Dagwoord: ALLERGLOEPENDST

© RTV Noord
Siemon Reker neemt in maart volgend jaar afscheid als hoogleraar Groninger taal en cultuur aan de RUG. Vanaf 2 maart pakt hij dagelijks een publicatie uit zijn Groninger boekenkast en legt de vinger telkens bij één wisselend woord daaruit. Dat resulteert in de werkdagelijkse column Dagwoord.
Synoniem met
swiet, stom
en
bot
noemt Molema in zijn woordenboek het woord
gloepend
. De tijden veranderen want waar hoor je de versterkende bijwoorden
swiet
of
stom
nog. Dat is één constatering, dergelijke onderstrepingen kunnen in en ook uit de mode raken. De tweede heeft te maken met het ontstaan van
gloepend
, - hoe is de herkomst daarvan? Dezelfde Molema licht een tipje op van de sluier die hij ziet: "meer ontwikkelden bezigen hiervoor:
gloeiend
". Dat kan heel goed; zeker wat fors aangezette taal kan in een emotionele bui simpel uitglijden van het ene naar een ander woord dat er op lijkt.
Als gloeiend ergens kracht bij zet (aanvankelijk bij 'heet' maar daarna ook elders), komt het dus in aanmerking tot lichte aanpassing aan iets anders dat er op lijkt. Dat kan gloepend best zijn, want 'gluipen' heeft met de ogen te maken, met iets observeren. Kijk in oudere teksten, hoe vaak komt daar niet gloepend geern voor - dat allittereert ook nog een keer en dat is geen toeval bij mevrouw De Haas-Okken en andere auteurs.
Nog een stapje sterkere taal is allergloependst, wie liever wil schrijve aldergloependst. Dat is ook geen toevallige keuze van eerdere taalgebruikers, want andere woorden die met aller+g begonnen gaven het voorbeeld zoals allergekst en allerglìnst.
De onbekende auteur van Tjoart Sjoester, Een vrolijk schetsje voor 2 heren koos voor de uitroep Allergloependst. De situatie is er naar. Een relatie net naar de knoppen zo blijkt uit een brief van zijn Knelske, dan maar de greep naar een fles waar Vergif op staat. Het heeft effect: "Bainen worren slap... Allergloependst roar goud!"
Het is een van die stukjes waar geen nadere gegevens van zijn, van auteur noch jaartal. De uitgever waarschuwt wel uitdrukkelijk voor frauduleuze opvoeringen, die worden gerechtelijk vervolgd zo roept een gele sticker de lezer toe. Over het recht van de auteur gesproken.
N.N., Tjoart Sjoester, Een vrolijk schetsje voor 2 heren. Winschoten, z.j.