Onrust rond zzp'ers houdt aan: 'Nieuwe kijk op arbeidsmarkt nodig'

Het is de dag na het debat waarin staatssecretaris Eric Wiebes van Financiën de onrust rond de wet DBA poogde weg te nemen. Of dat gelukt is, is de vraag. Stichting ZZP Nederland krijgt nog altijd vragen binnen van verontruste zzp'ers, zegt Alfrink. 'Er is een nieuwe kijk op de arbeidsmarkt nodig.'

'De Arbeidswet die we nu kennen stamt uit 1907', begint hij zijn betoog. 'Weliswaar is daar door de jaren heen jurisprudentie aan toegevoegd, maar die biedt geen duidelijkheid aan zelfstandig ondernemers. In die wet wordt op een klassieke manier naar de arbeidsmarkt gekeken. De verhouding tussen werkgever en werknemer wordt beschreven.'

'Nou, de wet past niet meer bij deze tijd. Anno 2016 zijn er drie groepen op de arbeidsmarkt actief. De werkgever, de werknemer en de zelfstandig ondernemer. Als overheid dien je niet meer naar de arbeidsmarkt te kijken die rust op deze twee pijlers, maar is er een nieuwe kijk nodig. Dit zijn de drie volwassen pijlers die horen bij deze arbeidsmarkt. Want de klassieke blik zorgt voor problemen.'

'Denk aan het sociale zekerheidsstelsel. We hebben nu landelijk 1 miljoen zzp'ers die geen sociale afdrachten betalen. Dat zorgt ervoor dat de pot voor deze uitkeringen kleiner is. Waarom denken we niet na over de vraag hoe je het sociale zekerheidsstelsel opnieuw opbouwt. Want wanneer het aantal zzp'ers uitbreidt naar ruim 2 miljoen in ons land, wordt de groep werknemers die afdraagt, steeds kleiner. Daar moeten we nieuwe manieren voor bedenken.'

'Er wordt nu vooral door overheid en vakbonden gekeken naar het feit hoe de zzp'er past in het klassieke model. Maar dat is oud denken. De arbeidsmarkt wordt sowieso hybride. Stel, je werkt 50 jaar. Dat zul je vermoedelijk in verschillende vormen doen. Je bent een periode werknemer in loondienst, je werkt op basis van een flexcontract voor een uitzendbureau, je onderneemt als zelfstandige of je zet een bedrijf op. In die hybride arbeidsmarkt verdient de zzp'er een plek, onderschreven in de wet. Dat is nu niet het geval.'

'Dat houdt in dat de voorzieningen voor deze groepen ook hybride moeten zijn. Nu zijn er twee vormen. Ik voorzie in de toekomst dat dit kan oplopen naar vijf vormen. Naast de werkgever heb je de werknemer én de zzp'er.'

'Om de zzp'ers als ondernemer te omschrijven bedoel je? Als je kijkt naar de wet omtrent de Inkomstenbelasting, daar staan een heleboel definities die de term 'zzp-ondernemer' beschrijft. Maar als je het begrip zzp'er in de Arbeidswet wilt omschrijven, heeft dat ook gevolgen voor de rest van de wetgeving, zoals de Arbowet en de Flexwet. Wil je dit goed doen, dan is er in onze ogen een nieuwe wet nodig.'

'Die nieuwe wet moet vanuit een breed spectrum de verschillende arbeidsverhoudingen definiëren, de manier waarop iemand zijn werk kan verrichten. Als de verschillen goed omschrijft, zoals werkgever, werknemer en zelfstandige, kun je ook beter duidelijk maken of iemand werkt als werknemer of als zelfstandige. Nu gaat het om de 'schijnzelfstandigheid', of er sprake is van een gezagsverhouding. Maar wanneer is er sprake van gezag? Dat is heel moeilijk te definiëren.

'Het overruled als het ware de wet DBA. Die is dan niet meer nodig. Mijn ultieme wens is dat de werkende kiest wie hij is. Wil hij bij het ene bedrijf als werknemer aan de slag? Dan moet dat kunnen. En wil hij in de volgende periode als zelfstandige aan de slag? Dan moet daar ook de ruimte voor zijn. Het is goed dat Wiebes de schijnzelfstandigheid wil aanpakken, maar deze manier blijft voor onduidelijkheid zorgen.'

'Ik hoop dat we over vijf jaar een nieuwe evenwicht gevonden hebben, zodat we dan met elkaar goed de tijd genomen hebben dit goed te regelen. Dat betekent dat we moeten werken aan een nieuw sociaal stelsel, die recht doet aan alle vormen. De werkgevers erkennen dit al, die roepen ook om verandering. De vakbonden zeggen: 'Er is geen probleem.' Maar die denken nog vanuit het oude systeem. En dat kan vandaag de dag eigenlijk niet meer.'

- Angst regeert tussen opdrachtgevers en zzp'ers
- Zonder eigen hamer en beitel wordt het lastig