Dagwoord: AAITEN
Siemon Reker neemt in maart volgend jaar afscheid als hoogleraar Groninger taal en cultuur aan de RUG. Vanaf 2 maart pakt hij dagelijks een publicatie uit zijn Groninger boekenkast en legt de vinger telkens bij één wisselend woord daaruit. Dat resulteert in de werkdagelijkse column Dagwoord.
Soms kan een lezer de indruk krijgen dat het Groninger Gezangen zijn, die Annie van Dijken-Hooghuis bijeengebracht heeft in
Meer as lucht en wiend
. Een tegenargument wordt dan gevonden in de bijgevoegde cd, waarop een aantal teksten van haar vertolkt worden door
De Fiebelekwinten
, de groep die er ook muziek voor schreef. Van
fiebelekwinten
'malle fratsen' hebben deze gedichten geen last: het is eerder somberig, grijzer, de herfst, de kerk, het kerkhof. Traditioneel van vorm, Jan Siebo Uffen wijst in een inleiding voor de opvallende voorliefde van de schrijfster voor het rondeel.
Te midden van gangbaar Noord-Gronings duikt heel wat op dat niet in het dagelijks leven gehoord maar wel in het woordenboek gevonden wordt: "hai zel zien paart verwiederwieren" (blz. 15), "slempte, dompte wegen, allain de toereloerske roek" (blz. 23), "Ien eer en veer betoegd" (blz. 31), "Din schriwt n oel, hou hol k miezulf ient zeel?" (blz. 37).
Bijna onopvallend in dat lexicale geheel duikt op een reünie de meester op, daar staat 'ie, "aaiten zulfde houd" (blz. 32). De verlengde vorm aaiten past hier beter in het ritme, maar het gangbare aaltied of aalweg had dat technische probleem ook passend opgelost. Kennelijk prefereerde Annie van Dijken de oudere vorm, hetzij omwille van het woord, hetzij om de ouderdom van meester of zijn hoed te accentueren.
Blijkbaar bestond er een -en dat als achtervoegseltje dienst deed in een spcifieke groep bijwoorden, namelijk die van tijd of frequentie. Aaltieden of aaltieten is een voorbeeld daarvan, voaken 'vaak' eveneens net als aaiten. In onbruik geraakt voor het oog, maar soms door een dichter opgediept en afgestoft.
Annie van Dijken - Hooghuis, Meer as lucht en wiend. Gedichten. Assen, 1999
