'Verplicht samenwerken voor een innovatiesubsidie? Nergens voor nodig'

Hoogleraar Innovatie Dries Faems
Hoogleraar Innovatie Dries Faems © RTV Noord
Samenwerken lijkt een toverwoord. Ondernemers die subsidie vragen voor innovatie worden door de overheid nogal eens verplicht samen te werken. Nergens voor nodig, zegt hoogleraar Innovatie en NoordZaken-opiniemaker Dries Faems. Veel bedrijven zijn volgens hem prima in staat op eigen houtje iets nieuws ontwikkelen.

Door Dries Faems

Het enthousiasme bij zowel beleidsmakers als ondernemers om samen te innoveren is groot. Innovatieclusters, valleys en proeftuinen schieten overal in Nederland als paddenstoelen uit de grond. Maar wat leveren deze collectieve innovatie-inspanningen op?

Topprestaties

Ik heb in het rapport 'Nieuwe samenwerkingsvormen van innovatie' de voor- en nadelen van samenwerking voor het Noord-Nederlandse mkb op een rij gezet. Uit de analyse van bijna vierhonderd mkb-bedrijven uit de Noord-Nederlandse Innovatiemonitor blijkt overduidelijk dat innovatiesamenwerking inderdaad bijdraagt aan topprestaties.
Maar samenwerking is geen noodzakelijke voorwaarde voor succes. Het innovatiebeleid moet daarom samenwerking niet zien als een verplichting, maar als een nuttige optie.

Aanhaken

Net als in andere regio's, wordt in Noord-Nederland samenwerking tussen mkb-bedrijven sterk gestimuleerd. Voor de Noord-Nederlandse Innovatiemonitor 2017 zijn 55 verschillende Noord-Nederlandse samenwerkingen geïdentificeerd. Dan blijkt dat mkb-bedrijven graag aanhaken bij die initiatieven.
Sommige bedrijven zijn uitermate succesvol met innovatie in eigen huis
Dries Faems
Meer dan een derde van de bedrijven participeert in minstens één innovatienetwerk, innovatie-testomgeving, of incubator/accelerator. Hoe actiever bedrijven bezig zijn met innovatie, des meer zijn ze geneigd deel te nemen aan dit soort van samenwerkingsvormen.

Topinnovatoren

Topinnovatoren, dat zijn bedrijven die meer dan veertig procent van hun omzet halen uit producten die nieuw zijn voor de markt, zijn actief in samenwerkingsnetwerken. Maar ook blijkt dat participeren in nieuwe samenwerkingsvormen geen noodzakelijke voorwaarde is om topprestaties te leveren op het vlak van innovatie.

Kracht

Sommige bedrijven slagen erin uitermate succesvol te zijn door innovatie in eigen huis te organiseren. Deze ondernemingen investeren vooral binnen het bedrijf zelf in mensen, machines en apparatuur om nieuwe producten of processen te ontwikkelen. Met andere woorden, samenwerking kan een nuttige optie zijn om de innovatiekracht te versterken, maar is zeker geen noodzakelijke voorwaarde om uitmuntende innovatieresultaten te boeken.

Geen prestatie

De resultaten geven ook aan dat succesvol samenwerken voor innovatie niet mogelijk is zonder intern te investeren in ontwikkeling van nieuwe producten of diensten. Wat we zien bij topinnovatoren is dat die bedrijven samenwerking met anderen combineren met investeringen in innovatie in het eigen bedrijf. Bedrijven die wel samenwerking zoeken, maar intern weinig aandacht schenken aan innovatie, leveren uiteindelijk geen goede innovatieprestatie.
Samenwerken om te vernieuwen kan dus niet interne innovatie vervangen. Maar het is vooral heel nuttig om interne innovatie-activiteiten aan te vullen.
Ik waarschuw voor overenthousiasme bij het stimuleren van samenwerken
Dries Faems

Nuttig

Ik waarschuw dus voor overenthousiasme bij het stimuleren van samenwerken voor innovatie. Samenwerken is zeker nuttig, maar het mag geen verplichtend karakter krijgen. Nu worden ondernemers geconfronteerd met subsidieregelingen waar samenwerken met partners verplicht is. Bovendien worden er soms inhoudelijke beperkingen gesteld aan de partnerselectie. Zo worden ondernemers soms gevraagd om specifiek met partners uit de eigen regio samen te werken. Maar wat als de perfecte partner nu juist in Brabant zit en niet in Noord-Nederland?
Daardoor ontstaat een groot risico op samenwerkingsvormen die niet goed werken. Dat gaat dan juist ten koste van de innovatiekracht van bedrijven.
Meer weten over de uitkomsten van de Noord Nederlandse Innovatiemonitor: zie http://www.snn.eu/feiten-cijfers/noord-nederlandse-innovatiemonitor/
Dries Faems is hoogleraar Innovatie & Organisatie aan de faculteit Economie van de Rijksuniversiteit Groningen

Noord-Nederlandse Innovatie Monitor
De Noord-Nederlandse Innovatiemonitor wordt jaarlijks opgesteld door het expertisecentrum Vinci van de RUG en het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN). In de monitor worden innovatieactiviteiten, investeringen en prestaties van mkb-bedrijven uit Noord-Nederland in kaart gebracht en geanalyseerd. Voor de Innovatiemonitor 2017 zijn 5.000 noordelijke mkb'ers benaderd. 624 bedrijven hebben de vragenlijst ingevuld.

Lees ook eerdere opinies van Dries Faems