Bedrijf in nood, moet de overheid helpen?

© RTV Noord
Hoever moeten gemeenten en provincies gaan met hulp aan een bedrijf in nood? NoordZaken-opiniemaker en innovatiespecialist Eelko Huizingh wil terughoudendheid.
Hij gebruikt het bankroet van De Vrijbuiter als illustratie van zijn pleidooi.

Door Eelko Huizingh

In augustus ging De Vrijbuiter failliet, begin november werd bekend dat de winkel in Roden doorgaat, met steun van de provincie Drenthe, de gemeente Noordenveld en het MKB Fonds Drenthe.
De Vrijbuiter is dood, leve de Kampeerhal Roden! Moeten we blij mee zijn met deze besteding van ons gemeenschapsgeld?

Goede herinneringen

Zeker, het sluiten van de winkel in Roden zou 120 arbeidsplaatsen kosten, een fors aantal voor een plaats als Roden. Daarnaast heb ik goede herinneringen aan De Vrijbuiter: ik heb er menig uurtje doorgebracht, op zoek naar kampeerspullen.
Heb er op handen en voeten door tenten gekropen, een grote wokpan gekocht en meerdere matjes die zichzelf opblazen, destijds een geweldige innovatie.
Ik ben niet de enige met goede herinneringen. Toen oud-eigenaar Gerard Kremer bekend maakte dat de winkel weer opengaat, ontplofte er naar eigen zeggen een bom: 'Zo ongelooflijk veel reacties.'

Vier ton geleend

De gemeente Noordenveld en de provincie Drenthe verstrekken een lening van in totaal vier ton. Geweldig dus dat zij hier geld in steken? Allereerst, emotie is een zeer begrijpelijke maar geen verstandige drijfveer.
Dat geldt ook voor de ondernemer zelf. Kremer vertelt in een interview dat hij Henk Ziengs had gesproken. Ziengs, die zijn schoenenbedrijf terugkocht, adviseerde: 'Schakel eerst je emotie uit, daar koop je niks mee.' Een verstandig advies.
Emotie is een begrijpelijke maar voor ondernemers onverstandige drijfveer
Eelko Huizingh
Staatssteun voor de Rodener kampeerhal kan om verschillende redenen verstandig zijn. Bijvoorbeeld als de oude eigenaren onverstandige keuzes hebben gemaakt en verwacht mag worden dat de nieuwe eigenaren het aanzienlijk beter gaan doen.
De nieuwe eigenaren zijn ervaren en er wordt gezegd dat de huur van de hal in Roden hoog was en dat de huurbaas de nieuwe eigenaren tegemoet is gekomen. Maar als de zaken zo simpel liggen, is het dan nog nodig dat overheden de doorstart mee-financieren?

Betere strategie

Het kan ook zijn dat de nieuwe eigenaren een betere strategie hebben. Internet zou een belangrijk verkoopkanaal moeten worden en de beleving zou terug moeten in de winkel.
Helaas is het anno 2018 wel aan de late kant om vol op internet in te zetten. Bovendien heeft de vorige eigenaar dit ook al geprobeerd.

Banen redden

Het redden van arbeidsplaatsen kan een goed argument zijn voor staatssteun. Door het faillissement verloren 120 mensen hun baan. Dat voorkomen is wel wat waard. Uit de eerste berichten blijkt dat 'in elk geval' tien oud-medewerkers terugkeren.
Dat aantal zou moeten groeien tot 25 à 32 vaste banen en vijftig vakantiekrachten in de zomer. Afgezet tegen 120 oogt tien als erg weinig en toezeggingen richting gemeente en provincie over banen zijn onduidelijk.

Drukke zaterdagen

Een ander argument is dat de Vrijbuiter zeer veel mensen naar Roden trok. Op een drukke zaterdag stond het autoverkeer in Roden compleet vast vanwege de bezoekers aan de kampeerhal. Gemeente en provincie verwachten dat heropening van de kampeerhal een aanzuigende werking zal hebben.
Dat heropening van de kampeerhal een aanzuigende werking zal hebben is onzeker
Eelko Huizingh
Maar dat is onzeker. Andere berichten wijzen erop dat de betekenis van De Vrijbuiter voor de Rodener middenstand niet groot was. Blijkbaar deden veel bezoekers zoals wij: wij reden naar Roden, kochten onze spullen en vertrokken daarna weer naar huis. Eigenlijk was het vooral Alida's Smulpaleis, het cafetaria recht tegenover de kampeerhal, die extra klanten trok dankzij De Vrijbuiter.
Kortom, het is fijn voor alle betrokkenen dat zeven lokale ondernemers het lef hebben om een herstart van De Vrijbuiter in Roden mogelijk te maken.

Vliegwieleffect

Maakt of het ook verstandig is dat de gemeente en provincie een lening hebben verstrekt die heropening van de winkel mogelijk maakt? Ik heb mijn twijfels. De betrokken ondernemers en banken waren blijkbaar onvoldoende overtuigd van succes.
Twee belangrijke argumenten voor overheidssteun zijn een redelijke kans van slagen en het vliegwieleffect. Als heropening van de kampeerhal Roden een forse economische impuls geeft, dan billijkt dat de gegeven lening. Het is op zijn minst twijfelachtig of dat hier het geval is. Bovendien is onduidelijk onder welke voorwaarden ondersteuning wordt gegeven.

Het tweede rijtje.

In de afgelopen jaren zijn tal van bekende retailers verdwenen. V&D, Miss Etam, Dixons, Schoenenreus en Scheer&Foppen zijn weg. Blokker staat te koop. Coolblue, Zalando en Bol.com zijn de nieuwe sterren. Laten we hopen dat over een paar jaar de herboren Vrijbuiter een plaats in het tweede rijtje krijgt.
Dr. Eelko Huizingh is universitair hoofddocent innovatiemanagement en directeur van expertisecentrum Vinci van de Rijksuniversiteit Groningen.

Lees ook eerdere bijdragen van Eelko: