Alles wat je moet weten over de lintjes(regen)

© Suzanne Stoppels
Een koninklijke onderscheiding, oftewel een lintje. Wanneer krijg je dat en hoe is dit ritueel ontstaan? In dit artikel zetten we alles voor je op een rij.
Waar komen lintjes vandaan en hoe zijn ze ontstaan?

De toekenning van lintjes begint zo'n tweehonderd jaar geleden. Koning Willem I stelde in 1815 de Militaire Willems-Orde in én de Orde van de Nederlandse Leeuw. Hij bedacht de onderscheidingen, omdat hij militairen of burgers die iets bijzonders hadden gedaan, wilde belonen. In 1892 stelde regentes Emma een derde ridderorde in: de Orde van Oranje Nassau.

Iedereen kan een lintje verdienen

Na verloop van tijd was het niet meer echt duidelijk waarom de één een onderscheiding kreeg in de Orde van de Nederlandse Leeuw en een ander in de Orde van Oranje-Nassau. Daarom werden in 1994 nieuwe regels opgesteld: iedereen kan een lintje verdienen. Arm of rijk, man of vrouw, topbaan of niet, het maakt niet uit. Het gaat erom dat je iets bijzonders hebt gedaan voor de Nederlandse samenleving.

Wanneer krijg je een lintje?

Je kunt in Nederland een lintje verdienen door iets bijzonders te doen voor de samenleving. Dat kun je bijvoorbeeld doen als vrijwilliger, maar ook in je werk. Wel moet je dat voor langere tijd volhouden: minimaal vijftien jaar. Dus: als je je langer dan vijftien jaar op een bijzondere en positieve manier inzet voor de samenleving, kun je in aanmerking komen voor een lintje.

Waarom zijn de meeste mensen die een lintje krijgen al redelijk op leeftijd?

De gemiddelde leeftijd waarop mensen in Nederland een lintje krijgen, is zestig jaar. Om een lintje te krijgen, moet je je dus vijftien jaar hebben ingezet voor de samenleving. Dat is de reden dat kinderen eigenlijk nooit een koninklijke onderscheiding krijgen. Nu is het niet zo dat kinderen nooit iets bijzonders doen. Helpt een kind mensen of dieren in nood, dan kan hij of zij daarvoor worden onderscheiden door de gemeente. Dat is dan weliswaar geen koninklijke onderscheiding maar wél een blijk van grote waardering.

Een lintje aanvragen, hoe werkt dat?

Een lintje aanvragen is niet met één e-mailtje geregeld. Je moet er wel wat voor doen. Maar niet zoveel als diegene waarvoor het lintje bestemd is. Ten eerste zoek je contact met de gemeente waar de persoon die je wilt voordragen woont. Een ambtenaar van de gemeente kan vertellen of hij of zij in aanmerking zou kunnen komen voor een lintje. Als dat zo is, volgt een formulier waarop je moet invullen om wie het gaat en wat diegene precies heeft gedaan.
De burgemeester schrijft op basis van dat formulier een advies waarin staat of iemand inderdaad een lintje verdient en zo ja, welke orde en graad daar bij horen. Dit advies gaat naar de Commissaris van de Koning. Die schrijft ook weer een advies en geeft zijn mening over de aanvraag.
Het aanvraagformulier gaat samen met de twee adviezen naar de Kanselarij der Nederlandse Orden in Den Haag. Daar beoordeelt het Kapittel voor de Civiele Orden of de kandidaat echt in aanmerking komt voor een lintje en in welke orde en graad.
Het Kapittel stuurt zijn advies weer door naar de minister. Die neemt het advies van het Kapittel eigenlijk altijd over in een 'Koninklijk Besluit'. En dat Koninklijk Besluit wordt tenslotte ondertekend door koning Willem-Alexander.

Mag je een lintje gewoon op een trui in combinatie met een spijkerbroek dragen?

Nee, eigenlijk niet. Doorgaans wordt de onderscheiding alleen maar gedragen bij de uitreiking en bij bijzondere gelegenheden. Je mag het lintje wel dagelijks dragen, maar alleen in combinatie met passende kleding. Voor de mannen is dat een pak met stropdas. Voor de vrouwen een (mantel)pak, jurk of een rok met blouse.

Wat is een lintjesregen?

Het woord zegt het eigenlijk al: een regen van lintjes. Deze hoosbui van koninklijke onderscheidingen valt op de laatste werkdag voor Koningsdag. Op die dag worden er in Nederland duizenden lintjes uitgereikt.

Welke lintjes zijn er?

Het zijn er nogal wat. Welk lintje wordt toegekend, hangt af van wat hij of zij voor bijzonders heeft gedaan.

Orde van de Nederlandse Leeuw

Voor de Orde van de Nederlandse Leeuw komen mensen in aanmerking met bijzondere verdiensten van zeer uitzonderlijke aard voor de samenleving. In deze Orde zijn er het Ridder Grootkruis, Commandeur en Ridder. Daarbij is het Ridder Grootkruis de hoogste graad. Zwemster Ranomi Kromowidjojo is Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.

Orde van Oranje-Nassau

De Orde van Oranje-Nassau heeft sinds 1996 zes graden: Ridder Grootkruis, Grootofficier, Commandeur, Officier, Ridder en Lid. Voor een benoeming in de Orde van Oranje-Nassau komen mensen in aanmerking die zich voor de samenleving bijzonder verdienstelijk hebben gemaakt. In Groningen is bijvoorbeeld Wia Buze in 2016 onderscheiden als Ridder in de Orde van Oranje Nassau.

Militaire Willems-Orde

De Militaire Willems-Orde is samen met de (civiele) Orde van de Nederlandse Leeuw de oudste op verdiensten gebaseerde orde van ons land. Het is de hoogste Nederlandse dapperheidsonderscheiding. Deze orde kent vier graden: Ridder Grootkruis, Commandeur, Ridder 3e klasse en Ridder 4e klasse. Deze onderscheiding gaat vooral naar militairen die iets bijzonders hebben gedaan in oorlogssituaties. Koningin Juliana verleende in 1948 een Grootkruis aan prinses Wilhelmina.