Al bijna 110 jaar zuiver zaaizaad uit Scheemda: 'Vraag naar gezond voedsel steeds belangrijker'

Bert-Jan van Dinter te midden van kisten en zakken zaaizaad
Bert-Jan van Dinter te midden van kisten en zakken zaaizaad © Theo Sikkema/RTV Noord
Duizenden houten kisten met ontelbare aantallen zaaizaad staan opgestapeld in de loodsen van Vandinter Semo aan de Stationsstraat in Scheemda. Al bijna 110 jaar de plek waar kiemkracht en zuiverheid belangrijk zijn. En de kosten ook, want door de oorlog in Oekraïne en droogte zijn de inkoopkosten nog nooit zo snel gestegen.
‘Ons werk is geduld hebben en durven weggooien’, zegt directeur en eigenaar Bert-Jan van Dinter. Het kan jaren duren voordat van een soort zaad in een laboratorium het meest sterke en krachtige gevonden is. Kruisen, vermeerderen, de niet resistente zaadjes eruit halen en de volgende fase in. Geduldig werken en bij iedere twijfel het stekje weggooien. ‘We zijn nu bezig met het kruisen van gezonde rassen voor 2035.’
In 1914 beginnen de heren Zwaan en De Wiljes het bedrijf. Zwaan komt uit Enkhuizen en De Wiljes is een Duitse akkerbouwer die de toenemende vraag naar spinaziezaad wil regelen. ‘Het zeeklimaat hier is een goede basis voor hoogwaardig zaaizaad en Oost-Groningen was een prima achterland om te telen. Met weinig ziektes en niet veel strenge winters.’

Veiligheid

Ruim honderd jaar later is de behoefte aan veredelingsbedrijven alleen maar toegenomen, stelt Van Dinter. ‘De wereldbevolking groeit maar door, waardoor er meer vraag is naar akkerland. En de vraag naar gezond voedsel is steeds belangrijker. Mensen willen kunnen vertrouwen op veiligheid.’
Op zoek naar het niet resistente zaadje
Op zoek naar het niet resistente zaadje © Theo Sikkema/RTV Noord
Bodemgebonden ziektes nemen wereldwijd toe. Daardoor is het aan de ene kant veiligheid en gezond eten en aan de andere kant het te lijf gaan van bodembedreigingen waar het om draait. Dat is het speelveld van Vandinter Semo. Veredeling om nieuwe veilige rassen te ontwikkelen en het produceren van zaaizaad voor derden.

Gevecht met aaltjes

Vooral Japanse haver, bladrammenas en gele mosterd. Deze rassen hebben veel resistente eigenschappen tegen veel soorten aaltjes. Aaltjes zijn hele kleine wormpjes die in de grond wortels van planten aanvreten en daarmee een veilige teelt nadrukkelijk verstoren. ‘Door dit te verbouwen krijg je rust in de grond.’
Van Dinter is van origine boomkweker en de Brabander werkt al vanaf 1986 in de wereld van zaaizaad. Sinds 2004 in Scheemda. Van Dinter werkt tot dan bij een Limburgs bedrijf waarvan de aandeelhouder failliet gaat. ‘Ik kende de vorige eigenaar Henk van Dijke al en we kwamen elkaar tegen op een congres in Nieuw-Zeeland. Toen vroeg hij me: Waarom kom je niet bij me werken? Ik rij fluitend hier naartoe en ga fluitend naar huis.’
Gestapelde kisten met een totale oppervlakte van veertien voetbalvelden
Gestapelde kisten met een totale oppervlakte van veertien voetbalvelden © Theo Sikkema/RTV Noord
Het heet dan nog Vandijke Semo. Semo staat voor seed modicifation, zaad modificatie. Van Dinter loopt met zijn voorganger weg. ‘Henk had een duidelijke visie dat het steeds moeilijker zou zijn om de kwaliteit van grond op natuurlijke wijze gezond te houden en hij dacht na over de inzet van groene bodemverbeteraars. Veel van zijn ideeën zijn werkelijkheid geworden. Kijk nu maar naar het maken van bufferstroken op percelen grond vanwege biodiversiteit.’
Je moet genetica bezitten en boeren die je vertrouwen om volgend jaar een goed inkomen te hebben
Bert-Jan van Dinter - Directeur Vandinter Semo
Van Dinter heeft iets met zaad. ‘Het geeft me energie om met onze mensen ieder jaar weer voldoende zaad te hebben en het gedachtengoed van Henk uit te voeren. Plus een aandeel te hebben in de veranderingen in de landbouw die gaande zijn.’ Door bijvoorbeeld bij te dragen aan projecten in de regio bij hennepverwerker Hemflex en de Hanzehogeschool.
Het bedrijf heeft een omzet van ongeveer achttien miljoen euro en telt 45 medewerkers. Onder leiding van Van Dinter, die al bijna twintig jaar wekelijks uit Brabant naar Scheemda rijdt. ‘Het bedrijf is zo ingericht dat iedereen zelfstandig werkt. Daar moet je tegen kunnen. Of je werkt hier veertig jaar of twee maanden. Gelukkig werken veel hier al lang.’

