Tabaksfabrikant Niemeyer gaat weer minder shag produceren

Shagfabrikant BAT Niemeyer in Groningen schrapt opnieuw een deel van de productie. EU-regels dwingen de BAT-dochter de productie voor Australië en Nieuw Zeeland te verhuizen. Deze operatie kost banen.
Ook nu is de EU-tabaksrichtlijn van 2016 de reden voor het terugschroeven van de productie, met zestien procent. In 2016 was dat ook al het geval. Toen gingen vanwege de regelgeving zestig banen verloren, omdat de productie van kleinere verpakkingen werd afgestoten.

Volgcode

Het concern British American Tobacco (BAT) neemt met de huidige ingreep een voorschot op een maatregel in de Europese Tabaksrichtlijn die in 2019 van kracht wordt. Dat voorschrift verplicht tabaksfabrikanten shagverpakkingen te voorzien van een volgcode waarmee herkomst en transport van de verpakking te herleiden is.
Woordvoerder Abe Brandsma van BAT zegt dat het bedrijf hierdoor klem zit. Want in Australië en Nieuw-Zeeland zijn tabaksverpakkingen gestandaardiseerd en mogen er alleen merk en inhoud op staan. De volgcode is verboden. En in Europa mag BAT geen verpakkingen meer produceren zonder de track-en-trace gegevens.

Miljoen kilo tabak

BAT heeft volgens Brandsma serieus gekeken naar de mogelijkheden om in Groningen toch de productie voor Australië en Nieuw-Zeeland voort te zetten. Bij elkaar gaat dat om een miljoen kilogram tabak. 'Er is ons alles aan gelegen de productie die er in Groningen is, hier te houden. Verplaatsen van productiecapaciteit vraagt om enorme investeringen die we liever vermijden. Maar de regelgeving was echt onverenigbaar.'

Vakbond is bezorgd

Vakbond FNV Bondgenoten maakt zich zorgen. Bestuurder Eric Brouwer denkt dat het verlies aan werkgelegenheid tussen de tien en twintig procent van het totaal aantal medewerkers ligt. Dat gaat dus om enkele tientallen banen. 'Vergeet niet dat er ook nog een voortdurende teruggang in het aantal rokers is van circa drie procent per jaar. Wat doet dat op langere termijn?', vraagt Brouwer zich af.
Verplaatsing van de productie, naar waarschijnlijk Indonesië, kan volgens Brouwer het pad effenen voor verdere stappen: 'Wat let Niemeyer ook de rest van de productie over te hevelen? Qua arbeidskosten kan Nederland zeker niet tegen de productie in een land als Indonesië op.'

Wel offers, maar weinig retour

De vakbond neemt het Niemeyer kwalijk dat het veel van de werknemers heeft gevraagd, maar dat die daarvoor weinig retour zien. 'De mensen hebben offers gebracht. Ze hebben vier jaar lang op de nullijn gezeten. We hebben voortdurend meegedacht over hoe Niemeyer voor Groningen behouden kan blijven, maar als puntje bij paaltje komt blijkt dat we er niks over te zeggen hebben, omdat het hoofdkantoor in Londen beslist of omdat BAT het op wetgeving gooit.'

Hoe kan dit eindigen?

Brouwer sluit een scenario waarin de productie door BAT helemaal uit Groningen verdwijnt, niet uit. 'Tabaksfabrikanten zetten sterk in op nieuwe vormen van roken, zoals de e-cigaret. We hebben met kaderleden besproken hoe dit kan eindigen. Het is mogelijk dat Groningen alleen een test- of onderzoekscentrum houdt.'

Naar Indonesië?

BAT heeft wereldwijd veertig fabrieken en die in Indonesië is in beeld voor de productie van de 'Groningse' shag. Hoeveel banen daarmee bij BAT Niemeyer verloren gaan, kan het bedrijf nog niet zeggen. Het hangt af van de precieze invulling van de plannen. Ook moet de operatie eerst zijn afgestemd met de OR en de Raad van Commissarissen.

Niet de eerste reorganisatie

De Groningse fabriek is de enige Europese vestiging binnen het BAT-concern waar shag wordt gemaakt. Momenteel werken er tussen de 210 en 250 mensen. Dat is nog maar de helft van het aantal werknemers dat een jaar of tien geleden bij de tweehonderd jaar oude fabriek van Niemeyer werkte.
In de voorbije jaren was er een aaneenschakeling van reorganisaties. De dalende vraag naar shag leidde tot overcapaciteit en noopte Niemeyer in 2008 tot een ontslagronde. In 2011 en 2013 volgden opnieuw personeelsreducties. De laatste keer was twee jaar geleden, toen van de 270 banen er zestig moesten verdwijnen. Die operatie is nu ongeveer afgerond.

Groningen behouden

BAT houdt telkens overeind dat het de shagproductie in Groningen wil handhaven. Ook nu verzekert woordvoerder Brandsma dat. Hij zegt dat de vraag naar tabaksproducten, ondanks aangescherpte regels en daling van het aantal rokers 'nog altijd significant' is: 'We opereren in een markt waar regelgeving een sterke factor is. Veel regels verplichten ons informatie te verstrekken waar de consument al van op de hoogte is. Dat heeft op afzetvolumes niet zo veel effect.'

Accijns

Meer heeft BAT volgens Brandsma te duchten van accijnsverhogingen. Daardoor wordt de productie van sigaretten voor criminelen een aantrekkelijker inkomstenbron, omdat tabak uit het criminele circuit steeds goedkoper wordt ten opzichte van 'officiële' sigaretten.

Javaanse Jongens

BAT Niemeyer levert shag aan 35 landen en is bekend van eigen merken als Lucky Strike, Javaanse Jongens, Pall Mall en Samson.