Dagwoord: BIETJE
Siemon Reker neemt in maart volgend jaar afscheid als hoogleraar Groninger taal en cultuur aan de RUG. Vanaf 2 maart pakt hij dagelijks een publicatie uit zijn Groninger boekenkast en legt de vinger telkens bij één wisselend woord daaruit. Dat resulteert in de werkdagelijkse column Dagwoord.
Reinder Hiemstra heeft de bundel
Votspoelde sluzen
in een paar afdelingen verdeeld die telkens hun eigen inhoudsopgave krijgen. De hele structuur van
Jong weden
'jong zijn', via
Older weden
naar
Old weden
moet de lezer zich als het ware zelf veroveren. Dat is bijna zeker een weloverwogen aanpak, want blijkens het Colofon is er een ruime rolverdeling geweest inclusief iemand belast met de coördinatie. Bovendien volgen op de laatste pagina (nummer 66) nog zes lege bladzijden.
Hiemstra kijkt rond in zijn eigen omgeving, de natuur voorop, en hij speelt. Iedereen kijkt naar Maaike, die zo slecht bij het dorp past, maar iedereen denkt "die Maaike is n mooie meid, veul mooierder as mienent". (blz. 45) Die dubbele vergrotende trap had de schrijver in Clara 5 al een paar maal toegepast. "Wel was er mooier, makkerder" vraagt hij zich af, "Wel had de budder gelerder / en tot besluut, lekkerder de kees op stuut?" (blz. 37). Hier zien we hoe hij - misschien geïnspireerd door kindertaal - via lekkerder gekomen is op makkerder en gelerder.
De woorden stuut 'brood' en budder 'boter' wijzen naar het Westerkwartier, Hiemstra's taal ook al was hij boer in Noord-Groningen toen hij de Votspoelde sluzen schreef. Dat is eigenlijk overal zichtbaar, ook in t Vooltje (blz. 13). Daar zoekt het veulentje voor het eerst naar de moedermelk. Voordat het eenmaal gelukt is en daarmee nooit verleerd, gaat het allemaal n bietje vremd. Omdat het Westerkwartiers binnen Groningen een minderheid vormt, is dat figuurlijk misschien voor de taal het geval, 'een beetje vreemd'. Maar bietje mag anders zijn dan beetje, ook elders binnen het Gronings komt de vorm voor. Dat is het geval zonder de verkleinvorm en in de combinatie met een sterke ontkenning in gain biet 'helemaal niets'.
Reinder Willem Hiemstra, Votspoelde sluzen. Bedum, 1991.
