Genoat in Grunnen: De natuur is heer en meester

Lauwersoog: de garnalenhoofdstad van Europa. Met als kloppend hart een machtige visafslag waar voor heel Europa de prijs voor de garnaal wordt bepaald. NoordZaken schetst in vijf afleveringen een beeld van de garnalenindustrie. Hoe staat de sector er na een reeks ingrijpende ontwikkelingen voor en wat zijn de perspectieven?
Vandaag de laatste aflevering, deel 5: Wat staat er de komende jaren te gebeuren?

Door: Theo Sikkema

Gesomberd wordt er allerminst in de sector. 'Er wordt goed verdiend op dit moment', zegt voorzitter Johan Nooitgedagt van de Nederlandse Vissersbond. Goed, de prijsontwikkeling is weliswaar moeilijk in te schatten, maar door de tijd heen is de kiloprijs voor de vissers rendabel.
Een heel ander punt is dat aanwas van jongeren nodig is om de vissersvloot in de benen te houden. Ook hierover is Nooitgedagt best positief. Hij ziet voldoende interesse.
'Godfather' van de garnalensector Hendrik Nienhuis is het wel met Nooitgedagt eens, maar hij plaatst ook een kanttekening. 'Het is heftig hoor. Op zondagavond weg en vaak op donderdag of vrijdag weer thuis. Af en toe een paar uur in de kooi. Daar moet wel wat tegenover staan.'
Als nou het maximaal aantal te vissen uren per week wat teruggaat, oppert Nienhuis, dan zullen jongeren misschien wat eerder kiezen voor de visserij. In de sector wordt momenteel gesproken over het legaal terugdringen van de visserijdruk.
Wat Nooitgedagt betreft is het maar goed dat de Parlevliet en Van der Plas Groep in 2014 Heiploeg na het faillissement overnam. 'Parlevliet en Van der Plas denkt mee met de sector en vindt continuïteit van de hele garnalenbranche van belang.'

Top drie

CEO Dirk-Jan Parlevliet van Heiploeg heeft ambities met Heiploeg: 'Wij vonden garnalen interessant. Ons beleid is dat als we ergens instappen we ook tot de top drie willen behoren. We hebben schaalgrootte nodig om te investeren, te managen en er aandacht aan te geven.'
Voor de sector is het gunstig dat Heiploeg BV zich weer sterk heeft ontwikkeld en het in zich heeft de komende jaren de leidende positie te behouden. Parlevliet over de aanpak: 'Het is van elkaar leren. Het is nooit goed wanneer een nieuwe eigenaar zijn wil oplegt aan het personeel. Dat hebben we dus ook niet gedaan. Het moet van beide kanten komen. Dan maak je elkaar sterker.'

Verrassen

Gunstig is ook dat de markt voor seafood zich goed ontwikkeld en de belangstelling voor garnalen alleen maar groter wordt. Parlevliet hierover. 'Ook in de supermarkten. Het is aan ons om de consument te blijven verrassen. Productinnovatie is één van de belangrijkste zaken op dit moment.'
Wat dat betreft opent het machinaal pellen mogelijkheden. Bijvoorbeeld omdat de doppen gebruikt kunnen worden om er een product als chitine uit te halen. De waarde ervan moet niet worden onderschat, weet Rob Pikkert, directeur van Telson BV.
'Chitine wordt in allerlei industrieën gebruikt. Het is naast cellulose de meest voorkomende biochemische stof ter wereld.' Tot nu werden de dopresten nauwelijks gebruikt omdat de doppen niet vanuit Marokko mochten worden teruggebracht.

Bio-verf

Chitine laat zich gemakkelijk met andere stoffen verbinden, met biologische verf bijvoorbeeld. Er is volgens Pikkert veel interesse voor toepassingen van chitine. Samen met de universiteit in Groningen werkt Telson hieraan. Pikkert rekent erop dat de verwerking van het restafval bij Telson extra banen zal opleveren.
Aan het verkrijgen van de doppen gaat het pellen vooraf. Na de grote doorbraak van het machinaal pellen van Noordzeegarnalen brandt het bij GPC Kant alweer van nieuwe ambities. Geestelijk vader van de pelmachine, Klaas Kant, ziet het al helemaal voor zich: 'We zien ook kansen in de warmwater-garnalen. Uit met name Aziatische landen komen die. Maar we moeten er opboksen tegen de lage lonen.'
Heiploeg heeft, in tegenstelling tot de andere sectoren waarin Parlevliet en Van der Plas actief is geen eigen schepen. Parlevliet denkt dat zijn bedrijf het vakmanschap van de vissers-eigenaren niet kan evenaren. Ook voor Zoutkamp ziet Parlevliet een blijvende rol weggelegd. 'Het is de enige logische plek voor een verdere ontwikkeling van de garnalensector', meent Parlevliet.

Onzekerheden

Onzekerheden blijven er zeker. Hoe ontwikkelt de prijs zich? Wat gaat er gebeuren met het gevaar van de grote hoeveelheden jonge wijting, die steeds meer jonge garnalen opvreten? En slaagt de sector erin om de gewenste en ook van buitenaf gevraagde regelgeving in het kader van verduurzaming door te voeren?
Denk aan het Marine Stewardship Council label (MSC). Om dit klaar te spelen zullen de vissers zich beter moeten organiseren. Maar dat is beslist een moeizaam proces. Want hoe krijg je 500 garnalenvissers met de neuzen dezelfde kant op? In het verleden hebben ze in elk geval niet bijster veel eensgezindheid getoond. De Vissersbond is niet voor niets al dertig jaar bezig de sector meer te reguleren.

Marokko-route

Het mach inaal pellen zet door en het zou best eens kunnen dat er een eind komt aan de Marokko-route. Los van wat er met de klok gebeurt, blijft Lauwersoog voorlopig de garnalenhoofdstad van Europa. Als alle wensen uitkomen groeit de industrie de komende jaren verder en ziet het er voor de hele bedrijfskolom best goed uit. Maar één ding is zeker. De natuur bepaalt en is altijd de baas.