Big data: niet alleen voor de grote jongens

17 januari 2017, 14:24 • 7 minuten leestijd

Een hele server vol met klantgegevens, een machine die een berg getallen spuwt of onontwarbare kluwen aan tabellen. Veel ondernemers beschikken over een flinke berg data.

Maar de helft van hen doet er weinig tot niks mee, blijkt uit een onderzoek van de Kamer van Koophandel. Vooral omdat ze geen idee hebben wat ze er eigenlijk mee moeten.

Door Loek Mulder

Het is te veel, te ingewikkeld. Het is met al die opgeslagen gegevens zoals met een grote doos met legoblokjes. Zonder bouwtekening is er niet echt iets van te maken. Tijd voor een nuchtere NoordZaken-kijk op de zaak. Big data in vijf vragen - met tips en ervaringen.

Als je het vertaalt betekent het simpelweg niet meer dan 'veel gegevens'. Maar of het nu small of big data is, ieder bedrijf heeft gegevens in huis. Klantsystemen leveren webshops een constante stroom aan persoonlijke gegevens. Wie, waar, wat zijn de kopers? Wanneer zijn de koopmomenten en hoeveel geeft een klant uit?

Google Analytics vertelt ondernemers hoe goed hun website wordt bezocht. En via social media leren bedrijven hoe klanten over ze denken. In productiebedrijven zijn de data van andere aard. Daar leveren machines gegevens over de eigen prestaties, waarmee efficiency kan worden verbeterd en onderhoud te voorspellen is. Robots trainen zichzelf op basis van prestatiegegevens: machine learning.

Daarnaast komen er steeds meer apparaten die zijn voorzien van sensoren die informatie doorgeven en met elkaar verbonden kunnen worden via het internet of things: koelkasten, lichtmasten, slimme horloges en de overal aanwezige smartphone. De data-explosie is alomtegenwoordig.

'Vanuit heel veel bronnen komen gegevens beschikbaar', zegt Mark Veldkamp van de IT Academy, dat een opleidingsprogramma tot data-specialist is begonnen. 'De kunst is op een goede manier een analyse ervan te maken en daar conclusies uit te trekken. Er ligt een enorme kans voor bedrijven om met die gegevens wat te doen. Uit al die data is veel informatie te halen waarmee bedrijven zichzelf kunnen verbeteren.'

Met data kunnen kunnen bedrijven klanten beter leren begrijpen. Met die kennis kunnen klanten heel gericht worden benaderd en kunnen ook nieuwe producten en diensten worden bedacht.

'Uiteindelijk willen we geen massaproducten, maar op maat gemaakte individuele producten. Om die te maken heeft een bedrijf data nodig', zegt Janika Horváth, directeur Dienstverlening bij de KvK en bezig met innovatie. Data is pas nuttig wanneer het kennis is geworden.

Bedrijven zijn zoekende. Wie het oppakt boekt voorsprong op de concurrentie. 'Start een project op in het bedrijf, ga ermee experimenteren en laat het zich als een olievlek verspreiden', zegt Veldkamp van de IT Academy.

Ook Andre Varma van MMP in Roden moedigt ondernemers aan. Zijn bedrijf verzamelt en onderzoekt data voor online-marketing en voor het verbeteren van bedrijfsprocessen. Bedrijven benutten gegevens nog onvoldoende, stelt Varma vast. 'Ondernemingen zijn zich niet genoeg bewust van de potentie van big data. Ik vergelijk het met de opkomst van het internet of de introductie van de mobiele telefoon. De impact daarvan werd ook enorm onderschat.' Reden voor paniek is er niet, meent Varma. Het is allemaal nog vrij nieuw, dus wie nu inhaakt is er op tijd bij.

Is dat nou zo nieuw, al die data?

Bedrijven verzamelen, analyseren en gebruiken al heel lang grote hoeveelheden gegevens. Denk aan Albert Heijn die via de bonuskaart klantgegevens benut en daar patronen in probeert te ontdekken om daarmee groepen klanten gericht te kunnen benaderen. En productiebedrijven verzamelen al zolang als het kan gegevens over uitval en storingen. Verzekeraars schatten op grond van statistieken de inbraakrisico's of de kans dat een fiets gestolen wordt. Nieuw is vooral de bulk aan data en de mogelijkheid deze te verwerken en er met slimme computerprogramma's patronen in te ontdekken.

