Dagwoord: VLINT

© RTV Noord
Siemon Reker neemt in maart volgend jaar afscheid als hoogleraar Groninger taal en cultuur aan de RUG. Vanaf 2 maart pakt hij dagelijks een publicatie uit zijn Groninger boekenkast en legt de vinger telkens bij één wisselend woord daaruit. Dat resulteert in de werkdagelijkse column Dagwoord.
Vertelsters
noemde Geert Teis het lange en komische gedicht in zijn vroege bundel
Mien bröddellabbe
('eerste werklap bij handwerken'). Een borrel tijdens een schaatspauze wordt door de heren aangelengd met sterke verhalen over Veendam (na een controlerend "Hier is toch gain Veendammer waor?"), over Pekela ("Hier bin toch gain Pekelders?") en andere plaatsen.
Woar
of
waor
in de spelling van Teis betekent dan nog een vragend 'toch, is het niet?' De vraag "der is toch gain Drende bie waor?" betekent dat er ook over de niet aanwezige Drenten iets verteld kan worden, ja inclusief een aantal Drentse of althans Drentsige woorden en regels, zoals een eeuw later Pé en Rinus zullen doen maar de laatsten dan wat extra aangezet in het lied met het
hunebeddegie
.
Het centrale begrip in dit gedeelte gaat over een wat kleinere steen dan een hunebed, maar toch van voldoende grootte om er een lekkere bouillon van te trekken. Schone vlinten, roept de Drentse herbergierster Jaantien uit, "goie nee, da geet den doch nie?" (blz. 46) Ze wordt ervan overtuigd dat dit een prima basis voor de soep kan zijn en dus wordt de proef op de som genomen. Maar als zij even weg is, grijpt de Groninger wat "Liebig ekstrakt" (allicht een voorloper van Maggi bouillon) en geeft zo verrassend-onverwacht wat smaak aan het vocht. Daar zullen anderen later slachtoffer van worden als die arme Jaantien het nogmaals maar dan op eigen kracht zal proberen te koken.
Vlint is misschien minder een geliefd woord geworden omdat het uit de huishouding verdreven is: een elektrische deken heeft de kruikfunctie van de vlint overgenomen en ook zuurkool e.d. zullen niet veel mensen zelf nog in de kelder in een vat klaar maken en dan afdekken met een doek en zo'n zware steen erop. Maar het is een woord dat een enorme verspreidheid heeft gehad in het hele Europese gebied waar ze hetzij Grieks hetzij Germaans in de thuistaal hebben. Fred Flintstone is het figuurlijke bewijs van het grotere van het woord. En via de betekenis 'vuursteen' komt het Duitse Flinte 'geweer' opeens veel dichterbij.
Geert Teis, Mien Bröddellabbe. Grönneger riemsels. Z.pl., z.j.