Dagwoord: AS

© RTV Noord
Siemon Reker neemt in maart volgend jaar afscheid als hoogleraar Groninger taal en cultuur aan de RUG. Vanaf 2 maart pakt hij dagelijks een publicatie uit zijn Groninger boekenkast en legt de vinger telkens bij één wisselend woord daaruit. Dat resulteert in de werkdagelijkse column Dagwoord.
Zwoare tiedn
is de naam van het toneelspel in de Groninger taal in drie bedrijven dat speelt in het begin van de jaren '30 van de vorige eeuw. Het zijn moeilijke tijden ook voor boer Jan Davids die schulden moet maken bij de hypotheekverstrekker, collega Gradema. Het onderscheid tussen beide collega-landbouwers is alleen al uitgedrukt in de rollen van hun echtgenotes, het gewone
Vrouw
Davids tegenover de hogere rang van
Juffrouw
Gradema. De titel
Zwoare tiedn
laat zien, hoezeer Buurma schreef in een eigen spelling die ongebruikelijk was maar de uitspraak nadrukkelijker naar voren brengt.
Het dateert van 1933 en is van de hand van Harmannus Everardus Buurma (1876 Martenshoek - 1950 Zuidbroek) die dan burgemeester is van Zuidbroek. Dat er ambtelijke stukken worden voorgelezen past in die sfeer, evenals rollen voor grenscommiezen en agenten. (Zijn oudere broer David werd predikant en schreef volgens de Nieuwe Groninger Encyclopedie ook in dialect.)
In het stuk is een essentiële rol als getuige weggelegd voor buurjongen Hendrik die stottert. "ik h.heb g.genog as l.l.leef 'k ook gain dag m.meer" zegt hij op bladzijde 48. Door zijn verklaring komt de redding voor boer Davids in zicht. Deze verklaart tegenover de schuldeiser "Moar as was ik ook 'n boer mit honderd doeznd guldn, din kon hai heur nog kriegn..." (71-72)
In beide uitingen heeft as hier de niet meer zo gangbare betekenis 'ook al, zelfs al'. Het is éen in de lange reeks gevallen van AS waar Ter Laan mee moet hebben geworsteld toen hij het Nieuw Groninger Woordenboek maakte en waarbij hij koos voor veel zelfstandige trefwoorden. "AS, wordt soms gebruikt voor al, vooral wanneer er is of was op volgt: Ik bin al tevree, as is ‘t ook mor n dubbeltje." Het eerste voorbeeld in Buurma's tekst laat zien, dat de context door Ter Laan niet helemaal correct is genoteerd.
H.E. Buurma, Zwoare tiedn. Toneelspel in de Groninger taal in drie bedrijven. Groningen z.j. (1933)