Privacy is een belangrijk item. Bedrijven die klantgegevens bewaren moeten duidelijk zijn over wat ze bewaren en wat ze ermee doen. Dat raakt ook aan beveiliging van data, die vaak privacy- of concurrentiegevoelig zijn. Gegevens opstapelen heeft niet zoveel zin wanneer er geen conclusies uit te trekken zijn, of wanneer de conclusies op onjuiste gronden worden gedaan.

Tips van Janika Horváth, directeur dienstverlening bij de Kamer van Koophandel.
TIP 1
'Ga met het onderwerp big data aan de slag. Onderschat het belang ervan niet. Ook al doe je er nog niks mee, laat je wel informeren. Lees je in.'
TIP 2
'Kijk naar wat andere ondernemers al voor initiatieven hebben genomen, laat je inspireren. Begin je pas wanneer alle collega's dat al gedaan hebben, dan ben je te laat.'
TIP 3
'Begin met de simpele dingen. Gebruik de informatie die G oogle Analytics levert over de site van de onderneming. Bedenk dat het niet om de data op zich gaat, maar om wat je ermee kunt.'
TIP 4
'Investeer niet oneindig. Kijk naar wat je al hebt en wat je daarmee kunt. Bedenk een strategie.'
TIP 5
'Heb aandacht voor privacyaspecten. Van wie zijn de data? Wees daar niet naïef over. Denk dus ook om de veiligheid. Geef hackers geen kans.'

Henk Noordhuis van Machinefabriek Börger. Foto: Martijn Folkers, RTV Noord

Vestigingsmanager Henk Noordhuis van Machinefabriek Börger, Hoogezand:

'We denken na over toepassingen'

'Eind vorig jaar bezocht ik een seminar over het onderwerp big data. Ik kan me nu nog niet goed voorstellen wat het voor ons kan gaan betekenen, maar ik wil me al wel laten informeren. Al zijn we nu nog vooral bezig met steeksleutels, ik wil weten hoe we gegevens die beschikbaar komen gericht kunnen inzetten. De techniek schrijdt voort, dus we willen er echt mee aan de slag.

Nu al monitoren we met sensoren trillingen van machines. Dat is iets dat we kunnen uitbouwen en waar we data-analyse op los kunnen laten. In industrie waar zaken heel kritisch zijn, zoals in de olie- en gas of de chemie is men er al ver mee. Wij denken nu na over toepassingen in ons werkveld.'

Wilma Mulder, algemeen directeur van KxA in Visvliet, big data specialist:

'De vraag naar data-specialisten is enorm'

'De big data-explosie is al een tijdje aan de gang. Op allerlei plekken worden grote hoeveelheden gegevens verzameld en bewaard. We zien het terug aan de big data-bedrijven die als paddestoelen uit de grond schieten. Die hebben kennelijk allemaal bestaansrecht.'

'Het benutten van die enorme hoeveelheden data, dat begint nu pas echt. Het internet of things en de zelfrijdende auto komen eraan. Ontwikkelingen waarbij big data een essentiële rol spelen.

Er is ook een enorme vraag naar data-specialisten. Er zijn nu al 8.000 vacatures voor data-analisten. Bij KxA werken nu 20 man: informatici, natuurkundigen, econometristen. We kunnen niet zo hard groeien als ik zou willen. Daarom leiden we onze mensen zelf maar op.'

'We komen voort uit Lofar, waarvoor we nu de opslag beheren van 20 petabyte gegevens, dat is één megabyte met 15 nullen. De sterrenkundigen willen een archief dat gemakkelijk toegang geeft tot de data. Dat is bij de meeste klanten wel een punt. De data zijn er, maar wat zeggen ze? Daarvoor moet je opschonen en ordenen.'

'Ook voor de Nationale Databank Wegverkeersgegevens verzamelen en verwerken we gigantische hoeveelheden telgegevens. Die worden uiteindelijk gebruikt voor appjes waar mensen op kunnen zien waar files zijn. Voor productiebedrijven analyseren we gegevens over bijvoorbeeld prestaties van machines. Mijn ideale klant is er een die veel data heeft liggen, maar niet goed weet wat hij ermee moet doen.'

NoordZaken: de zakelijke verhalen van RTV Noord