, de banken morren. De strop vermomd als lage melkprijs gaat langzaam maar zeker strakker om hun nek zitten.
'Onder de kostprijs'
Deze situatie kan zo niet veel langer doorgaan, weet ook Willem Overbeek. Hij is een jonge melkveehouder uit Ganzedijk en ziet dat boeren in zijn omgeving het moeilijk hebben. 'Je melkt elke dag onder de kostprijs', schetst hij de situatie. 'We krijgen nu 25 cent per liter, maar de kostprijs schommelt tussen de 32 en 37 cent, afhankelijk van de omstandigheden van de melkveehouder. Dit houd je niet eeuwig vol.'
De 31-jarige Overbeek is dan ook somber over de toekomst voor de sector, die volgens hem allesbehalve rooskleurig is. 'Doordat de situatie moeilijk is moet je investeringen uitstellen', vervolgt de melkveehouder. 'Maar op een gegeven moment houdt dat ook op. En als je wilt investeren en bij de bank aanklopt, is de bank erg terughoudend.' En Overbeek weet: bij aanhoudend liquiditeitstekort zal de bank de volledige zeggenschap over het bedrijf opeisen. 'En dan ben je in feite knecht van de bank.'
'Prijs van marktwerking'
Dat de dalende melkprijs melkveehouders onder druk zet, ziet ook Marijn Dekkers, sectormanager melkveehouderij bij de Rabobank. Hij ziet meer boerenbedrijven met een liquiditeitstekort en sluit niet uit dat dit aantal oploopt. 'De situatie die nu ontstaat ligt in de lijn der verwachting', laat hij weten. 'Sinds 2008 gaat de melkprijs harder op en neer en dat is de prijs van de marktwerking. Je weet niet hoe lang en hoe diep de prijs zal zakken.'
Dekkers ziet dat de laatste prijsdaling voor veel boeren op een erg ongunstig moment komt. 'Dit komt niet goed uit, zo vlak voor de zomer. Veel melkveehouders zien hun bedrijfskosten oplopen door het verbouwen van voer voor de koe en het aankopen van meststoffen. Ik kan begrijpen dat deze daling bij veel melkveehouders tot extra zorgen leidt.'
'Moed zakt in de schoenen'
Die zorgen constateert Alma den Hertog ook. Zij is waarnemend voorzitter van LTO Noord, voorzitter van de zuivelcoöperatie Noorderland Melk en bestiert een melkveehouderij in Luddeweer. Zij ziet dat de sector het moeilijk heeft. 'Voor een aantal boerenbedrijven is het vijf voor twaalf', zegt ze. 'Door de aanhoudend lage melkprijs zakt ze de moed in de schoenen. Bij LTO Noord proberen we dit geluid door te laten dringen in Den Haag. Niet dat de politiek directe invloed kan uitoefenen op de melkprijs, maar ze kan wel iets aan de toenemende regeldruk doen.'
Naast de toenemende regeldruk is ook de consument aan zet, vindt Den Hertog. 'De consument kiest voor het goedkoopste pak melk in de winkel, terwijl de kosten voor het produceren van melk toeneemt. Dit is niet in verhouding. Je kunt als consument niet altijd het beste willen tegen de laagste prijs. Daarnaast moeten we onder andere kijken naar het inkoopbeleid bij de retailsector. Het is zaak dat de keten van goedkoop doorbroken wordt.'
Herstel in 2017
De melkveehouderij in Groningen is dan ook gebaat bij een stijging van de melkprijs. 'Herstel van de prijs verwacht ik dit jaar niet meer', is Dekker realistisch. 'Pas in 2017 zal de prijs weer opkrabbelen. Meerdere factoren hebben daar invloed op. De vraag uit China, de weersinvloeden, aanbodreductie zijn een aantal van deze factoren.'
De sector heeft desalniettemin toekomst, benadrukken Dekkers en Den Hertog. 'Voor de lange termijn zie ik de toekomst positief in', aldus Dekkers. Hij denkt dat de boeren hun miljoeneninvestering voor staluitbreiding op de lange termijn terugverdienen. Ook Den Hertog heeft vertrouwen in de kracht van de sector. 'Met de markt komt het wel weer goed. Er hoeft maar ergens in de wereld iets te gebeuren, en dat heeft dan direct invloed op de melkprijs. Met die toenemende fluctuatie moeten we leren omgaan.'
