'Strijd om Tesla moet geen race naar de bodem worden'

© Raneko/ Flickr CC
De Groningse energie-expert Henk Moll is positief over de ambities van de drie noordelijke provincies om samen de gigafabriek van elektrisch autobouwer Tesla binnen te halen. Maar er zijn wel kanttekeningen.
Woensdag maakte gedeputeerde Patrick Brouns bekend dat de noordelijke provincies samen gaan werken om Tesla te verleiden. Tesla wil een 'giga factory' neerzetten in Europa. Waarvoor die fabriek precies is, is nog niet bekend. Het kan behalve auto's net zo goed gaan om de productie van batterijen, die onder andere gebruikt kunnen worden in Tesla's auto's en huisbatterijen.

Heel Amerikaans

Moll, hoogleraar in de energietransitie aan de RUG, is enthousiast over de plannen om Tesla naar Noord-Nederland te halen. 'Het is een interessante nieuwkomer in de autowereld. De auto's hebben een grote kilometerrange, ze zijn praktisch én aantrekkelijk. Het is een kritiek op de gevestigde automerken die zichzelf al jaren in stand houden met fossiele brandstoffen.'
Wel is er iets anders om in het achterhoofd te houden, benadrukt Moll: 'Tesla is heel Amerikaans. Ze vertellen een heel positief verhaal, maar zoveel hebben ze nog niet gedaan. Er zijn 250.000 stuks van de Tesla Model 3 gereserveerd, maar ze moeten de levering nog waarmaken. Tesla is als concept interessant, maar het merk heeft nog veel nodig om het te redden.'

Is een batterijenfabriek wel zo handig?

Is het dan wel zo handig om bijvoorbeeld een batterijenfabriek neer te zetten? Moll vindt van wel. 'De batterij is het meest zekere onderdeel van Tesla. Het is hun core business. Ze kunnen hem niet alleen kwijt in de auto, maar ook voor energie-opslag en energieneutrale woningen. Juist de batterijen van Tesla zijn handig.'
'De vraag die ik vooral heb is: wat gebeurt er met lege batterijen? En het afval? Herlaadbare batterijen moeten een tijdje meegaan, maar ze raken ook op. Voor het verversen ervan is lithium nodig, en daar gaat een schaarste in ontstaan. Er moet een goed vervangingssysteem komen.'

Tesla kan shoppen

De vraag is hoeveel Noord-Nederland daarin kan eisen, als heel Europa naar de hand van het merk dingt. Het grote aanbod van gebieden verschaft Tesla mogelijk de luxe om te 'shoppen' naar het gebied en de overheden die de gunstigste omstandigheden bieden.

Negatieve berichten

Zoiets gebeurde begin van dit millennium bijvoorbeeld in Heerenveen. Daar werd computerchipfabrikant SCI in 1997 met veel bombarie binnengehaald. In ruil voor 1000 tot wel 2000 beoogde banen die het bedrijf zou bieden, investeerden de provincie Friesland, de gemeente, het Rijk en Europa zo'n 30 miljoen euro.
Maar al snel kwamen de eerste negatieve berichten binnen, weet het Friesch Dagblad. De lonen zijn laag, de arbeidsomstandigheden vallen tegen en de leidinggevenden zijn onbenaderbaar. Het bedrijf dat het prestigieuze Megapark in Heerenveen van de grond had moeten krijgen, levert bovendien verre van duizend banen op. In 2002 besluit SCI tot overmaat van ramp dat het Oostblok goedkoper is, en vertrekt uit Heerenveen.

Geen race naar de bodem

Wordt het Tesla niet ook te makkelijk gemaakt als er zoveel kapers op de kust zijn? Moll: 'We moeten laten zien hoe belangrijk wij duurzaamheid vinden. Het moet geen race naar de bodem worden. Tesla financieel stimuleren is prima, maar als het aankomt op afval en productieomstandigheden, kunnen ze hier niet voor een dubbeltje op de eerste rij zitten.'