Een zzp'er moet zich onderscheiden anders dreigt armoede

© Markus Spiske/Flickr (Creative Commons)
Volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) telt Nederland 320.000 mensen die wel werken, maar toch onder de armoedegrens leven. Een deel daarvan is zzp'er. NoordZaken kijkt hoe de situatie in Groningen is.
Frank Alfrink, directeur ZZP Nederland, brengt direct een nuance aan. 'Het nadeel is dat het cijfers van 2014 zijn. Met name in 2016 en 2017 hebben wij gemerkt dat veel van onze abonnees in loondienst zijn gegaan. Met name in de bouw. Ik denk dat de cijfers nu iets beter zijn, maar het probleem bestaat zeker nog.'

Onder bijstandsniveau

Henriëtte Veenstra is als coach en trainer betrokken bij StadOogst. Een project in de stad Groningen om zzp'ers die in de problemen zijn geraakt weer op de rails te krijgen. Het project is aan het derde jaar begonnen. Veenstra komt direct met een knalhard gegeven±
'Zeventien procent van de 12.500 zelfstandigen in Stad leeft onder het bijstandsniveau.'

Hybride zzp'er

Ook hier heeft Alfrink een nuancering. 'Het is de vraag of het hierbij altijd om het hoofdinkomen gaat. Het SCP telt alle zzp'ers mee. Bij de Kamer van Koophandel is het deel zogeheten hybride zzp'er het grootst. Die staan wel ingeschreven en besteden tijd aan een bedrijf, maar verdienen het belangrijkste deel van hun inkomen op een andere manier. Deze groep beïnvloedt de cijfers nogal.'
Het kan volgens Alfrink best zo zijn dat het hoofdinkomen hoger is dan het bijstandsniveau.

Te trots

Tot nu toe zijn honderd zzp'ers door StadOogst daar waar mogelijk geholpen. 'Het is een hele toer om ze te vinden. Een ondernemer is vaak te trots om de vinger op te steken en te zeggen dat ze hulp nodig hebben. En als het minder goed gaat dan word je wereld snel kleiner.'
We kijken wat eraan schort en of er leven in de zaak zit
Henriëtte Veenstra - coach en trainer StadOogst

Zit er leven in?

Op het moment dat een zzp'er zich bij StadOogst meldt dan start een traject. 'We kijken naar wat eraan schort en of er leven in de zaak zit.' Als dat zo is dan start een trainingscyclus waarbij de belangrijkste boodschap is, weten welke waarde je toevoegt als ondernemer en hoe je daar voldoende omzet mee haalt. Een conclusie kan zijn dat het beter is om op zoek te gaan naar een betaalde baan.

Te laag tarief

Cor Bultema is accountant bij Aaabee Accountants uit Groningen. Hij zit regelmatig met zzp'ers om tafel die in problemen zijn gekomen.
'Een ondernemer moet zichzelf verkopen en daar hebben ze vaak moeite mee. Veel hebben coaching nodig. De administratie is vaak niet op orde. Of ze rekenen een te laag tarief. Kijk, in deze economisch gunstige tijd kun je gewoon een fatsoenlijke prijs vragen. Ik ben er bij gebaat dat werk goed uitgevoerd wordt zonder gedoe achteraf en dat geldt voor veel consumenten en bedrijven ook.'

Vak beheersen

'Een heleboel weten niet meer waarom ze onderscheidend zijn. En van daaruit wordt het erg lastig om je dan aan te bieden op de markt,' zegt Veenstra.
Alfrink onderschrijft dat. 'We staan regelmatig op startersdagen en dan hoor je vaak 'Ik wil ondernemer worden, maar ik weet nog niet waarin.' Daar gaat het al fout. Als ondernemer heb je alleen maar kans als je ergens goed in bent. Je moet een vak beheersen en weten waarom een klant bij jou moet zijn.'

