'Accepteer geen halve waarheden bij parlementaire enquête over gaswinning'

De Tweede Kamerleden, die de parlementaire enquête over de gaswinning moeten voorbereiden, hebben tijdens hun werkbezoek in het aardbevingsgebied een heldere boodschap meegekregen van de bewoners: laat je bij die enquête niet afschepen met halve antwoorden.
Vrijdag kwam de voorbereidende enquêtecommissie naar Groningen om uit eerste hand informatie te verzamelen. Het moet hen helpen bij het maken van een onderzoeksopzet voor de enquête. Die wordt nog voor de verkiezingen verwacht.
De commissie bezocht een tweetal gaslocaties, sprak met bewoners en kreeg een rondleiding door dorpen in het bevingsgebied. Maar dat gebeurde allemaal in duo's, omdat de commissie niet als geheel op pad mag vanwege de geldende coronamaatregelen.

Gescheurde Groninger koek

Marjan Torie kreeg D66-Kamerlid Tjeerd de Groot op bezoek, samen met een medewerker van de tijdelijke enquêtecommissie. Maar nog voordat De Groot haar woning in Siddeburen binnenstapt, krijgt hij van Torie een waarschuwing.
Ik heb mensen zien sneuvelen. Figuurlijk, maar ook letterlijk.
Bea Blokhuis
‘Ik heb hen gezegd dat het betreden van het pand op eigen risico is’, vertelt ze. ‘Het huis is niet veilig en ik weet niet wat er gebeurt bij een beving. Toen keken ze wel even op.’ Eenmaal binnen, schenkt ze haar gasten een kop koffie in en krijgen ze een plak Groninger koek. De koek heeft ze symbolisch uit elkaar gescheurd en weer aan elkaar geplakt met boter. De toon is gezet.
‘Ze reageerden er wel open op’, vertelt Torie. ‘Ik was ook niet vijandig, maar wel licht spottend. Het gesprek was op zich wel goed, maar je moet me niet vragen hier vertrouwen in te hebben.’ Waarom is ze dan toch het gesprek aangegaan? ‘Deze commissie moet straks de juiste vragen stellen. De Groot is volgens mij ook wel geschrokken van een aantal dingen die ik vertelde.’
Jager laat Van der Lee haar dorp zien
Jager laat Van der Lee haar dorp zien © Mario Miskovic / RTV Noord

Bijzondere verjaardagsvisite

Bea Blokhuis, Anneloes de Bruijn en Femke Braamhorst kregen ieder ook Kamerleden en medewerkers van de commissie over de vloer. Het was nota bene de verjaardag van Blokhuis.
‘Het was op zich een goed gesprek’, vertelt ze. ‘Er werd wel met de oren geklapperd.’ Ze heeft De Groot (D66) meegegeven dat er in Groningen een ongelijke strijd wordt gestreden. De inwoners hebben niet de middelen die een overheid of een multinational wel heeft. ‘Het kost allemaal heel veel energie. Ik heb mensen zien sneuvelen. Figuurlijk, maar ook letterlijk.’
Braamhorst ging in gesprek met commissievoorzitter Tom van der Lee (GroenLinks) en De Bruijn met Kirsten van den Hul (PvdA). ‘Ons vertrouwen in de politiek is helemaal weg’, zegt Braamhorst. ‘Ik vind dat heel naar, want ik heb kinderen die ik maatschappelijk bewust wil laten opgroeien.’

Falende overheid

Martin en Pieta Ettema kregen in Loppersum Kamerlid Anne Kuik (CDA) op de koffie. Kuik woont in Groningen en is dus niet nieuw op het onderwerp, in tegenstelling tot een meerderheid van haar collega's. ‘Ze was zeer geïnteresseerd en ze had zich goed voorbereid.'
De Ettema’s hebben Kuik met name gewezen op de falende overheid in Groningen. Martin Ettema: ‘Wij zijn al ons vertrouwen in de politiek en in procedures verloren, omdat het getal zwaarder telde dan de inhoud van de argumenten. De kabinetssteun was leidend. Wij willen nooit meer zo’n parlement.’
De voorbereiding voor het gesprek van een van de bewoners
De voorbereiding voor het gesprek van een van de bewoners © Anneloes de Bruijn / Eigen foto

Rondleiding door 't Zandt

In ‘t Zandt kregen Tom van der Lee (GroenLinks), Kirsten van den Hul (PvdA), Peter Kwint (SP) en Dennis Wiersma (VVD) een rondleiding door het dorp. Jolanda Jager is blij dat de Kamerleden naar Groningen zijn gekomen. ‘De theorie en de praktijk komen dan bij elkaar, dat zie je wel.’
‘Ik heb hen geprobeerd duidelijk te maken welke impact alles heeft op dorpsniveau’, vertelt Jager nadat ze commissievoorzitter Van der Lee heeft rondgeleid. ‘Het hele dorp is in chaos, al jarenlang. De een krijgt iets wel en de ander niet. Het maakt het lastiger om gezellig samen een dorp te zijn.’

Weinig vertrouwen

De Groningers hebben stuk voor stuk met Kamerleden gepraat die een belangrijke rol vervullen bij de totstandkoming van de parlementaire enquête. Ze willen dat de onderste steen boven komt, zoals Jager het verwoordt. Maar heel veel geloof in de afloop van de enquête, stralen ze niet uit. Ook niet na de gesprekken met de commissie die de onderzoeksopzet voor de enquête maakt.
Ik houd m'n hart vast, maar ik houd ook hoop
Femke Braamhorst
‘Ik denk dat een parlementaire enquête geen dingen oplost’, vertelt Blokhuis. ‘Ik hoop wel een gevoel van rechtvaardigheid terug te krijgen. Ze moeten met de billen bloot: ze vonden de economie belangrijker dan mensen.’
Ettema: ‘Ik wil weten hoe het zo ver heeft kunnen komen en hoe het zo lang heeft kunnen duren. Ze komen er eigenlijk altijd mee weg, maar ze mogen nu geen genoegen nemen met hele smoezen en halve waarheden.’
‘Ik heb de ondervragingen over de toeslagenaffaire gevolgd’, zegt Braamhorst ‘Iedereen liegt daar ook maar door. Ik houd m’n hart vast, maar ik houd ook hoop. Zoveel onrecht kan gewoon niet.’
Torie: ‘Misschien leren ze er nog wat van. Er is werk aan de winkel.’