Waarom ook 'oudjes' prima kunnen vernieuwen
Nieuwe producten komen echt niet alleen van grote technologiebedrijven of flitsende startups. Ook gevestigde, meer traditionele mkb-bedrijven met een langer verleden hebben een stevige innovatiekracht.
Door Loek Mulder
De term micro-bejaarden klinkt voor bedrijven wat merkwaardig, maar dat is hoe Dries Faems, hoogleraar Innovatie en Organisatie aan de Groningse Universiteit, bedrijven noemt die langer dan tien jaar bestaan en minder dan tien werknemers in dienst hebben. Aangenomen werd dat dergelijke ondernemingen nauwelijks voor vernieuwing zorgen. Maar het tegendeel is waar, zegt de innovatieprofessor. Van de 105 bedrijven in deze categorie is bijna een kwart koploper in innovaties.
Het staat in de Noord-Nederlandse Innovatiemonitor 2016, die dinsdag werd gepresenteerd. De komende vier jaar zal hoogleraar Faems een vergelijkbaar rapport schrijven over de innovatieactiviteiten van noordelijke mkb-ondernemers.
Wat zijn dat voor bedrijven, die koplopers?
Faems baseert zijn conclusies op een onderzoek onder 432 noordelijke mkb'ers die de innovatieprofessor heeft gevraagd naar wat ze aan nieuwe producten of diensten hebben bedacht de afgelopen jaren en hoeveel geld en tijd ze daarin hebben gestoken. 'Die koplopers binnen die groep van kleine bedrijven vonden we eigenlijk verdeeld over alle sectoren. Een duidelijk patroon was niet te zien', aldus Faems. 'Er zit een hoveniersbedrijf bij, maar ook bedrijven uit de maakindustrie.'
Faems baseert zijn conclusies op een onderzoek onder 432 noordelijke mkb'ers die de innovatieprofessor heeft gevraagd naar wat ze aan nieuwe producten of diensten hebben bedacht de afgelopen jaren en hoeveel geld en tijd ze daarin hebben gestoken. 'Die koplopers binnen die groep van kleine bedrijven vonden we eigenlijk verdeeld over alle sectoren. Een duidelijk patroon was niet te zien', aldus Faems. 'Er zit een hoveniersbedrijf bij, maar ook bedrijven uit de maakindustrie.'
Willen we niet weten waarom het ene bedrijf beter is in het bedenken van nieuwe dingen dan het andere?
Het onderzoek van Faems geeft een algemeen beeld van innovatie in het noordelijk mkb. De hoogleraar: 'Binnenkort bedaderen we de bedrijven voor verdere gesprekken. Daarmee willen we blootleggen waarom de een koploper is en de ander helemaal niet innovatief is. Is het de ondernemer die het aanjaagt? Werken er heel andere mensen?'
Het onderzoek van Faems geeft een algemeen beeld van innovatie in het noordelijk mkb. De hoogleraar: 'Binnenkort bedaderen we de bedrijven voor verdere gesprekken. Daarmee willen we blootleggen waarom de een koploper is en de ander helemaal niet innovatief is. Is het de ondernemer die het aanjaagt? Werken er heel andere mensen?'
Wat weerhoudt bedrijven van vernieuwen?
Innovatie stokt omdat bedrijven er geen geld voor hebben. Ruim de helft van alle bedrijven noemt het als oorzaak. Ook tijdgebrek, starre regels en gebrek aan subsidiemogelijkheden weerhouden ondernemers ervan te werken aan nieuwe producten.
Innovatie stokt omdat bedrijven er geen geld voor hebben. Ruim de helft van alle bedrijven noemt het als oorzaak. Ook tijdgebrek, starre regels en gebrek aan subsidiemogelijkheden weerhouden ondernemers ervan te werken aan nieuwe producten.
Faems concludeert dat bedrijven die meer tijd en geld besteden aan onderzoek en ontwikkeling meer omzet uit nieuwe producten en diensten halen. Logisch, of niet?
