Met een kapmes door het regenwoud brengt volle plantenkassen in Sappemeer

De kans is groot dat op plekken in Europa waar groene planten verkocht worden, die planten gekweekt zijn bij Smit Kwekerijen BV in Sappemeer. Het is een vooraanstaande kwekerij in Nederland op het gebied van groene kamerplanten. Planthunting is de belangrijkste basis van het succes.

Door: Theo Sikkema

Van Sappemeer naar de oerwouden van Bolivia is voor Obed Smit een kleine stap. Smit is oprichter van Smit Kwekerijen BV in Sappemeer en het naar Groningen halen van nieuwe onontdekte te veredelen plantensoorten is zijn passie.

Met een kapmes op pad

De geboren Terschellinger is een zogenaamde planthunter. Een paar keer per jaar gaat Smit op reis. Veelvuldig naar landen in Zuid-Amerika en Afrika. Regelmatig baant Smit zich met een kapmes een weg door een regenwoud op zoek naar stekjes van nieuwe planten. 'Ik kruip bijna in de plant. Ik vind een plantje mooi en probeer in combinatie met de commerciële waarde tot een ideale plant te komen.'

Slangen in bergwand

Dat gaat zeker niet vanzelf. Van de honderd stekjes is er misschien eentje die een succesvolle winstgevende finish haalt. 'Ik kom meestal met een koffer vol planten terug.'
Het zweet breekt Smit wel eens uit.
'Voor de veiligheid neem ik altijd iemand mee. Toen ik laatst in Bolivia was trok ik met een verzamelaar op. We moesten bij een steil stuk omhoog waar normaal veel slangen kruipen. Ik zag veel gaten waar slangen verblijven in de bergwand, maar heb geen slangen gezien. Ik was toen wel nat van het zweet hoor haha.'
Het jagen naar nieuwe soorten is de basis geweest van de Eden Collectie. Deze collectie bestaat uit zes à zeven zelf gekweekte basissoorten, waarmee inmiddels vele veredelingen hebben plaatsgevonden. 'Soms kan het jaren duren voordat we tevreden zijn of het wordt helemaal niks en gooien we het weg.' De omzet van Smit Kwekerijen wordt voor een groot deel door verkoop van de Eden Collectie gerealiseerd.

Zestig voetbalvelden groot

Smit verliet op zestienjarige leeftijd Terschelling al om de wijde wereld in te gaan. Dat bracht hem eerst in Sappemeer waar een oom een kwekerij runde. Nog geen jaar later kreeg hij de kans om dat bedrijf over te nemen. Destijds had de kwekerij een oppervlakte van 3.500 vierkante meter kassen. Ruim dertig jaar later beslaat de onderneming honderdvijftigduizend vierkante meter glas, ter grootte van zestig voetbalvelden, en is het gevestigd op zes locaties in Sappemeer en directe omgeving.
De groei is niet zonder risico's geweest en leidde tot teruggang stelt Smit onomwonden vast. 'Ik was pionier en had veelal aandacht voor de jacht naar nieuwe soorten. Dat was succesvol, maar doordat we te snel te groot werden groeide de benodigde kwaliteit van het management onvoldoende mee.'

Te weinig grip op bedrijfsproces

Daardoor kwam Kees Pingen drie jaar geleden in beeld. De algemeen directeur werkte onder andere bij de bloemenveiling Aalsmeer en was voordat hij naar Sappemeer kwam zes jaar operationeel directeur bij Groentesnijderij Heemskerk. 'Toen ik hier kwam ging het wat minder met Smit. In de fase daarvoor waren wij uit de jas gegroeid. De organisatie bleef achter bij wat we op basis van wat we produceerden en verkochten nodig hadden om grip te houden op het bedrijfsproces.'

