Misstanden Aurora Borealis zorgen voor beroering op zorgboerderijen

Dorpsboerderij Zandeweer gooit haar deuren voor RTV Noord open. ‘Wij willen laten zien hoe het op een zorgboerderij hoort te gaan. Als zoiets gebeurt heeft dat impact op onze cliënten, maar het straalt ook negatief af op ons als zorgboerderij', zegt eigenaar Colinda van Hooijdonk.

Leonie Kappen wordt op de boerderij altijd vergezeld door haar hondje Kaija. Terwijl Kappen een pony borstelt, springt de viervoeter vrolijk rond haar benen. Kappen komt sinds 2018 op de dorpsboerderij. ‘Voor mij is dit een veilige plek, je kunt hier jezelf zijn.’

‘Een zorgboerderij moet een plek zijn waar je je veilig voelt’, stelt Kappen. Juist daarom hebben de gebeurtenissen op de zorgboerderij in Wedde veel indruk gemaakt. Kappen: ‘Zoiets mag gewoon niet gebeuren.’

‘Dit is hoogstwaarschijnlijk korenbloem, maar het kan ook onkruid zijn.’ Eilke Jan Ekema is op de dorpsboerderij vaak in de kas te vinden. Hij is dol op werken met plantjes. ‘Je hebt een bak modder, daar stop je een zaadje in, en aan het einde van het jaar heb je een grote plant.’

Wat in Wedde is gebeurd kan hij maar moeilijk begrijpen. ‘Die mensen zijn alle vertrouwen kwijt in een plek waar ze vertrouwen in horen te hebben. Met sommigen komt het misschien nooit meer goed.’

Dorpsboerderij Zandeweer biedt dagbesteding aan zo’n dertig cliënten (al spreken ze zelf liever over ‘deelnemers’). Het gaat om mensen met een verstandelijke beperking, hersenletsel en psychische of psychiatrische problemen. Ze verzorgen de dieren, werken in de moestuin, of ze zijn bijvoorbeeld bezig met houtbewerking. Iedereen doet wat hij leuk vindt. Niks moet, heel veel mag.

Colinda van Hooijdonk begon de dorpsboerderij bijna vijftien geleden. Ze werkt er samen met vier andere vaste begeleiders, onder wie twee van haar dochters. Maatwerk en kleinschaligheid zijn essentieel, zegt Van Hooijdink: ‘Je wilt iets voor een ander betekenen. Ik hoop dat mensen zich hier veilig, gehoord én gezien voelen.’

De gebeurtenissen in Wedde noemt ze pijnlijk. ‘Dat je zo met mensen om kunt gaan, is eigenlijk niet voor te stellen. Het staat zo haaks op wat deze mensen nodig hebben.’

In Wedde woonden en werkten mensen met een ernstige meervoudige beperking. Omgaan met dit soort cliënten vereist van zorgmedewerkers een zeer specialistische aanpak. Dat speelt minder bij de cliënten op de zorgboerderij in Zandeweer. Communiceren zorgt bij hen in de regel niet voor bijzondere problemen. Van Hooijdonk: ‘Het is des te pijnlijker, omdat deze mensen (in Wedde, red.) niet voor zichzelf kunnen opkomen.’

De berichten in de media over misstanden op zorgboerderijen zijn slecht voor het imago van de hele sector, stelt Van Hooijdonk: ‘Mensen vragen zich af of het wel goed gaat op zorgboerderijen. Hiermee wil je gewoon niet geassocieerd worden.’

Jan van Donkersgoed is directeur van Stichting Bezinn, een afkorting voor Boer en Zorg in Noord-Nederland. Dit is een zorgaanbieder waarbij verschillende zorgboerderijen en kleinschalige zorgaanbieders in Groningen, Friesland en Drenthe zijn aangesloten. Ook bij hen hebben de gebeurtenissen op de zorgboerderij in Wedde veel stof doen opwaaien. ‘Onze deelnemers zijn behoorlijk geschrokken dat zoiets überhaupt kan voorkomen.’

Bij sommigen ontstond het idee dat Aurora Borealis, de zorgboerderij in Wedde, ook onder Bezinn zou vallen. Van Donkersgoed: ‘Dit is pertinent niet het geval, maar we werden er wel op aangekeken.’

Van Donkersgoed en zijn medewerkers werden rechtstreeks geconfronteerd met de situatie, toen hen werd gevraagd te bemiddelen met het overplaatsen van cliënten van Aurora Borealis. Dat was niet eenvoudig, aangezien het gaat over mensen met een ernstige verstandelijke beperking. Van Donkersgoed: ‘Als stichting kijken wij heel kritisch welke cliënten waar worden geplaatst. Je wilt dat iemand voor langere tijd op een goede plek zit.’

Op de zorgboerderij in Zandeweer zouden ze graag zien dat er vaker ter plekke gecontroleerd wordt. Alleen op die manier kom je volgens eigenaar Van Hooijdonk werkelijk te weten hoe het er aan toe gaat.

Van Donkersgoed sluit zich hierbij aan: ‘Wij hebben een heel duidelijk kwaliteitssysteem, waar we zelf op controleren.’ De bedrijven die bij Bezinn zijn aangesloten hebben een kwaliteitscertificaat. ‘Wij komen minimaal één keer per jaar op de bedrijven, we kennen ze dus goed. Zeker maandelijks is er contact.’

Van Donkersgoed durft met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid te stellen dat er op de bij Bezinn aangesloten zorgboerderijen geen misstanden voorkomen, zoals in Wedde het geval was.

Het klachtenprotocol van Bezinn schrijft voor dat een onafhankelijke vertrouwenspersoon ingeschakeld om de klacht te beoordelen en de cliënt te helpen, legt Van Donkersgoed uit. De wantoestanden op Aurora Borealis zijn voor Bezinn geen reden voor verscherpte controles. ‘Wij hebben de deelnemende bedrijven goed in beeld’, aldus Van Donkersgoed. ’Als dingen niet gaan zoals het zou moeten, ligt dat heel snel op mijn bureau.’