Hoe oud is de Zuidlaardermarkt nu echt?

© Stephanie Nijssen/ RTV Noord
Zoals ieder jaar op de derde dinsdag in oktober is er ook komende dinsdag weer Zuidlaardermarkt. Volgens traditie de oudste en grootste paardenmarkt van Europa die volgens de overlevering dit jaar voor de 817de maal gehouden zou worden.
Om klokslag zes uur 's ochtends opent burgemeester Marcel Thijsen de markt. Gelijk met de opening van de Zuidlaardermarkt start ook de warenmarkt.

Vier kilometer aan kraam

Op de warenmarkt staan zo'n 400 kramen, goed voor een rij van vier kilometer door het dorp. De marktkooplui komen van heinde en verre en je kunt het zo gek niet bedenken of het is te koop op de markt.
Het kopen van 'Zuidlaarderbollen', grote ovale broden, al dan niet gevuld met krenten, rozijnen en spijs, is een van de tradities die de Zuidlaardermarkt omgeven.

Cafébezoekers

Een andere traditie, de Nacht van Zuidlaren is dan net voorbij. In de nacht van maandag op dinsdag is het druk in de café's en op de kermis die de hele nacht openblijft.
In de vroege ochtenduren is er een mengeling van cafébezoekers die de hele nacht hebben doorgefeest en 'verse' bezoekers van de markt, die nog niet zo lang daarvoor uit hun bed zijn gerold.

Oudste filmbeelden

De oudste filmbeelden die we van de markt hebben teruggevonden stammen uit 1939, toen de Groninger onderwijzer Chris Tiddens gemobiliseerd was in het leger en in Zuidlaren gestationeerd was. Hij maakte deze opnames:

Mythe

Maar dat het de oudste paardenmarkt van Europa is en dit jaar voor de 817de maal gehouden wordt, is eigenlijk een mythe die al jaren gelden is ontkracht door onderzoeker Erwin Schaap.
In de jaren vijftig is er archiefonderzoek gedaan naar de oorsprong van de markt. Onderzoekers kwamen een verhaal tegen over een markt in 'laren' in 1231. Daar hebben ze voor het gemak de conclusie uit getrokken dat de markt dan vast ook al in 1201 gehouden werd.

1701

En dus konden ze in 1950 het 750 jarig bestaan vieren. Volgens die telling zijn we nu dus toe aan aflevering 817. Helaas kwamen latere onderzoekers erachter dat het in de archiefstukken ging om een markt in mei, die vermoedelijk ook nog in Noordlaren werd gehouden en dus niets te maken had met de Zuidlaardermarkt.
De eerste echte vermelding op papier van de Zuidlaardemarkt stamt uit 1701. Vermoedelijk bestond de markt toen al wel langer, maar hoe lang is niet bekend.

Kleurenopnames

Eind jaren vijftig maakte de Veendammer veearts Schuitmaker de eerste kleurenopnames van de Zuidlaardermarkt. In die tijd werd er ook al een landbouwbeurs bij de markt gehouden.

'Overbodig' vee

De Zuidlaardermarkt was, en is, voor veel mensen een ankerpunt op de jaarkalender. In de tijd voor het aardgas mochten de kolenkachels weer aan vanaf de dag van de markt en ging het vee weer op stal. Dat laatste heeft een natuurlijke verbintenis met de markt die niet voor niets in het najaar gehouden wordt.
Het is dan tijd om het 'overbodige' vee op te ruimen. Oude koeien en paarden gingen niet nog een winter op stal maar werden voor de slacht verkocht. Jongvee dat in het voorjaar geboren was en niet in de stal paste werd ook verkocht aan een boer die wel behoefte had aan nieuw vee.

Dierenactivisten

De laatste jaren staat de Zuidlaardermarkt onder druk van dierenrechtenactivisten en daardoor speelt het dierenwelzijn een steeds grotere rol. De beestenmarkt is een stukje verplaatst om de dieren meer rust te geven en is er meer aandacht voor hun gezondheid.
In deze opnames uit 1994 is te zien dat er in vroegere tijden wel eens wat mis ging bij de omgang met het vee.

Ontwikkeling en traditie

Zo ontwikkelt en verandert de markt door de jaren heen en blijft het zijn best doen om tegelijkertijd zoveel mogelijk tradities in ere te houden. In welk jaar de traditionele markt werd geboren, blijft echter onduidelijk.