Honderden grote zonneparken in de stroomfile bij Enexis

Bij elkaar staan in het hele gebied waar Enexis opereert vierduizend projecten in de wachtrij. Dat zijn dan alleen de parken van meer dan 150 zonnepanelen. Enexis is verplicht deze kleinere projecten sowieso aan te sluiten.

Enexis maakte dinsdag in het jaarverslag bekend geen parken meer te willen aansluiten op plekken waar maar weinig stroomvraag is, zoals bijvoorbeeld in Oost-Groningen. De netwerkbeheerder wil voorrang geven aan bouw van parken op plekken waar de vraag groter is.

Wettelijk is dat Enexis momenteel niet toegestaan. Het bedrijf moet de aanvragen voor aansluiting verwerken volgens het principe ’wie het eerst komt het eerst maalt’. ‘Wij denken dat dit veel slimmer kan’, zegt woordvoerder Tim van Ham van Enexis. Het netbedrijf vraagt daarom de overheid het juridisch mogelijk te maken.

De 280 in Groningen geplande parken bestaan nu dus alleen nog op de bureaus van de zonneparkontwikkelaars zoals Powerfield en Solarfields. Deze nieuwe parken zijn volgens Enexis goed voor 3,4 gigawatt, wat neerkomt op zeventien miljoen panelen.

Alle zonneparken die al zijn gebouwd zijn al wel aangesloten op het stroomnet. Ook de parken waar momenteel aan wordt gebouwd of die een vergunning hebben voor de bouw zullen hun stroom op het net kwijt kunnen. Bouwen mag namelijk pas wanneer de aansluiting geregeld is.

’Wij hebben nu geen ruimte meer in Groningen’, aldus Enexis-woordvoerder Van Ham. ‘Onze oproep de volgorde van aansluiting te mogen veranderen is dus echt bedoeld voor de toekomstige parken.’ Niet alleen in Groningen is de netcapaciteit ontoereikend, het geldt ook in de overige provincies waar Enexis actief is: Drenthe, Overijssel, Noord-Brabant en Limburg.

De netbeheerder investeerde afgelopen jaar bijna een miljard euro in nieuwe kabels, transformator- en schakelstations en andere voorzieningen om het stroomnet uit te breiden. Omdat in Groningen verhoudingsgewijs veel aanvragen voor nieuwe zonneparken zijn is Enexis genoodzaakt juist hier te investeren in nieuwe netvoorzieningen, terwijl de vraag hier minder groot is dan in economisch drukkere gebieden.

Van Ham: ‘We gaan liever aan de slag met een zonnepark op een plek waar ook veel stroom nodig is en niet meer ‘in the middle of nowhere’, op een locatie waar verder niemand woont. Dat kost gewoon teveel tijd en geld om dat aangesloten te krijgen. Die besteden we liever aan gebieden waar wel afnemers van stroom zijn en óók te weinig capaciteit is.’

Omdat bedrijven daar wachten op netcapaciteit zet de huidige aanpak volgens Enexis de rem op uitbreidingsplannen van ondernemingen, iets waar in de regionale politiek ongerustheid over is.

Dat juist in Groningen en Drenthe veel zonneparken te vinden zijn komt vooral doordat grond hier relatief goedkoop is. ‘Vanuit de businesscase van ontwikkelaars begrijpen we dat’, verklaart Van Ham. ‘Maar voor ons als netbeheerders is het inefficiënt en duur.’

Van Ham wijst erop dat de hogere kosten uiteindelijk vertaald worden in hogere tarieven voor stroom. Ook om de energietransitie soepeler te laten verlopen is het volgens Enexis beter om aanleg van zonneparken anders aan te pakken.

Ook andere netbeheerders als Liander (Friesland, Noord-Holland, Overijssel en Gelderland) en Stedin (Zuid-Holland en Utrecht) kunnen lang niet alle nieuwe zonnepark-plannen voorzien van een stroomaansluiting, maar het probleem speelt vanwege het geringer aantal zonneparken daar minder dan in het Enexis-gebied.

Dat het elektriciteitsnet op veel plekken overvol is komt door de enorme toename van groene energieproductie door windmolens en zonnepanelen, de toename van het aantal warmtepompen en verduurzamingsplannen van bedrijven. Ook schakelen huishoudens en bedrijven door de hoge energieprijzen over van gas op stroom.

Hoewel Enexis de komende jaren grote bedragen blijft investeren in het stroomnetwerk verwacht het bedrijf de komende jaren de vraag naar meer capaciteit niet bij te kunnen benen. In december maakte Enexis bekend in Groningen de komende acht jaar 800 miljoen euro in het stroomnet te gaan investeren. Ook Tennet, beheerder van het hoogspanningsnet, denkt niet snel genoeg te kunnen bouwen om het vraagtempo te kunnen bijbenen.

Een bijkomend probleem is dat de netbedrijven nauwelijks personeel kunnen vinden.