Faems: 'Het is inderdaad niet verbazingwekkend. Maar zoom je in dan zie je dat veel bedrijven helemaal niet aan dat profiel voldoen. Er is een behoorlijke categorie die weinig geld steekt in innovatie, maar toch innovatief is. Het zijn de zuinige vernieuwers. We zagen een aantal van die bedrijven in de scheepsbouw en de recreatie. Hoe dat precies zit gaan we nu ook uitzoeken.'
Faems: 'Het is inderdaad niet verbazingwekkend. Maar zoom je in dan zie je dat veel bedrijven helemaal niet aan dat profiel voldoen. Er is een behoorlijke categorie die weinig geld steekt in innovatie, maar toch innovatief is. Het zijn de zuinige vernieuwers. We zagen een aantal van die bedrijven in de scheepsbouw en de recreatie. Hoe dat precies zit gaan we nu ook uitzoeken.'
Wat is een effectieve manier om vernieuwing aan te jagen?
'Samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en eindgebruikers werkt goed', adviseert Faems. 'Vooral wanneer dat gebeurt in proeftuinen waar bedrijven prototypes ontwikkelen en laten testen door gebruikers die direct feedback geven'.
'Samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en eindgebruikers werkt goed', adviseert Faems. 'Vooral wanneer dat gebeurt in proeftuinen waar bedrijven prototypes ontwikkelen en laten testen door gebruikers die direct feedback geven'.
We vragen twee bedrijven waarom het voor hun zo belangrijk is nieuwe producten en diensten te bedenken.
Score in Tolbert. Ontwikkelt en produceert ergonomisch verantwoorde bedrijfsstoelen. We spreken operations manager Mark Nauta.
Waar plaatst u Score? Is het bedrijf koploper, ontwikkelaar, toepasser, volger of niet-innovatief.
'Onze ambitie is absoluut dat we koploper willen zijn.'
Hoe belangrijk is het voor Score om nieuwe producten te bedenken?
'Uitermate. Stilstand is achteruitgang. Het geldt nu meer dan ooit. Ontwikkelingen op technisch gebied groeien exponentieel. De wereld lijkt wel steeds sneller te gaan draaien. Wanneer je denkt dat dat je met je bestaande businessmodel blijvend kunt groeien, dan is het over een jaar of vijf wel over en uit.'
'Uitermate. Stilstand is achteruitgang. Het geldt nu meer dan ooit. Ontwikkelingen op technisch gebied groeien exponentieel. De wereld lijkt wel steeds sneller te gaan draaien. Wanneer je denkt dat dat je met je bestaande businessmodel blijvend kunt groeien, dan is het over een jaar of vijf wel over en uit.'
Wat voor nieuwe producten, diensten of processen heeft het bedrijf recent bedacht?
'We innoveren nog vooral op bestaande producten. Zo zijn we momenteel hard bezig met de medische sector en dan met name voor de tandartswerkvloer. Daarvoor hebben we een zadelkruk ontwikkeld waarmee een tandarts heel efficiënt kan zitten en werken. Daar houdt het niet op. We hebben ook een stoel gemaakt voor robotchirurgie. We zoeken dus heel specifieke oplossingen voor kleine deelmarkten. Die zijn het meest interessant voor onze speciale stoelen.'
'We innoveren nog vooral op bestaande producten. Zo zijn we momenteel hard bezig met de medische sector en dan met name voor de tandartswerkvloer. Daarvoor hebben we een zadelkruk ontwikkeld waarmee een tandarts heel efficiënt kan zitten en werken. Daar houdt het niet op. We hebben ook een stoel gemaakt voor robotchirurgie. We zoeken dus heel specifieke oplossingen voor kleine deelmarkten. Die zijn het meest interessant voor onze speciale stoelen.'
Hoe jagen jullie innovatie binnen het bedrijf aan?
'Twee productontwikkelaars zijn er continu mee bezig. Behalve op productgebied werken we ook aan onze processen. We kijken voortdurend waar we dingen slimmer kunnen doen: lean-innovatie. Ons hele personeel volgt er momenteel een opleiding voor. Parallel eraan werken we aan ons businessmodel. Dat gaat mogelijk helemaal over de kop. Samen met ING en MKB Noord kijken we hoe we dat kunnen aanpassen.'
