Autobedrijven staan te springen om whizzkids

© RTV Noord
De automonteur van vroeger die de hele dag aan auto's sleutelt bestaat niet meer. Auto's zijn tegenwoordig rijdende computers. De steeksleutel is vervangen door de laptop. Functies veranderen en door de aantrekkende economie is een toenemend aantal vacatures steeds moeilijker te vervullen.
Wat zijn de gevolgen? Noordzaken maakte een rondje bij autobedrijven, een opleidingsinstituut en de vakbond.

Door: Theo Sikkema

Het aantal vacatures in de mobiliteitsbranche zit landelijk gezien na de crisis weer flink in de lift. Ten opzichte van vier jaar geleden is het aantal bijna verdubbeld. In 2012 waren er ongeveer vierduizend vacatures. In 2016 lag het aantal gezochte nieuwe medewerkers rond de zevenduizend.
Het OOMT, het Opleidings- en Ontwikkelingsfonds Motorvoertuigenbedrijf en Tweewielerbedrijf, verzamelt kengetallen. Volgens het meest recente overzicht zijn ruim tienduizend bedrijven in de totale mobiliteitsbranche actief. Hiervan zijn ongeveer driehonderdvijftig in de provincie Groningen gevestigd.

Meer oudere medewerkers

In Nederland verdienen ruim 75.000 mensen hun brood in deze branche, waarvan bijna 2.200 in Groningen. Wat er nog bij komt is dat het aantal medewerkers van vijfenvijftig jaar en ouder in tien jaar tijd in absolute zin met ruim een derde gestegen is.

Branche debet aan tekort

Volgens de vakbond is de branche zelf debet aan het ontstane tekort aan vakmensen. Bestuurder FNV metaal, Bart Plaatje schets hoe de huidige situatie in zijn ogen ontstaan is. 'Begin 2000 gingen veel garagebedrijven failliet. De branche is daarna weer vlot getrokken, maar het salaris en de secundaire arbeidsvoorwaarden zijn niet meegegroeid. Met maar twintig vrije dagen, het wettelijke minimum, kom je er niet. Als ik 24 jaar ben, dan zou ik niet de hele dag onder een auto willen liggen, want je bent nooit meer thuis.'
Ik zou niet de hele dag onder een auto willen liggen, want je bent nooit meer thuis
Bart Plaatje - FNV metaal

Volgens Plaatje is het lang geleden dat het tekort in de branche zo groot was en hij legt de schuld bij de branche-organisatie. 'Het is het gevolg van vijftien jaar niet opletten. De Bovag mag de handen hiervoor in eigen boezem steken. We hebben sinds 1 september vorig jaar tweehonderdvijftig mensen gesproken en kunnen een goed oordeel vormen.'

Meer salaris en betere arbeidsvoorwaarden

Het verhaal van Plaatje over achterblijvende inkomens en teveel uren werken wordt ontkent door Aldert Schut, aftersales manager bij Terwolde Renault met onder andere vestigingen in Groningen, Veendam en Delfzijl. 'De salarissen zijn de afgelopen jaren gestegen en vanuit het dealerconcern zijn er betere secundaire arbeidsvoorwaarden gecreëerd. Zo worden opleidingen en dergelijke allemaal vergoed. Bij een werkweek van veertig uur heb je jaarlijks recht op zevenendertig vrije dagen.' Bij Terwolde staan momenteel wel vier vacatures open.
Ook bij de Century Autogroep met diverse vestigingen in de provincie Groningen zijn de arbeidsvoorwaarden de afgelopen tijd verbeterd. Directeur en eigenaar Erik Meems hierover. 'Wij hebben onder andere in samenspraak met de ondernemingsraad en de vakbond FNV de secundaire arbeidsvoorwaarden aangepast om aantrekkelijker te worden voor personeel. Voorbeelden zijn aantrekkelijke ADV-regelingen, een opleidingsregeling die meer biedt dan de CAO vraagt en wat gemiddeld geboden wordt. '
Meems ervaart het personeelstekort aan den lijve. 'Op dit moment hebben we veertien vacatures. Niet alleen technisch personeel, maar ook service adviseurs, receptionisten en accountmanagers. We staan nauw in contact met opleidingsinstituten en leiden stagiaires intern op.'
Op dit moment hebben we veertien vacatures
Erik Meems - Directeur Century Autogroep

Overwerken en slim plannen

Meems gaat nog even door. 'Schademonteurs kan ik er zo wel drie of vier van gebruiken. Door overwerken en slim plannen kunnen we het nog zo regelen dat de klant er geen last van heeft. Het is duidelijk dat dit geen gewenste situatie is. Komt nog bij dat wij sneller groeien dan de markt.'

