Deze dag: Sicco Mansholt

De naam Mansholt roept nog altijd veel emoties op bij oudere generaties boeren. Schaalvergroting betekende in de praktijk van de jaren zeventig van de vorige eeuw, dat kleine boerenbedrijven moesten verdwijnen. 'Mansholt houdt geen rekening met ons', is de verzuchting van een Groninger boer, die door miljoenen lotgenoten in Europa wordt gedeeld.

In Brussel zijn er begin jaren zeventig heftige boerenprotesten. 'Die sanering was onvermijdelijk, iemand moest het doen', concludeert Europarlementariër en partijgenoot Thijs Berman achteraf.

Geboren op 'Torum', een monumentale boerderij in de Weststpolder, groeit Sicco Mansholt op als één van de vijf kinderen van bijzondere Groningers. Vader Wambertus is een 'rooie' herenboer. Die namens de SDAP – voorloper van de Partij van de Arbeid – Statenlid en gedeputeerde is.

Grote Groninger boeren zijn in die tijd bijna allemaal liberaal. Wambertus kweekte zaaizaad, dat regelmatig prijzen won. 'Want daar stond geen naam bij', vertelde Mansholt later. Maar hij verkocht geen kilo. Immers, '…zaad van een rooie boer, dat koop je niet. Zo ging dat in die tijd.'

Moeder Wabien wordt, eveneens voor de SDAP, lid van het Groninger provincieparlement. Ze geeft haar kinderen zelf onderwijs. Het streven naar een rechtvaardiger wereld wordt Sicco met de paplepel ingegoten.

In de Tweede Wereldoorlog is hij belangrijk in het verzet. Mansholt organiseert een groot deel van de voedselvoorziening voor onderduikers. Na de bevrijding maakt Drees hem minister in drie opeenvolgende kabinetten. Daarna speelt hij een verbindende rol in de jonge Europese gemeenschap. Met de Amerikaanse president Kennedy onderhoudt hij goede relaties. Die heeft tijdens de Koude Oorlog belang bij een sterk machtsblok naast de Sovjet Unie. Mansholt, behendig onderhandelaar die uitstekend Frans en Engels spreekt, voelt zich in Brussel als een vis in het water. Hij ontwikkelt een Europees landbouwbeleid dat is gebaseerd op vaste, hoge prijzen en schaalvergroting. De productie moet blijven groeien om de toenemende wereldbevolking te kunnen blijven voeden.

'Hun liefde heeft de Europese geschiedenis beïnvloed.' Oud-Europarlementariër Thijs Berman weet het zeker. In 1970 bloeit een romance op tussen Mansholt en de veertig jaar jongere Petra Kelly. Zij ziet in Mansholt 'een soort Marx', schrijft Johan van Merriënboer later.

Volgens Thijs Berman brengt zij het geloof van de Eurocommissaris in ongebreidelde groei aan het wankelen. Biograaf Van Merriënboer denkt dat het de publicaties van de 'Club van Rome' zijn die Mansholt doen inzien dat er grenzen aan de groei zijn, die het voortbestaan van de planeet in gevaar brengen. Na drie jaar verbreekt hij de relatie met zijn geliefde, die later aan de wieg zal staan van de Duitse 'Grünen'.

In de herfst van zijn leven is Mansholt vooral bezig een beleid te bestrijden dat hij zelf in gang heeft gezet. Na zijn dood in 1997 zijn de brieven die hij wisselde met Petra Kelly niet bewaard gebleven: 'Daar hebben we een mooi vuurtje van gestookt', bekent dochter Theda later. Dat is jammer, want die brieven zouden wellicht een antwoord kunnen geven op de vraag of Kelly verantwoordelijk is voor de opmerkelijke ommezwaai in het denken van Sicco Mansholt, een bijzondere Groninger, geboren op deze dag in de geschiedenis, 13 september 1908.

Pieter de Hart is redacteur bij RTV Noord en historicus. Elke woensdag schrijft hij over 'deze dag' in het verleden van Groningen.