'Twee productontwikkelaars zijn er continu mee bezig. Behalve op productgebied werken we ook aan onze processen. We kijken voortdurend waar we dingen slimmer kunnen doen: lean-innovatie. Ons hele personeel volgt er momenteel een opleiding voor. Parallel eraan werken we aan ons businessmodel. Dat gaat mogelijk helemaal over de kop. Samen met ING en MKB Noord kijken we hoe we dat kunnen aanpassen.'
Wat leveren die nieuwe producten op in termen van omzet en winst?
'We moeten er eno rm hard aan trekken om aan de vraag te voldoen en alles de deur uit te krijgen. We floreren, al heeft dat zeker ook met de aantrekkende markt te maken.'
'We moeten er eno rm hard aan trekken om aan de vraag te voldoen en alles de deur uit te krijgen. We floreren, al heeft dat zeker ook met de aantrekkende markt te maken.'
Het bedrijfspand van Score in Tolbert.
Verbidak in Winschoten. Doet in bedekken van platte daken. Directeur Arjan Freuling beantwoordt de vragen.
Waar plaatst u Verbidak? Is het bedrijf koploper, ontwikkelaar, toepasser, volger of niet-innovatief.
'We zijn geen aanjager, maar we lopen wel voorop in het gebruik van innovatieve producten.'
'We zijn geen aanjager, maar we lopen wel voorop in het gebruik van innovatieve producten.'
Hoe belangrijk is het voor Verbidak om nieuwe producten te bedenken of te gebruiken?
'De markt vraagt erom en grondstoffen raken op, dus moeten we vervangende producten vinden.'
'De markt vraagt erom en grondstoffen raken op, dus moeten we vervangende producten vinden.'
Wat voor nieuwe producten, diensten of processen heeft het bedrijf recent bedacht of toegepast?
'We gebruiken nu veel dakbanen die niet uit aardolieproducten zijn vervaardigd, maar van andere oliën zijn gemaakt. Ook bedekken we steeds meer daken met materiaal waaraan een granulaat is toegevoegd dat CO2 uit de lucht haalt. En witte dakbedekking is ook zo'n nieuw product. Het verhoogt door reflectie de opbrengst van zonnepanelen. Innovatie is ook dat je opdrachtgevers van dergelijke nieuwe producten op de hoogte brengt.'
'We gebruiken nu veel dakbanen die niet uit aardolieproducten zijn vervaardigd, maar van andere oliën zijn gemaakt. Ook bedekken we steeds meer daken met materiaal waaraan een granulaat is toegevoegd dat CO2 uit de lucht haalt. En witte dakbedekking is ook zo'n nieuw product. Het verhoogt door reflectie de opbrengst van zonnepanelen. Innovatie is ook dat je opdrachtgevers van dergelijke nieuwe producten op de hoogte brengt.'
Hoe jagen jullie innovatie binnen het bedrijf aan?
'Het begint vaak bij een verkoper die ergens iets ontdekt en in dat nieuwe product gelooft. Wanneer het wat is, gaan we onze mensen trainen in het toepassen ervan. En dan introduceren we het bij de eindgebruikers.'
'Het begint vaak bij een verkoper die ergens iets ontdekt en in dat nieuwe product gelooft. Wanneer het wat is, gaan we onze mensen trainen in het toepassen ervan. En dan introduceren we het bij de eindgebruikers.'
Wat leveren die nieuwe producten op in termen van omzet en winst?
'De marges erop zijn hoger dan op traditionele bitumenproducten.
De witte dakbedekking en die waar CO2-absorberend granulaat aan is toegevoegd zijn momenteel een dikke hit. Dat is dus voor de portemonnee een goede zaak. Al is dat niet het enige dat belangrijk is. We hebben ook een maatschappelijke functie en willen verantwoord ondernemen.'
'De marges erop zijn hoger dan op traditionele bitumenproducten.
De witte dakbedekking en die waar CO2-absorberend granulaat aan is toegevoegd zijn momenteel een dikke hit. Dat is dus voor de portemonnee een goede zaak. Al is dat niet het enige dat belangrijk is. We hebben ook een maatschappelijke functie en willen verantwoord ondernemen.'
Verbidak bedekte het dak van een Porsche-gebouw in Wolfsburg (D)
