De verbazingwekkende opleving van de Groninger binnenstad

Door Loek Mulder

Een en al vrolijke gezichten bij de Nespresso-shop aan de Brugstraat. Zaterdag opende de koffiecupjes-keten zijn zeventiende

in Nederland en de eerste in het Noorden. Want koffie online bestellen mag dan handig zijn, proeven is er niet bij. Ook ontbreekt de 'beleving', het toverwoord in de huidige detailhandel. Het is maandagmiddag en klanten moeten wachten op hun beurt, ondanks de acht behulpzame medewerkers.

Wat hier is te zien past in geen velden of wegen bij wat de Sociaal Economische Raad Noord-Nederland een jaar geleden in een rapport over de detailhandel opschreef. Dat ging over 'een slagveld in de winkelstraten' en 'eenheidsworst' in de binnensteden. De groeiende leegstand zou ondanks de sterk verbeterde economie maar moeilijk terug te dringen zijn.

Dat die dramatische termen werden gebruikt was niet zo gek. De V&D was failliet, de Bijenkorf had z'n biezen gepakt en schoenwinkels als Dolcis en Manfield van de keten Macintosh, ook al bankroet, verdwenen uit het straatbeeld, evenals een rijtje elektronicaketens. Maar de dynamiek van de binnenstad blijkt sterk en onvoorspelbaar.

Want kijk nu eens wat zich het laatste jaar aan winkels en horeca in de Groninger binnenstad heeft gevestigd. Vooral het laatste half jaar gaat het volgens bedrijfsmakelaar Theo Overduin 'erg hard'.

'Het is in vrij korte tijd behoorlijk volgelopen', zegt Overduin. 'In de Herestraat zijn een stuk of negen zaken weer ingevuld en ook in de Brugstraat en de Vismarkt is zo goed als alles verhuurd.'

Ook de wat stillere stukken en de aanlooproutes zoals de Oosterstraat en de Carolieweg worden meegetrokken, constateert Overduin. Alleen de Oude Ebbinge blijft wat achter. 'Normaal lopen we in het Noorden met het herstel een jaar of twee achter, nu lijken we eerder een half jaar voorsprong te hebben', zegt de makelaar.

De groei in het winkel- en horeca-aanbod ligt volgens Overduin echt niet alleen aan de aangetrokken economie, waardoor mensen eerder een terrasje pikken en ook duurdere aankopen doen: 'Wanneer grotere internationale retailketens de markt in Noord-Nederland verkennen, dan kiezen ze niet voor Leeuwarden of Assen, maar voor Groningen. Daar ligt hun focus.'

De opvallende belangstelling van de Spaanse kleding-multinational Inditex is er een goed voorbeeld van. Evenals de komst van het Ierse Primark en de Nike-winkel naar de Westerhaven. Inditex is de grootste detailorganisatie ter wereld met een nettowinst vorig jaar van 3,2 miljard euro.

Het is eigenaar van Zara, Bershka, Pull & Bear en van Stradivarius, dat binnenkort in de Herestraat opent. Op de vraag hoe belangrijk een stad als Groningen is voor het concern krijgen we geen antwoord: 'We geven nooit interviews aan de media, we opereren low-profile', laat de marketing en PR-dame van het bedrijf weten.

Wat Overduin feitelijk zegt is dat de stad Groningen zijn concurrentiepositie als bovenregionaal koop- en funshopcentrum verder versterkt. Een proces dat zichzelf aanzwengelt. Wanneer ketens kiezen voor Groningen trekt dat weer andere winkels.

Liane Voerman, specialist detailhandel aan de faculteit economie en bedrijfskunde van de Groninger Universiteit zegt erover: 'De Primark noemen we een destination store, een winkel waarvoor mensen speciaal komen. Toen C&A er nog zat was vestiging voor Nike aan de Westerhaven niet interessant. Na de komst van de Primark veranderde dat.'

Wat er momenteel in de stad gebeurt was voorspelbaar, meent Voerman. 'Ik was helemaal niet somber', blikt ze terug op het moment van crisis in het winkelhart. 'Dit is wat concurrentie doet. Wanneer je als V&D of Blokker niet meegaat met de tijd en met wat de consument wil, dan verlies je. Die grote kolossen zijn te traag om te reageren op veranderingen.'

Nieuwe zaken zijn gesprongen in het gat dat in Groningen viel, zegt Voerman. 'De neergang moet je zien als een structurele ommekeer die juist mogelijkheden schept waardoor andere bedrijven hun kans pakken.' En dan valt het voor winkeliers magische woord 'beleving'. Voermans: 'Het gemakkelijke shoppen is naar het internet gegaan en mensen gaan nu shoppen omdat ze beleving willen. Ze willen sneupen en 'wat anders' .'

