Aardbevingsnieuws in september 2016: hoeveelheid gas staat voor 5 jaar vast

© Jos Schuurman/FPS
Wat gebeurde er de afgelopen maand op het gebied van gaswinning, aardbevingen en schadeafhandeling in onze provincie? In september: de gaswinnig staat definitief voor vijf jaar vast, veel protesten en een latrelatie dankzij de NAM.
RTV Noord zet elke maand het belangrijke nieuws over de aardbevingen op een rij. Hier lees je het aardbevingsnieuws in september 2016. Onderaan vind je een overzicht van de aardbevingen in september 2016.

Het staat vast: 5 jaar 24 miljard kuub

Wat er al aan zat te komen staat vast: de NAM mag de komende vijf jaar 24 miljard kuub gas per jaar uit de Groningse bodem halen, met een eventuele uitloop tot 27 miljard bij strenge winters. Dat heeft het kabinet besloten. De kamer stribbelt nog wel tegen bij het gasdebat. Maar een motie van het CDA om het gasbesluit voor één jaar te laten geleden en daarna opnieuw te kijken wordt afgewezen.
De termijn wordt dus gesteld op vijf jaar. Wel wordt een motie van de PvdA aangenomen. Daardoor kan de Tweede Kamer jaarlijks de gasproductie verminderen. Ook een motie van D66 om Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders meer bevoegdheid te geven, haalt het. Hierdoor kan de afwikkeling van aardbevingsschade onafhankelijker worden van de NAM. Volgens het Groninger Gasberaad schiet Groningen daar niks mee op: 'Als onderdeel van het ministerie van Economische Zaken kan de coördinator ook geen oplossing zijn.'
De voortgang en de uitspraken van het debat over het gasbesluit zijn na te lezen in ons liveblog van 14 september.

Acties tegen gasbesluit

In de dagen na het gasbesluit zijn er verschillende acties tegen de NAM en het besluit. Op 21 september klimmen twintig actievoerders in Hoogezand-Sappemeer over een hek van de NAM en protesteren er - in witte pakken - met het spandoek 'Samen gas terug'. Tegen het eind van de middag worden de actievoerders door de politie een voor een weggesleept van de gaslocatie. Op zaterdag 24 september komt het spandoek terug bij een protest tegen de NAM en het gasbesluit in Assen, met het doel om de NAM zelf te laten beven. Zo'n 200 actievoerders uit Groningen, Schiermonnikoog, Friesland en Twente geven gehoor aan de oproep. Een deel van hen komt op de tractor. Eind september is er nog een 'tractorprotest': na drie dagen rijden strijken tien actievoerders neer op de dam in Amsterdam en richten er de 'vrijstaat Groningen' op. Ze noemen zichzelf aardbevingsvluchtelingen.
Ook voor het gasdebat en latere kabinetsbesluit zijn er verschillende protestacties. Op 9 september lopen zo'n driehonderd mensen door stad Groningen, met als einde de Grote Markt. Een dag eerder bezetten actievoerders het kantoor van Centrum Veilig Wonen.

Shell en ExxonMobil bieden excuses aan

'Wij erkennen dat de Groningers het overgrote deel van de lasten van de gaswinning dragen, terwijl de welvaart van ons land daar aan te danken is. Ik kan dan ook zeggen: het spijt me.' Dat zegt de hoogste baas van NAM-eigenaar Shell Nederland op 8 september tijdens een hoorzitting over de gaswinning. De spijtbetuiging wordt echter niet omgezet in daden. Sterker nog: in dezelfde hoorzitting laten Shell en ExxonMobil weten nog 'tientallen jaren' gas te willen winnen in Groningen. 'De interesse in Groningen blijft altijd bestaan.'

Wordt er teveel Gronings gas geëxporteerd?

Energiebedrijf Engie kan met minder gas uit de Groningse bodem voldoen aan de leveringszekerheid voor de klanten in Frankrijk en België. Het energiebedrijf zegt elk jaar 'een aantal miljard kuub' over te houden. Engie heeft een contract met Gasterra voor de levering van gas. Volgens Gasterra en minister Henk Kamp misbruikt Engie dit als argument om onder het contract uit te komen. Per 1 oktober gaat het gasvolume in dat contract met 2 miljard kuub omhoog. 'Terwijl de vraag uit België en Frankrijk alleen maar afneemt', volgens Engie. Het bedrijf wil daarom dat haar contract met Gasterra inzichtelijk wordt voor de Tweede Kamer. Catrinus Jepma, hoogleraar Energie en Duurzaamheid aan de RUG, vindt dat Engie zich aan het contract moet houden, maar constateert ook dat het Groningse laagcalorische gas steeds minder in trek is en steeds vaker wordt vervangen door hoogcalorisch gas.

