Eva zoekt uit: Waarom is de zee zout?

Eva zoekt uit: Waarom is de zee zout?
Eva zoekt uit: Waarom is de zee zout? © RTV Noord
Kinderen stellen vragen over van alles en nog wat; vragen waar volwassenen vaak geen raad mee weten. In deze aflevering vraagt Noah (10) zich af: Waarom is de zee zout? Eva legt zijn vraag voor aan zeebioloog Laura Govers van de Rijksuniversiteit Groningen.
De zee is in Groningen onder handbereik, zeker op de Waddendijk. Staande op de dijk op een gure winterdag, gehuld in winterjas en muts, legt Govers uit waarom zo’n zee nou zout is. ‘Een van de redenen is dat op de bodem van de oceaan het zeewater de aardkorst binnenstroomt via spleten. In de aardkorst is het vulkanisch en heel warm en daar lossen mineralen op in dat zeewater. Daar wordt dat water heel erg zout van. Op sommige plekken wordt het weer naar buiten geperst en wordt dat superzoute water gemengd met zeewater.'
Ook regenwater voert zout naar de zee
Ook regenwater voert zout naar de zee © RTV Noord
Zout in zeewater komt ook nog ergens anders vandaan. Govers laat het zien op een tekening die ze ter plekke maakt op het asfalt van de dijk. Ze schetst bergen, rivieren en regenwolken. ‘Kijk’, zegt Govers, ‘het zoutgehalte van de zee heeft ook te maken met regen op het land. Regen is een beetje zuur en als die regen op stenen valt, zoals in de bergen, dan verweert dat gesteente een beetje. Dat lost op en dan komt het zout in het water terecht. Via beekjes en rivieren stroomt het naar de zee.'
Eva zoekt uit: Waarom is de zee zout?

Het zoutgehalte vaststellen

Hoe zout is de Waddenzee precies? Govers meet het met een zoutmeter die ze in het water gooit. De Waddenzee blijkt 28 gram zout per liter te bevatten. Dat is een normale waarde volgens Govers. ‘Er bestaan ook heel zoete en heel zoute zeeën. De Baltische Zee heeft bijvoorbeeld maar zes gram zout per liter water. Dat komt doordat de Baltische Zee nogal afgesloten is van de oceanen. Daardoor komt er weinig zout in, terwijl er wel veel zoet water in komt uit rivieren en regen. De Dode Zee is de zoutste zee ter wereld: meer dan tweehonderd gram per liter water. Dat komt door de warmte en de droge omgeving. Er verdampt veel water, maar het zout verdampt niet mee.'
Een zoutmeter meet het zoutgehalte
Een zoutmeter meet het zoutgehalte © RTV Noord
In het Lauwersmeer doet Govers een tweede zoutmeting. Het meer is afgesloten van de zee en zou zoet moeten zijn. Klopt dat ook? Govers meet 1,46 gram zout per liter water. Dat is iets zouter dan ze had verwacht. Het is volgens haar een restant van de tijd dat het Lauwersmeer nog Lauwerszee was, tot eind jaren zestig.

Zout water naar het Lauwersmeer

Er zijn plannen om het zoute water terug te brengen in het Lauwersmeer. Govers legt uit waarom. ‘Dat is vooral voor de vis: het gaat slecht met de vis in de Waddenzee. Veel vissen planten zich voort in zoet water, daarvoor moeten ze kunnen trekken tussen zout en zoet water. Daarom maken ze het Lauwersmeer weer een beetje open, zodat de vissen zich daar kunnen voortplanten. De jonge visjes kunnen naar de Waddenzee zwemmen en de visstand daar versterken.'
Gaat Govers hart sneller kloppen nu er weer zout water in het Lauwersmeer komt? 'Een beetje wel,' zegt Govers, 'want dat gaat de natuur verbeteren. En ik ben natuurlijk zeebioloog, dus hoe zouter hoe beter', besluit ze lachend.
Marien bioloog Laura Govers van de RUG
Marien bioloog Laura Govers van de RUG © RTV Noord