Dagwoord: WOAREN

Bruintje de Beer wordt er verschrikkelijk tussen genomen door Reintje de Vos, als de eerste komt om hem op te halen voor de rechtbank. Maar de vos maakt de beer lekker met het verhaal dat er ergens veel honing vindbaar is en dan is Bruintje niet meer te houden. Over kromme slingerpoaden schrijft Jelte Dijkstra in zijn Reinaert-vertaling - het moest rijmen en ritmisch wat kloppen en dan mogen pleonasmes ook van schoolmeesters - "Doár gong Rein zien prooi noawoaden". (blz. 24)

Noawoaden is een samenstelling van noa+woaden. Toen Dijkstra zijn vertaling op de markt bracht, was Ter Laan nog volop bezig met de voorbereiding van het Nieuw Groninger Woordenboek. Onder het werkwoord woaren, woaden zien we een waarschijnlijk voorbeeld van invloed van de kant van Dijkstra: Ter Laan schrijft namelijk twee varianten als trefwoord, terwijl Molema alleen woaren noteerde. Nu klinken woaren en woaden gelijk (en in dit geval niet anders dan bijvoorbeeld ook woorden, woarden), maar omwille van het rijm op slingerpoaden koos de vertaler allicht voor noawoaden. Dat gebeurt op p. 59 bij woaden net zo wegens het rijm daar op roaden.

Woaden en woaren hebben een basisbetekenis 'kijken' en het begrip is van groot belang in de woordenschat van het Gronings en het Nederlands waar het waren luidt. Immers, vanuit het kijken ontwikkelde zich het element 'opletten, bewaken'. Dat kan het gedrag betreffen (tegen kinderen zeggen woar die 'kijk uit!'), dat kan ook wat aan 'bewaken' doen denken om iets goed te bewoaren.

Over noawoaden gesproken. In de heruitgave van 1979 merkt Hendrik Entjes in een Nabeschouwing op dat er nogal wat speurzin voor nodig is om wat zicht te krijgen op het dichtwerk van Jelte Dijkstra. Inmiddels is dat met dank aan Bindert Helder, Tonko Ufkes en uitgeverij Reco Multi Media in Bedum geheel anders komen te liggen.

J. Dijkstra, Van de Vos Reynaerde, oet 't Middelned. vertoald in 'n Grönneger tongval (...), Groningen z.j. (1979, herdr. 1922)