'Nog zeventien jaar eigen gas in Nederland'

Nieuwe berekeningen van het Centraal Bureau voor Statistiek geven aan dat Nederland nog 'zeker zeventien jaar' kan beschikken over eigen gas. De aardgasreserve bedroeg in 2015 zo'n 940 miljard kuub. Daarmee is volgens het CBS pakweg 80 procent van de aardgasreserve gebruikt. Sinds de ontdekking van het aardgasveld bij Slochteren in 1959, is in Nederland ruim 3582 miljard kuub aardgas gewonnen.

'Schade door stijging grondwater na aardbevingen grijpt om zich heen'

Stijgend grondwater door aardbevingen leidt in toenemende mate tot problemen in Groningen. Het gaat daarbij om lekkende mestkelders bij boeren, overlopende drinkwaterputten en kelders waarin water naar boven komt. Tot die conclusie komt onafhankelijk geoloog Peter van der Gaag na grondonderzoek op meerdere plekken in het aardbevingsgebied. 'Na elke aardbeving zie je het grondwater omhoog komen. Uit onderzoek in aardbevingslanden is bekend dat de grondwaterhuishouding echt drastisch verandert na een beving. Het is verbazingwekkend dat daar nooit aandacht voor is geweest in Groningen.'

Verkopen in aardbevingsgebied: onzeker

Het woongenot van Groningers in het aardbevingsgebied die hun huis willen verkopen staat zwaar onder druk. Dat is de conclusie van een enquete van de RUG onder 1200 huiseigenaren. Een kleine 140 daarvan is er uiteindelijk in geslaagd de woning te verkopen. De meesten daarvan geven aan geen huis meer in het gebied te kopen. In meer dan de helft van deze gevallen is de verkoopprijs tussentijds verlaagd. Ze noemen daarbij de aardbevingen als belangrijkste oorzaak van die prijsdaling. Een grote groep slaagt er niet in het huis te slijten. Voor een deel is dat reden de woning weer uit de verkoop te halen.

'Huurders moeten ook aanspraak kunnen doen op schade'

'Er is te weinig oog voor bevingsschade van huurders', zegt Sylvo Gaastra van de Woonbond. 'Huurders die aardbevingsschade hebben aan hun huurwoning, worden in sommige gevallen door de woningcorporaties doorverwezen naar hun verzekering.' De woonbond heeft samen met Huurdersplatform Aardbevingen Groningen een brief gestuurd naar de Tweede Kamer om de huurwoningschade op de agenda te krijgen. 'De ene keer horen huurders dat hun huis verstevigd gaat worden, maar wanneer dat niet lijkt te lukken, wordt dat ook weer afgeblazen. Heel vervelend voor deze groep mensen.'

Boeren slepen NAM voor de rechter

Negen boeren uit Groningen zijn bereid de NAM voor de rechter te slepen. De schade door gaswinning aan hun boerderijen bedraagt opgeteld zes miljoen euro, stellen ze. Zonder uitzondering zit er een gapend gat tussen de schade die de NAM en het Centrum Veilig Wonen (CVW) willen vergoeden en de bedragen die uit contra-expertises komen. 'Het verschil is enorm. Vaak een gat van factor tien tot dertig', zegt hun juridisch adviseur Henk Scheffer. Jasper Koning uit Wagenborgen is een van de boeren: 'De ene scheur erkent de NAM wel, de ander weer niet.' Het gasconcern biedt hem in totaal achtduizend euro aan. 'En in de contra-expertise wordt mijn schade begroot op vier ton.'
Leed is er ook aan de andere kant van de balie. Personeel van het CVW doet eind september uit de doeken dat ze zowel tijdens als buiten hun werk 'grievend en zelfs bedreigend' worden benaderd.

En dan nog dit: een latrelatie door de NAM

Paardenhouder Sijbrand Nijhoff uit Zijldijk krijgt de Tweede Kamer stil. Hij vertelt zijn verhaal tijdens de hoorzitting over de gaswinning op 8 september, waarbij hij de verhuiskaart van zijn vrouw ronddeelt in de kamer. De verhuizing is een gevolg van het optreden van de NAM,zegt Nijhoff. 'Mijn vrouw zegt: ik durf niet meer in dat huis, ik ga verhuizen. Na 46 jaar heb ik door alle NAM-ellende nu een latrelatie.' Toch blijft Nijhoff strijden: 'Dat er gas wordt gewonnen weten we. Dat de schade hersteld moet worden weten we ook. Maar niet zoals de NAM dat nu doet. En de overheid is daarvoor mede-aansprakelijk. Ik ga door tot de rechter aan toe.'

Aardbevingen in september 2016:

- 1 september 00.07 uur: 0.4 in Harkstede
- 2 september 13.16 uur: 2.1 in Hellum
- 9 september 12.21 uur: 0.8 in Oosterwijtwerd
- 11 september 23.22 uur: 0.2 in Woltersum
- 21 september 14.21 uur: 1.2 in Wagenborgen
- 27 september 23.22 uur: 0.9 in Garnerwolde

Agenda: wat gebeurt er in oktober?

- Nationaal Coördinator Groningen Hans Alders presenteert nieuwe compensatieregeling uit het duurzaamheidsbudget van 165 miljoen euro.