Steeds opnieuw

‘Kijk, er is niemand die zegt: Ik ga morgen een zaaizaadbedrijf beginnen. Je moet genetica bezitten en boeren die je vertrouwen om volgend jaar een goed inkomen te hebben. Het is ieder jaar anders. We beginnen steeds weer opnieuw. Rekening houdend met het weer en economische invloeden. Dat maakt ons werk leuk en dynamisch.’
Hier gaan 900 stekjes in aparte bakjes
Hier gaan 900 stekjes in aparte bakjes © Theo Sikkema/RTV Noord
Het Scheemder bedrijf is gespecialiseerd in Engels raaigras. Het gras dat bijvoorbeeld op voetbalvelden staat en in weilanden groeit. Het is het meest voorkomende gewas ter wereld. ‘Het kan overal tegen, je hoeft het niet ieder jaar opnieuw in te zaaien en je kunt erop sporten en recreëren. Door deze specialisatie houden we onze positie in de markt vast.’

De koe belangrijk

Jaarlijks gaat achtduizend ton de wereld over, omdat landen het zelf niet kunnen produceren vanwege een ongeschikt klimaat of er is ter plaatse een gebrek aan kennis. Achtduizend ton klinkt veel, maar de Europese markt heeft een omvang van 200.000 ton. ‘Ons aandeel is stabiel vijf procent van de markt en dat gaat pas veranderen als een partij is staat is om melk te maken en de koe daar niet meer voor nodig is.’
Wij moeten onze marges op peil houden, de vraag is of een boer dat accepteert
Bert-Jan van Dinter over het verhogen van prijzen vanwege gestegen kosten
Om te kunnen werken zijn boeren nodig. Boeren in Nederland en tegenwoordig ook Denemarken telen op contractbasis gras, graan, spinazie en koolzaad. Iedere uitgeleverde partij heeft door de Nederlandse Algemene Keuringsdienst voor zaaizaad en pootgoed van landbouwgewassen (NAK) een certificaat met informatie over kiemkracht en zuiverheid.
Het kantoor aan de Stationsstraat in Scheemda
Het kantoor aan de Stationsstraat in Scheemda © Theo Sikkema/RTV Noord
Een grote verandering is de gestegen kosten. Door de oorlog in Oekraïne en droogte van de laatste jaren is er te weinig voorraad en is een boer om nieuwe gewassen te telen momenteel gemiddeld vierhonderd euro per hectare meer kwijt dan voor de oorlog. Dergelijke toenames zijn volgens Van Dinter nog nooit eerder het geval geweest.
Ik ben er trots op dat we hier in Scheemda al bijna 110 jaar op dezelfde wijze werken
Bert-Jan van Dinter over zijn trots
‘Wij moeten onze marges op peil houden en gaan de prijzen verhogen. Dat effect gaan we merken op het moment dat de afgelopen oogst verwerkt is. De vraag is of een boer dit accepteert. Zij hebben de kaarten in handen. Gelukkig krijgt een akkerbouwer zestig procent meer voor zijn graan dan twee jaar geleden.’
Ieder jaar weer wordt van oogst naar oogst gewerkt. Rond 30 juni moeten de schuren leeg zijn. Dat lukte een paar jaar geleden niet meer, omdat de productie hoger lag dan wat de machines konden reinigen. In samenwerking met lokale ondernemers is geïnvesteerd in een ultramoderne nieuwe schoningslijn, die sinds een paar maanden in gebruik is.
Alle monsters liggen in een kluis achter slot en grendel
Alle monsters liggen in een kluis achter slot en grendel © Theo Sikkema/RTV Noord
Alle monsters staan in een kluis achter slot en grendel onder ideale klimatologische omstandigheden qua temperatuur en luchtvochtigheid om het zaad zo goed mogelijk in conditie te houden. Mocht in de praktijk blijken dat er iets met de partij aan de hand is, dan kan altijd goed gecontroleerd worden met de bron.

Alles overleefd

Van Dinter is nog lang niet van plan het bedrijf los te laten. ‘Ik ben er trots op dat we hier in Scheemda al bijna 110 jaar op dezelfde wijze werken en alles, van oorlogen tot klimaatverandering, overleefd hebben. De opbrengsten stijgen en rassen raken steeds resistenter. Iets wat we met elkaar doen.’