Inhaalslag

Pingen ging zoals het zelf formuleert terug naar de basis. 'We zijn weer marktgestuurd gaan produceren en de kwekerij veel meer als een bedrijf gaan runnen. Dat betekende sturen op cijfers en bijvoorbeeld de marketing professionaliseren. Daarin hebben we wel een inhaalslag gemaakt.' Smit vult hier nog treffend op aan. 'Het inzicht in de kostprijzen ontbrak ook. De marges zijn niet hoog, dus als er dan iets minder goed gaat loop je altijd risico's. Achteraf had ik tien jaar eerder moeten professionaliseren.'
Ik had tien jaar eerder moeten professionaliseren.
Smit
Tuinbouw in Sappemeer geen speerpunt meer
Eind vorige eeuw was het plan om van het glastuinbouwgebied rondom Sappemeer-Noord speerpunt te maken en daar het Westland van het Noorden van te maken. Van deze ambitie is weinig terecht gekomen. Destijds werd de stichting Kassencomplex Sappemeer (KAS) opgericht om de krachten te bundelen. Hierin participeerden naast de gemeentes Hoogezand-Sappemeer en Slochteren ook de Rabobank, Koop Holding en Flora Holland. De randvoorwaarden bleken uiteindelijk onvoldoende aantrekkelijk om het tuinbouwgebied tot ontwikkeling te laten komen.

Grootste zonnepark van Europa
De stichting is al lang opgeheven en van actieve acquisitie is geen sprake meer. Inmiddels zijn er verregaande plannen om in het betreffende glastuinbouwgebied het grootste zonnepark van Europa aan te leggen. Het bedrijf PowerField uit Dokkum wil vierhonderdduizend zonnepanelen in het gebied ter grootte van honderdzestig voetbalvelden neer zetten. Het gaat inmiddels zover dat het de intentie van de overheden is om het bestemmingsplan te ontdoen van het tuinbouwlabel. Het wachten is op een omgevingsvergunning om de seinen voor de aanleg van het zonnepark o p groen te zetten.

Smit maakt zich zorgen
Een woordvoerder van de gemeente Hoogezand-Sappemeer laat weten dat de tuinbouwbedrijven die nu rondom Sappemeer-Noord gevestigd zijn, gekoesterd worden en dat uitbreidingsplannen niet gedwarsboomd worden. Directeur Pingen van Smit Kwekerijen is niet blij met de huidige ontwikkelingen en maakt zich zorgen of Smit wel verder kan uitbreiden als de reeds aangekochte hectares volgebouwd zijn. De directie van Smit is wel in overleg met de gemeente om tot een aanvaardbare oplossing voor het tuinbouwbedrijf in de toekomst te komen

Veertien miljoen planten

Het gevolg is dat niet alleen de planten bij kwekerij Smit groeien. Voor 2016 wordt een verkoop van veertien miljoen planten voorzien met een bijbehorende omzet van zeventien miljoen euro. Een toename van vijftien procent ten opzichte van vorig jaar. Er werken momenteel ongeveer tweehonderd mensen bij de kwekerij. Pingen relativeert de organisatorische maatregelen die zijn genomen om weer een opwaartse lijn tot stand te brengen. 'De groei van de economie helpt zeker mee hoor.' Er is nog acht hectare ruimte beschikbaar om meer kassen te bouwen.

Een misser met orchideeën

Één van de missers in het verleden was dat een paar jaar geleden onvoldoende ingespeeld werd op de verandering in de orchideeën markt weet Smit nog. 'We hadden zes hectare orchideeën en de markt raakte verzadigd. De prijzen waren scherp en we hadden niet de goede soorten, dus dan kun je het verder wel invullen.'

Focus op potplanten

Het stoppen met het kweken van orchideeën is één van de maatregelen die directeur Pingen doorvoerde. De basis is dat de planten van Smit sterk en lang houdbaar zijn. 'We komen met nieuwe soorten en zijn trendsettend in de groene potplanten. Daar moet de focus op liggen.' Smit accentueert dit beeld. 'Op elke beurs laten we wel vier of vijf nieuwe soorten zien. Collega's komen soms met één nieuwe soort, maar meer zeker niet.'
In Nederland zijn bijvoorbeeld de Intratuin en IKEA bekende afnemers. Het gaat veel verder weet Pingen. 'Of het nu gaat om bloemisten, tuincentra, bouwmarkten of supermarkten gaat overal waar je planten kunt kopen in Europa staan planten van ons.'
Overal waar je planten kunt kopen staan planten van ons.
Pingen

25 jaar bescherming

Eigen planten kunnen wereldwijd kweekrechtelijk voor 25 jaar beschermd worden. Smit kweekt ongeveer zestig soorten planten en vijftien hiervan zijn beschermd. Dit geeft een sterke basis om exclusief groene planten te kweken en de markt mee te veroveren.