Onvoldoende personeelsplanning

In de bedrijfswagenbranche is de situatie vergelijkbaar. Mirjam Magermans is personeelsmanager bij ESA Trucks met vestigingen in Groningen, Veendam, Marum en Drachten. 'De situatie begint wel wat nijpender te worden.' Ze geeft aan waar ook een deel van de oorzaak kan liggen. Onvoldoende invulling geven aan personeelsplanning. 'Om je personeelsbezetting op orde te kunnen houden moet je zeker acht, negen jaar vooruit kunnen kijken.'

Beschikbare mensen niet passend

Het is bij ESA wel gelukt om vijf vacatures die recent ontstaan zijn te vervullen. 'Het heeft wel langer geduurd dan normaal hoor. Het niveau van de beschikbare mensen op de arbeidsmarkt is momenteel niet helemaal passend bij het profiel wat wij voor ogen hebben', concludeert Magermans. Momenteel worden voor de vestiging in Veendam nog twee medewerkers gezocht.
Het niveau van de beschikbare mensen is niet passend
Mirjam Magermans - personeelsmanager ESA Trucks

Opleidingen volgens FNV in eigen tijd

Ook over het opleiden is vakbondsbestuurder Plaatje kritisch. 'Opleidingen moeten vaak in eigen tijd plaats vinden. Century is trouwens uniek in het feit dat zij de kosten hiervan vergoeden. Studenten die van school komen gaan nu sneller naar de klein metaal sector, waar overigens ook nog een tekort is, dan naar de Bovag.'

Gevraagd niveau neemt toe

Door de verandering in vaardigheden om het vak van automonteur uit te kunnen blijven oefenen is de opleiding steeds belangrijker geworden. Hans Leenes is directeur bij het Noorderpoortcollege en verantwoordelijk voor de opleiding van automonteurs. Hij ziet het gevraagde niveau toenemen. 'We zijn vier jaar geleden begonnen om het niveau te verhogen, maar bedrijven leggen de lat ook steeds hoger. Het gaat steeds meer naar nivo drie, vier en zelfs vijf (verkort HBO, red). Op basis van deze vraag willen we hiervoor een opleiding starten. Als het aan mij had gelegen waren we al begonnen. Nu duurt het nog minimaal drie jaar voordat we hiervan de vruchten kunnen plukken.'
Bedrijven leggen de lat ook steeds hoger
Hans Leenes - Directeur Noorderpoortcollege

Volgens Leenes is de animo van leerlingen groot genoeg om voldoende whizzkids in de regio Groningen op te leiden.

Imagoprobleem

Magermans ziet wel een imagoprobleem. 'Waar we mee bezig zijn, is om als truckdealers, de Bovag en het Noorderpoortcollege ons vakgebied meer imago te geven. Het is al lang niet meer zo dat je schoon van huis gaat en zwart thuis komt. Het draait ook meer en meer om elektronica. Het is de bedoeling om meer leerlingen enthousiast te maken.'
Het is al lang niet meer zo dat je schoon van huis gaat en zwart thuis komt
Mirjam Magermans - personeelsmanager ESA Trucks

Enthousiast maken

Daar is Schut het mee eens. 'Je merkt wel dat er minder personeel te vinden is die er nog echt voor willen gaan. Wij hebben goed personeel, maar als je iets nieuws moet hebben dan valt het niet mee. We moeten mensen weer enthousiaster gaan maken. Vroeger was het alleen sleutelen, maar functies zijn steeds breder geworden.'
Er is minder personeel te vinden die er nog echt voor wil gaan
Aldert Schut - aftersalesmanager Terwolde Renault

Medewerkers geven les

Dat weet Meems ook. 'De rol van een monteur is enorm veranderd. Het zijn professionals geworden. Het aansluiten van het onderwijs op de arbeidsmarkt is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Het is een wisselwerking. Medewerkers van ons geven bijvoorbeeld les aan leerlingen van het Noorderpoortcollege.'

Tevreden medewerkers belangrijk

Zo is het niet alleen sleutelen aan auto's, maar ook aan het personeelskapitaal. In de ogen van Schut het allerbelangrijkste. 'We kijken sterk naar het welbevinden van de medewerkers. Tevreden medewerkers zijn belangrijk. Dan doen ze wat voor je terug en is de kans groter dat je ze langer voor je aan het werk houdt.'