Blauwe enveloppen

Dat is één kant van het verhaal. Aan de andere kant weet Veenstra dat het de ondernemer ook zomaar kan overkomen. 'Je kunt ziek worden of je loopt bijvoorbeeld tegen een conflict aan in een samenwerking met grote financiële gevolgen. Problemen kunnen zo groot zijn dat je op een gegeven moment de post niet meer openmaakt en de blauwe enveloppen zich opstapelen, maar de Belastingdienst kent dan geen genade.'
En dan staat op een gegeven moment wel de deurwaarder in naam van de koning op de stoep
Cor Bultema - accountant Aaabee Accountants

Direct een boete

Wat Bultema betreft is de fiscus daarin wel te star. 'Als beginnend ondernemer is het vaak even zoeken. Als je vergeet om de eerste btw-aangifte te doen krijg je direct een boete. Dat vind ik slecht. Ik zie genoeg zelfstandigen die hier murw van worden. En dan staat op een gegeven moment wel de deurwaarder in naam van de koning op de stoep.'

Fiscale betalingsafspraak

Volgens Bultema realiseren te weinig zzp'ers zich dat je met de Belastingdienst wel degelijk kunt overleggen om tot een betalingsafspraak te komen.
'De fiscus wil liever ook geen deurwaarder. Dat is duur hoor en dat geld kun je beter preventief aan de voorkant inzetten. Bijvoorbeeld door betere voorlichting vooraf.'

Flexibilisering

Veenstra is ook van mening dat startende ondernemers vooraf beter geïnformeerd kunnen worden.
'We zijn hierover met ZZP Nederland in gesprek. Startersloketten bijvoorbeeld werken vaak niet en een zzp'er voelt zich vaak ook niet thuis bij bedrijvenverenigingen. In een steeds verder flexibiliserende arbeidsmarkt moet er meer gedaan worden om starters goed voor te bereiden op het ondernemerschap.'
Het middenstandsdiploma van vroeger bestaat niet meer. Het is een vrije wereld en dat is niet altijd goed
Frank Alfrink - directeur ZZP Nederland

Rol gemeentes

Alfrink ziet hierin een rol weggelegd voor gemeentes. 'Op 12 november houden we in Groningen een verkiezingsbijeenkomst, waar we vragen stellen als: Hoe bereid je iemand goed voor als ondernemer en hoe begeleid je ondernemers na de start van hun bedrijf? Het middenstandsdiploma van vroeger bestaat niet meer. Het is een vrije wereld en dat is niet altijd goed.'
Frank Alfrink

Ellende voorkomen

Bultema voegt er nog aan toe dat gemeentes er ook baat bij hebben om zelfstandigen uit de uitkering te houden. 'Nogmaals, met een stuk coaching en begeleiding kun je vaak een boel ellende voorkomen.'

Lijn in krijgen

De verhouding bij StadOogst tussen zelfstandigen die door externe oorzaken in de problemen zijn gekomen of het ondernemerschap niet op orde hebben is fifty fifty.
'Wij proberen er met individuele gesprekken en groepsbijeenkomsten weer lijn in te krijgen. Je moet wel met de billen bloot hoor. We moeten alles weten om een goed beeld te krijgen.'

Vangnet

In de gesprekken gaat het onder meer over acquisitie. Veel ondernemers weten niet hoe ze zichzelf moeten verkopen. Met ingang van dit jaar is er ook een intervisiegroep voegt Veenstra eraan toe.
'Dat wordt wel gewaardeerd, omdat je daarmee een soort vangnet kunt bieden. Problemen kunnen op tafel gelegd worden en af en toe nodigen we sprekers uit.'
Er is echter een hele grote groep die echt hulp nodig om het ondernemerschap in de vingers te krijgen
Henriëtte Veenstra

Grote groep heeft hulp nodig

Veenstra hoopt dat StadOogst uiteindelijk overbodig wordt, maar zover is het nog lang niet.
'Als je weet waar je goed in bent., je stelt een goed tarief vast en haalt de klussen binnen die je op maandbasis nodig hebt dan red je het normaal gesproken wel. Er is echter een hele grote groep die echt hulp nodig heeft om alle aspecten die het ondernemerschap met zich mee brengt in de vingers te krijgen.'