Wie naar Nederland vlucht, komt altijd eerst langs het aanmeldcentrum in Ter Apel. Maar sinds eind 2021 kan het aanmeldcentrum de toestroom van asielzoekers niet meer aan - en een oplossing voor de problematiek is nog niet in zicht.
Na het opheffen van corona-reisbeperkingen wereldwijd, ontstaat er een grote stroom aan vluchtelingen die zich aanmeldt in Ter Apel. Op 6 oktober 2021 ziet een agent die een bezoek brengt aan de nachtopvang, dat er die nacht zo'n 650 asielzoekers in tenten bij het centrum slapen, in plaats van de 'gebruikelijke' 250.
Normaal stromen asielzoekers die zich aanmelden in Ter Apel door naar opvangcentra in heel Nederland. Maar verschillende opvangcentra zijn de afgelopen jaren gesloten en degenen die er nog zijn, zitten vol. Bovendien komt de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), die de aanvragen beoordeelt, met een personeelstekort. Daarom loopt het aantal asielzoekers in Ter Apel op.
De gemeente Westerwolde vraagt het kabinet in Den Haag om hulp om de crisissituatie op te lossen. Dat verzoekt andere gemeenten in Nederland om opvangplekken te openen, maar daar wordt weinig gehoor aan gegeven.
In het voorjaar van 2022 stroomt de nachtopvang in Ter Apel opnieuw vol. Als noodsignaal naar Den Haag, haalt Westerwolde de tenten bij het aanmeldcentrum weg. Maar in juni dat jaar plaatst het Rode Kruis nieuwe tenten voor de vele asielzoekers die niet meer in het centrum terecht kunnen. Het duurt maar even: de hulpstichting vindt de situatie onwerkbaar en haalt de tenten weer weg. In augustus slapen zo'n 700 mensen buiten.
Verschillende Groningers zetten zich in voor de vluchtelingen en bieden tenten of voedsel aan. Andere mensen protesteren bij het aanmeldcentrum tegen de komst van vluchtelingen.
Het Rijk roept de situatie in Ter Apel uit tot nationale crisis en maakt bekend dat er in Bant in Flevoland een tweede aanmeldcentrum komt. Maar die komt er vanwege oproer in de omgeving niet. Ook in Alkmaar komt een extra aanmeldcentrum niet van de grond.
In 2023 en de komende jaren wordt een nog grotere stroom aan asielzoekers verwacht, die dus Ter Apel als eerste stop heeft. Dit jaar worden zo'n 70.000 asielzoekers verwacht, ten opzichte van 50.650 vorig jaar.
'Dat zijn er drie keer zoveel als de Immigratie- en Naturalisatiedienst aankan', zegt staatssecretaris van Asiel Eric van der Burg. Premier Mark Rutte sluit niet uit dat er opnieuw asielzoekers buiten moeten slapen. Ondertussen hebben inwoners spandoeken opgehangen vanwege overlast en diefstallen van asielzoekers. De gemeenteraad is bang dat het uit de hand loopt, de provincie zegt niet veel te kunnen doen.
Eind mei loopt de nachtopvang bij Ter Apel voor het eerst weer vol. In Assen wordt een expositiegebouw gebruikt als tijdelijke 'wachtkamer' voor Ter Apel tot oktober, geschikt voor 500 asielzoekers. Het wachten is op de Spreidingswet van staatssecretaris Van der Burg die voor een betere verdeling van asielzoekers in Nederland moet zorgen. Daardoor hoeven asielzoekers minder lang in Ter Apel te wachten en te blijven.
Ondertussen nemen de zorgen toe over asielzoekers die overlast veroorzaken. In de meeste gevallen gaat het om alleenstaande mannen uit landen die door Nederland als veilig worden beschouwd. Onder andere Ter Apel, Emmen, het Drentse Nieuw-Weerdinge maar ook busvervoerders kampen met ongewenst gedrag en winkeldiefstallen door die groep.
Volgens de staatssecretaris moeten asielaanvragen door 'veiligelanders' daarom sneller worden afgehandeld. Ook wordt onderzocht of overlastgevers een gebiedsverbod kunnen krijgen. Er is al een aparte buslijn voor asielzoekers in Ter Apel, om incidenten in andere bussen te voorkomen.
Los van die groep worden ook asielzoekers verwacht uit onrustige landen als Soedan, Syrië, Jemen, Afghanistan. Daarnaast zijn er mensen die migreren na de recente aardbevingen in Turkije en Syrië. Vluchtelingen uit Oekraïne hoeven zich vanwege hun Europese afkomst niet aan te melden in Ter Apel.
