Gekozen burgemeester? 'Volksverlakkerij!'

© RTV Noord
Het volgende kabinet-Rutte is na lang beraad bijna klaar. Het wil een een oud D66-idee nieuw leven inblazen: de gekozen burgemeester. De beroepsgroep zelf vindt het in grote meerderheid een slecht plan. Maar wat vinden jullie, Beter Weters?

Opportunisme

Alsof de beesten in de stal na rijp beraad hadden besloten dat de gang naar de slachterij toch niet zo'n goed idee was. Zo schoten de zittende burgemeesters de plannen voor een gekozen eerste burger af. En zo ziet opzichtig opportunisme er dus uit. Een direct gekozen burgemeester is wat mij betreft een verbetering in vergelijking met een benoemde burgemeester, maar ik zie ook nadelen. Een kandidaat voor de post moet zich profileren tegenover andere kandidaten. En die profileringsdrang kan (en zal zonder twijfel) in de knel komen met de wensen van de gekozen gemeenteraad.

Beste van twee werelden

Er moet natuurlijk een einde komen aan partijpolitieke benoemingen die worden afgekaart in het Haagse. Er is trouwens een derde optie. Lijsttrekkers bij de gemeenteraadsverkiezingen zouden tevens de burgemeesterskandidaten kunnen zijn. De lijsttrekker van de grootste coalitiefractie zou dan de eerste wethouder, oftewel de burgemeester, kunnen worden. Daarmee zouden we in principe een gekozen burgemeester met een gedragen programma kunnen krijgen. Het beste van twee werelden.
Tineke Slagter-Roukema is huisarts te Zuidhorn. Ze zat tussen 2003 en 2015 in de Eerste Kamer namens de SP. Meer...

Waarheen hangen de oren

Het lijkt mooi: kies uw burgemeester! Maar het onpartijdige van betrokkenen wordt lastig. Misschien is politieke kleur niet zo belangrijk, wel de invloed van belangengroepen, of de grootste schreeuwers, of de mensen met “invloed” in een gemeente. De gekozene houdt die graag te vriend. Waarheen hangen de oren dan? Anderzijds, het tegendeel is nu ook niet gegarandeerd: de politieke kleur is erg van belang, en daar vallen ook vriendjes te maken en te houden...

Achterkamertjes

Toch, de stem van de burgers die hun meester kiezen is doorslaggevend voor mij. Nu heeft de burger maar te accepteren wat in de kamertjes van de politiek bedisseld wordt. Geef stem aan wie het aangaat. Bedenk: een gemeenteraad zit maar vier jaar, een burgemeester langer.
Fokke Fennema is predikant op 't Hoogeland. Hij is lid van D66 en was namens die partij raadslid in Haren en nu commissielid in Oldambt. Meer...

Eigen program

De gekozen burgemeester lijkt me een goed plan, mits er flink wat verandert. De burgemeester is nu nog een onafhankelijke burgerouder. Zonder kiezersmandaat, werkend met een politieke meerderheid die bij gemeenteraadsverkiezingen kan veranderen. Als je een burgemeester rechtstreek mag kiezen als inwoner, vind ik dat de kandidaten ook een eigen inhoudelijk programma moeten hebben.

Leiband gemeenteraad

De gekozen burgemeester moet in staat zijn dat programma uit te voeren. Dus zelf wethouders kiezen en een burgemeestersprogramma maken. De gemeenteraad is vervolgens het democratisch gekozen controlerend orgaan. Gaat dit ook gebeuren? Dat verwacht ik niet. De burgemeesterskandidaten moeten straks op pad met vage verhalen en blijven afhankelijk van de politieke meerderheden. Gekozen door het volk, maar aan de leiband van de gemeenteraad. Typisch Nederlands...
Marc Jager werkt als zelfstandig adviseur en was van 2009 tot 2011 gedeputeerde van verkeer, vervoer en energie in Groningen. Meer...

Macht aan gemeenteraad

Het hoogste orgaan binnen de gemeente is de gemeenteraad. Deze is op directe wijze gekozen door de bevolking. Een burgemeester die ook rechtstreeks is gekozen door de bevolking zou de macht en invloed van deze gemeenteraad kunnen uithollen. Dat zal soms dan ook gebeuren en dit lijkt me niet wenselijk. Iedereen moet burgemeester kunnen worden. De bevolking dient hier optimale invloed op uit te kunnen oefenen.

Geheim en vertrouwelijk

Daarom behoort de burgemeesterskandidaat te solliciteren bij de gemeenteraad. Hierna benoemt de gemeenteraad de burgemeester. Dit lijkt nu ook de praktijk. Alleen selecteert de Commissaris van de Koning thans nog de kandidaten. En draagt de uitverkorene na het horen van de gemeenteraad voor benoeming voor bij de Kroon. Deze fase kan uit de procedure. Sollicitatie dient geheim en vertrouwelijk te blijven. Anders krijg je niet altijd de beste kandidaten!
Jan Evenhuis was namens de VVD gemeenteraadslid van de gemeente Groningen. Hij maaktemaar liefst 32 jaar deel uit van de raad. Meer...

Volksverlakkerij

Tsja, er wordt een 'kroonjuweel' van D66 ten grave gedragen - het referendum - dus er moet een ander voor worden ingeruild. Maar ook deze vernieuwing zal te kampen krijgen met dezelfde problemen waar het referendum door geplaagd werd. De neiging tot volksverlakkerij namelijk. De stemmen winnen met goedkope emoties in plaats van argumenten. Je hebt voor een overwinning al snel de media nodig en vaak komt daar geld bij kijken.

Al indirect gekozen

Toen mijn oud collega Tjerk Bruinsma deel ging nemen aan één van de eerste burgemeestersverkiezingen in ons land, zei hij tegen mij: 'Willem, ik heb geld nodig voor een mediacampagne, want mijn tegenstander wordt dik gesponsord door het bedrijfsleven.' Momenteel wordt de burgemeester in ons land in feitelijk al indirect gekozen. De verhalen over een partijkartel dat die benoemingen achter gesloten deuren bedisselt, kloppen al lang niet meer. Een burgemeester moet het vertrouwen winnen van een raadsmeerderheid, in de parktijk is zelfs een zeer ruime zo niet unanieme steun nodig. Een prima gang van zaken. Houden zo.
Willem Smink is bestuursvoorzitter van de NHL Leeuwarden. Tussen 1992 en 2006 was hij PvdA-wethouder in Groningen. Meer...

Mandaat veranderen

De gekozen burgemeester wordt een lintjesknipper. Niet meer dan dat. Het kan niet zo zijn dat de gekozen burgemeester dezelfde bevoegdheden heeft als de benoemde. Omdat de onafhankelijkheid verdwijnt, zal het mandaat moeten veranderen. Anders krijgen we wel heel scheve verhoudingen.

Fopspeen

Mijn inziens zijn er grotere onderwerpen die van belang zijn voor D66. Politiek gezien zal de gekozen man of vrouw geen enkele inbreng meer hebben. Het zal mij benieuwen of dit werkelijkheid wordt. Het heeft al eerder in een regeerakkoord gestaan en het is niet gebeurd. Ik voorspel dat dat ook deze keer gaat gebeuren. Het is een fopspeen voor D66.
Hendrik Klap was tussen 2003 en 2013 wethouder Sociale Zaken, Welzijn en Volkshuisvesting in Vlagtwedde namens Gemeentebelangen. Meer...

Lees meer opinie op
.