OPINIE: De bouw kan zoveel meer

Dat betekent: minder banen dan gehoopt. Toch zijn de kansen voor de bouwarbeidsmarkt nog niet verkeken, mits er duidelijkheid komt over de omvang van de bouwopgave en de sector zelf flink gaat innoveren.

Economic Board Groningen heeft laten uitzoeken of er wel genoeg werkenden zijn die de klus in het aardbevingsgebied kunnen klaren. Maar voordat die cijfers goed en wel op tafel liggen, is de vraag alweer door de werkelijkheid ingehaald.

De bouwwerkzaamheden komen langzamer op gang dan voorzien en het aantal klussen is kleiner dan verwacht. Dat betekent dat de geschatte grote aantallen bouwers niet op korte termijn nodig zijn.

Dat maakt het extra lastig mensen met afstand tot de arbeidsmarkt te laten instromen, langdurig werklozen bijvoorbeeld. Vaak gaat het om tijdelijk werk en ontbreekt de continuïteit in het werk om mensen goed op te leiden.

Voor de noordelijke bouwarbeidsmarkt moet er nu eindelijk duidelijkheid komen over de hoeveelheid woningen die moeten worden hersteld en verstevigd. Als bouwers niet weten hoeveel werk er ligt, kun je niet van ze vragen om een forse voorinvesteringen te doen en jonge mensen op te leiden voor werk dat er misschien helemaal niet is.

Hier ligt de belangrijkste verantwoordelijkheid bij de overheid. Schep duidelijkheid en bied perspectief. En durf het initiatief bij regionale bedrijven neer te leggen in plaats van ze op het laatste moment te betrekken als de bestekken tot zes cijfers achter de komma uitgeschreven zijn. Dat is een innovatiekiller eersteklas.

Maar er is veel meer aan de hand op de bouwarbeidsmarkt. Dat komt doordat het werk in de bouw al sterk is veranderd. Zo neemt de technologie grote sprongen, onder andere door 3D-scanning en modelleren.

Ambachtelijke bouwvakkers zoals timmerlieden en metselaars zullen nodig blijven, maar in grote delen van de bouw zal in de toekomst meer werk in de fabriek plaatsvinden met montage op de bouwplaats. Dit geeft overigens kansen voor nieuwe fabrieken in Groningen voor prefab onderdelen.

Voor de bewoner biedt dit voordelen: industrialisatie van het bouwproces maakt meer maatwerk mogelijk tegen een betaalbare prijs en een constante kwaliteit. Vergelijk dat met de auto-industrie: what you see is what you get. Meer opties zonder meerprijs, uit te zoeken in je virtuele huis met een 3D-bril. Dan is keuze leuk.

De bouwsector zal moeten samenwerken met bijvoorbeeld leveranciers van domotica (slimme elektronica in je huis) of van nieuwe energietechnieken. Niet per huis, maar voor de hele provincie.

Dit alles betekent veel voor de Groningse arbeidsmarkt. Meer werk in fabrieken biedt kansen voor meer mensen dan alleen diegenen met een klassiek bouwprofiel, ook voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Tegelijkertijd vraagt het nieuwe intelligente bouwproces ook om meer hbo- of universitair geschoolde werknemers.

Is dat talent beschikbaar? Durven de Groningse mkb-bedrijven het aan om in deze ontwikkelingen te investeren? Hoewel we de omvang van de bevingsklus nog niet weten, ligt er linksom of rechtsom een grote opgave. Denk naast schadeherstel en versterking, aan verduurzamen en levensloopbestendig maken van huizen. Ook scholen moeten worden aangepakt, evenals zorgvastgoed en de infrastructuur.

Als we doen wat we deden, houden we de bouw die we kennen. Met lage marges, weinig werkzekerheid, hollen of stilstaan, veel versnippering en gesteggel in de keten over kwaliteit, prijs en capaciteit. Daarom moet bouwend Groningen innoveren. Met en voor ondernemers die wat willen en hebben met Groningen.

Dit najaar begint op de Zernike Campus in Groningen de bouw van de testhal BuildinG: 'Build in Groningen'. Een platform met faciliteiten voor productontwikkeling, onderwijs, ketensamenwerking, certificering en demonstratie.

Het is slechts het begin. Want nog belangrijker voor een duurzame economische ontwikkeling is dat we dat we straks ook de slimme en handige jongens en meisjes hebben die de nieuwe spullen kunnen maken.

Die vertrouwd zijn met 3D-modelling, die robots en 3D-printers kunnen programmeren, die al die oude en nieuwe techniek uiteindelijk weten samen te brengen in een producten die de bewoner graag wil hebben.

Bedreiging? Zeker. Kans? Zeer groot. Maar dan moeten we wel samen de schouders eronder zetten. De bouw kan zoveel meer!