Aardbevingen in Groningen
In 1959 wordt een gasbel gevonden onder de provincie Groningen. Een paar maanden later staan er al boortorens op het land van boer Boon in Kolham. Niemand beseft op dat moment hoe groot de omvang is van de gasbel. Op Eerste Kerstdag 1986 wordt een aardbeving van 3.0 op de Schaal van Richter gemeten. Sindsdien tellen we meer dan duizend aardbevingen in Groningen.
2012: Aardbeving Huizinge maakt problemen duidelijk
Jarenlang heeft de aardbevingsproblematiek geen prioriteit voor politici en de bedrijven die betrokken zijn bij de gaswinning. Dat verandert als in 2012 Huizinge getroffen wordt door een beving met een kracht van 3.6 op de Schaal van Richter. Bewoners beschrijven de beving als 'een trein die door het huis rijdt', of, 'een tank die de muur uit het pand rijdt'. Er komen honderden schademeldingen binnen.
De zware beving wordt gezien als een kantelpunt: de politiek kan de aardbevingen in Groningen niet langer negeren. Maar in 2013 wordt het meeste gas in een jaar ooit in Groningen gewonnen: liefst 55 miljard kuub.
2015: Begin van plannen voor Groningse veiligheid
In Groningen klagen inwoners over aardbevingsschade en slechte communicatie met en door de NAM, verantwoordelijk voor de gaswinning. Jaarlijks worden tienduizenden schademeldingen gedaan. Veel Groningers voelen zich niet gehoord. In een rapport van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid wordt in januari 2015 een harde noot gekraakt: vijftig jaar lang heeft de overheid zich weinig tot niets aangetrokken van de veiligheid van de Groningers. Geld had altijd prioriteit.
De totale opbrengsten van het Gronings gas worden beraamd op zo'n 417 miljard euro, maar de provincie ziet weinig van het geld.
In 2015 wordt Hans Alders door toenmalig minister Henk Kamp aangesteld als Nationaal Coördinator Groningen om een herstelplan te maken voor de regio. In dat plan staat de veiligheid voorop, staan de bewoners van het aardbevingsgebied centraal, komt er een opkoopregeling van huizen die door aardbevingsschade zijn getroffen en wordt een arbiter aangesteld voor geschillen over schade.
2016: Gaskraan voor het eerst dichtgedraaid
In het najaar van 2016 wordt in het gasbesluit vastgesteld dat de komende vijf jaar maximaal 25 kuub gas uit de Groningse bodem mag worden gehaald. Vanaf de verlaging neemt het aantal zware aardbevingen van 2.0 op de Schaal van Richter of hoger, af.
De provincie Groningen, gemeenten, milieufederaties en particulieren tekenen echter bezwaar in tegen het gasbesluit. Zij willen dat de gaskraan verder wordt dichtgedraaid. Toenmalig minister Kamp besluit na de Tweede Kamerverkiezingen in 2017, waarin aardbevingen een belangrijk onderwerp zijn, dat er in gasjaar 2018 nog maar 21,6 miljard kuub mag worden gewonnen. Het nieuwe kabinet dat eind oktober aantreedt, wil dat aan het einde van de kabinetsperiode hebben teruggedrongen tot 20,1 miljard kuub in 2021.
De ontwikkeling rondom de andere wensen van de Groningse instanties, verloopt echter stroperig. Zo is er nog geen nieuw schadefonds waaruit aardbevingsschade makkelijker kan worden uitbetaald, en speelt de NAM nog steeds een grote rol bij de beoordeling en afwikkeling van schade.
2018: Beving in Zeerijp met grote gevolgen
Dat verandert na de aardbeving in Zeerijp. De klap van 3.4 op de Richterschaal in januari 2018 brengt 12.000 Groningers op de been voor een protest met fakkels in stad Groningen, en zorgt ervoor dat er in sneltreinvaart maatregelen worden genomen.
Na bijna een jaar wachten kan Groningen verder. Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat maakt na koortsachtig overleg een nieuw schadeprotocol bekend. Daarin veranderen een aantal cruciale zaken. De NAM staat niet op afstand, maar is ‘er uit’. Schades worden niet langer gekeurd door het CVW en de NAM maar door de nieuwe, onafhankelijke commissie Mijnbouwschade.
Minister Wiebes volgt ook twee belangrijke adviezen van het Staatstoezicht op de Mijnen op. Hij wil de gaswinning zo ‘snel mogelijk’ omlaag brengen naar 12 miljard kuub gas per jaar. Maar of dat Wiebes lukt is nog maar zeer de vraag. De gasputten rondom Loppersum worden uit voorzorg gesloten, om het risico op zwaardere aardbevingen te verkleinen.
Bijna drie maanden na de beving bij Zeerijp neemt het kabinet een historisch besluit: de gaswinning in Groningen stopt helemaal, uiterlijk in 2030. De problemen zijn daarmee nog niet voorbij, want het aantal schademeldingen blijft in de maanden daarna toenemen. Het besluit van het kabinet heeft ook gevolgen voor de versterking van huizen: die wordt gepauzeerd.
Met nieuwe plannen in de hand moet de versterking sneller gaan en moeten de meest onveilige huizen het eerst worden aangepakt. Maar de methode die gehanteerd wordt, blijkt niet accuraat te zijn. Duizenden mensen zitten daardoor nog langer in onzekerheid.
2019: Westerwijtwerd trilt, winning stopt in 2022
De aarde trilt ondertussen verder. In mei 2019 met een kracht van 3.2 bij Westerwijtwerd. Het aantal schademeldingen neemt nog verder toe. Om de enorme hoop met schademeldingen in een klap af te handelen en de situatie bij de commissie Mijnbouwschade werkbaar te houden, wordt een speciale stuwmeerregeling bedacht. Duizenden mensen maken daar gebruik van en krijgen eenmalig 5000 euro uitgekeerd voor hun schades.
Het kabinet besluit vlak na de zomer om nog eerder te stoppen met de gaswinning. De gaskraan in Groningen moet nu in 2022 dichtgedraaid worden. Acht jaar eerder dan gepland. Er is wel een uitzondering mogelijk: bij echt hele koude winters kan er nog een aantal jaar langer worden gewonnen. De winning komt in 2020 onder de veilig gewaande 12 miljard kuub.