Vandaar de explosie van aparte winkeltjes en het succes van de Folkingestraat en de Zwanestraat, beide al eens tot leukste winkelstraat van het land uitgeroepen. 'We zien in het hele centrum steeds meer speciaalzaken en een enorme opkomst van food- en koffiezaken.'

De nieuwste trend is er ook alweer, aansluitend bij de zoektocht naar beleving. Steeds vaker zoeken webwinkels de nabijheid van de consument. Online gaat offline, zodat mensen kunnen zien, voelen en proeven. Voerman: 'Bedrijven willen tonen dat ze er zijn, om awareness te krijgen.' Nespresso doet het, Coolblue en Fietsenwinkel.nl ook.

Wie ook een vooruitziende blik blijkt te hebben is ez-wethouder Joost van Keulen. 'Toen de V&D vertrok vroeg ik me wel af hoe dat goed zou komen', zegt hij. 'Maar ik wist ook dat retailspecialisten Groningen als een van de koopcentra van het land zien. Ik had al vrij vlug het idee dat de leegloop even zou duren, maar dat lege panden ook snel weer gevuld zouden zijn. Dat is wat we nu zien gebeuren. De binnenstad van Groningen is erg gewild en geliefd, dat trekt nou eenmaal veel mensen, ook van verder weg. Het heeft een functie als centrum van Noord-Nederland.'

Gemeentelijk beleid heeft die ontwikkeling versterkt, verklaart Van Keulen. Ook door simpele maatregelen als verruiming van de mogelijkheden voor daghoreca, waardoor de Oude Kijk in 't Jat Straat nu een aaneenschakeling is van koffiebars, ijszaken en andere bescheiden horeca.

Van Keulen ziet Groningen alleen maar verder groeien als funshop-stad. Maar waar de een wint, verliest de ander. Ook dat is wat er gebeurt, signaleert onder meer MKB Noord. De verliezers zijn de winkeliers op het platteland en in grotere plaatsen als Winschoten, Veendam of Loppersum, waar nu al teveel winkels zijn. Door bevolkingskrimp, vergrijzing, ontgroening en zeker ook door de concurrentie van de stad Groningen is dat de hoek waar de klappen vallen. Iets dat het Koopstromenonderzoek van de provincie bevestigt.

Dat het een bruisende boel is in het Groninger stadshart staat buiten kijf, vindt ook voorzitter Marja Doedens van MKB Groningen. 'Het vervelende is wel dat het alleen daar goed gaat. We zouden willen dat het ook in de dorpen eromheen beter ging, dat is helaas niet het geval. De sterkere positie van Groningen gaat ten koste van winkels in Hoogezand, Grootegast enzovoorts.' Provincieplaatsen bieden nou eenmaal niet de beleving die mensen zoeken, aldus Doedens. Zelfs in de buitenwijken van de stad is nauwelijks iets te merken van de ontwikkeling die de binnenstad doormaakt.

Zoals internationalisering een thema is voor de grote winkelketens is het dat ook voor de bezoekers. De manager van de Frietwinkel in de Folkingestraat zegt: 'We zien steeds meer buitenlandse toeristen, niet alleen Duitsers, maar ook bijvoorbeeld Noren. Vaak zeggen ze dat Amsterdam hen te druk wordt.' De Frietwinkel opent binnenkort een tweede zaak in de Oosterstraat.

Boerenstad
Dat is ook wat eigenaar Jordy Snuverink van Doppio Espresso aan de Brugstraat mee bezig is. Doppio deint mee op de golven van de belevingstrend en de populariteit van de espressobar. Werklui verbouwen momenteel een voormalige seksshop aan het Zuiderdiep tot koffiebar. 'De toestroom van internationale studenten en expats in onze zaak is enorm toegenomen. Groningen staat internationaal op de kaart', vertelt Snuverink. Ook in eigen land verandert het imago van Groningen, denkt de jonge uitbater. 'Het werd nog wel gezien als een boerenstad. Dat beeld verdwijnt.'

Wat is er onlangs bijgekomen? Nieuwe vestigingen op een rij:
- Vapiano, Duitse keten met Italiaanse restaurantformule, Poelestraat
- Nespresso Boutique, Brugstraat, hippe koffie.
- Terugkeer La Place in Topshelf
- Verser dan Vers, Jumbo-formule in voormalig V&D-pand
- Kiko Milano, cosmetica, Herestraat.