De Noren hebben de oplossing: sparen (1)
De Noren hebben de oplossing: sparen
Sparen uit olie- en gasopbrengsten is lucratief. De Noren sparen sinds 1996 uit hun olie opbrengsten, met groot succes. In 1996 stortten ze voor het eerst 200 miljoen euro in de spaarpot. Inmiddels is die spaarpot, in de volksmond ‘het oliefonds’ genoemd, gegroeid naar een immense 542 miljard euro.
Het Statens pensjonsfond -de officiële naam- is opgericht om voor de toekomst een buffer te hebben, als de olie op is. Volgens de berekeningen is het oppompen van olie uit het continentale plat van Noorwegen in 2030 niet meer mogelijk. Tegen die tijd heeft Noorwegen een spaarpot die nog generaties lang een aanzienlijke bijdrage aan de Noorse staatsbegroting kan leveren. De naam doet vermoeden dat het om een pensioenfonds gaat, maar dat is het niet.
Op dit moment is de 542 miljard euro goed voor 2,5 keer het bruto binnenlands product (bbp) van Noorwegen, al het geld dat in Noorwegen wordt verdiend. Dat zal tot 2030 oplopen naar vijf tot zes keer het bbp. Het fonds zal dan 1,1 tot 1,4 biljoen euro herbergen. En houdt het dan op? Nee, want Noorwegen heeft ook nog voor 100 jaar aardgas.
Dutch Disease Het Noorse succes stelt de manier waarop Nederland met de aardgasopbrengsten is omgegaan in een bedenkelijk daglicht. Dat we niet hebben gespaard uit de aardgasopbrengsten is veroorzaakt door wat de Britse krant The Economist in 1977 voor het eerst beschreef als de Dutch Disease. Het komt er simpelweg op neer dat we het geld verspilden aan overbodige projecten en ‘socialist activities’. Hiermee worden onze optimale sociale voorzieningen bedoeld, die ook nu nog een grote uitgavenpost voor de Staat betekenen.
Met de Dutch Disease wordt overigens ook wel bedoeld dat door de hoge aardgasopbrengsten de Nederlandse gulden sterk in waarde steeg waardoor de export ernstig werd beperkt (onze producten werden te duur) en de binnenlandse werkloosheid sterk groeide. Dit speelde vooral in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Sinds de invoering van de euro is deze vorm van Dutch Disease niet meer aan de orde, omdat de gulden gelijk werd getrokken met andere Europese valuta.
De Noren hebben de lessen van de Nederlandse ziekte goed in hun oren geknoopt. En ze doen dus alles anders. Ze zijn veel minder spilziek dan wij en ze beperken de invloed van al het oliegeld op de directe economie sterk. Dat is trouwens niet het enige wat ze van ons leerden: toen in Nederland gas werd gevonden, leek het de Noren een goed idee om zelf ook maar eens te gaan zoeken. Eind jaren zestig boorden ze de immens grote oliebron in de Noorse Zee aan.
(meer in blogbericht 2)
