Vroag en antwoord: Plaatsnamen

© RTV Noord
Er zijn een aantal plaatsen in de provincie Groningen die in het Nederlands op ‘-um’ eindigen, zoals bijvoorbeeld Warffum, Loppersum, Ulrum, Marsum, Saaksum, Farmsum, Obergum, Oterdum, Middelstum, Woltersum en Winsum. In het Gronings gaan die plaatsen soms ook uit op -um, maar niet altijd. Sommige eindigen op -om.
Voorbeelden van plaatsen op -um zijn: Waarvum, Soksum en Maarzum. Bij bepaalde andere plaatsen is -om gebruikelijk: Middelsom, Ollerom en Loppersom.
Farmsum is een voorbeeld van een plaats waarbij er veel twijfel is. Dat is de zien aan de antwoorden van de deelnemers aan Vroag&Antwoord, want de invullers zijn verdeeld over de uitgang -um of -om. Dat was ook al zo in de enquête die Siemon Reker in de 30 jaar geleden hield, de voorloper van Vroag&Antwoord. Op de Facebookpagina van RTV Noord vroegen we ook naar Farmsum in het Gronings. Ook daar werden beide varianten genoemd, hoewel Faarmsum iets vaker voorbij kwam.
Maar is er een verklaring voor het gebruik van -um en -om? Wanneer wordt het ene gebruikt en wanneer het andere? Als een plaatsnaam in het Nederlands op -um eindigt en uit twee lettergrepen bestaan, is de uitgang -um, en dus gelijk aan het Nederlands: Waarvum, Winzum, Wirrum, Soksum en Maarzum. Is de plaatsnaam langer, dan is -om gangbaar: Milnsom, Ollerom, Ainrom,Obergom, Oterdom, Woltersom en Loppersom.
Natuurlijk is er wel het een en ander aan het veranderen. Bij sommige plaatsen op -om zien we dat jongere generaties steeds vaker -um zeggen. Dat is een logische verschuiving, want die uitgang is parallel aan het Nederlands. Dat is vooral zichtbaar bij kleinere plaatsjes, zoals Oterdum en Obergum.
Bij iets grotere plaatsen zoals Loppersum, Eenrum en Middelstum blijft de uitgang zoals die was gehandhaafd, want het grootste deel van de invullers noteert nog altijd -om.
Meer over plaatsnamen in het Gronings (én Drents) is te vinden in het pas verschenen boekje Op stee - Drentse en Groninger plaatsnamen verzameld, samengesteld door Abel Darwinkel, Siemon Reker en Eline Brontsema.