Vertrouwen van Groningers in landelijke overheid en toekomst daalt verder

Daarbij wordt gekeken naar thema's als inkomen en werk, maar ook naar bijvoorbeeld woonkwaliteit, gezondheid en vertrouwen. Voor het onderzoek zijn zesduizend leden van het Groninger Panel bevraagd; ruim 2.400 hebben de vragenlijst uiteindelijk ingevuld. Behalve hun oordeel zijn ook cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek meegenomen.

Uit de monitor blijkt onder meer dat het percentage Groningers dat vertrouwen heeft in landelijke instituties is gedaald naar 63 procent. Dat is lager dan het landelijk gemiddelde van 67 procent en ook lager dan in 2020. Toen had 67 procent van de Groningers nog vertrouwen in landelijke instituties zoals de Tweede Kamer, politie en rechters.

Veel Groningers zeggen zich niet of beperkt vertegenwoordigd te voelen door het landelijk bestuur en hebben meer vertrouwen in lokale overheden en instituties. Daarbij geniet vooral de Veiligheidsregio/brandweer vertrouwen: 96 procent van de Groningers zegt hierin (heel) veel vertrouwen of een beetje vertrouwen te hebben. Maar ook de Groninger Bodem Beweging scoort hoog: 74 procent.

De eigen gemeente kan onder 66 procent van de Groningers rekenen op vertrouwen, de provincie bij 57 procent en de Rijksoverheid op 37 procent. Volgens het Sociaal Planbureau is deze lage score van de landelijke overheid het gevolg van de openbare verhoren van de parlementaire enquête aardgaswinning Groningen en verschillende maatschappelijke problemen, zoals de stikstofcrisis.

Dat de problemen in het gaswinningsdossier hun stempel drukken op het welbevinden van Groningers, is ook te zien bij het vertrouwen in de afhandeling van aardbevingsschade en de versterkingsoperatie. Zo geeft 37 procent van de Groningers aan vertrouwen te hebben in het Instituut Mijnbouwschade Groningen respectievelijk de Nationaal Coördinator Groningen. Slechts 9 procent van de respondenten heeft vertrouwen in de NAM.

Onderzoeker Heike Delfmann van het Sociaal Planbureau Groningen vindt de uitkomsten zorgelijk. 'Het verschil is groot ten opzichte van eerdere jaren', zegt ze op Radio Noord. 'Dat heeft te maken met de gaswinning, maar ook met globale issues. Zoals de oorlog in Oekraïne en klimaatzorgen.'

Waar het ook niet goed mee gaat, zo blijkt uit de monitor, is de mentale gesteldheid van jongeren in onze provincie. Jongvolwassenen zijn minder tevreden met het leven en ze ervaren meer stress dan inwoners van andere leeftijden. Dit uit zich ook in een hoger risico op psychische klachten, zoals angst of depressie.

'Tijdens ons onderzoek in coronatijd bleek dat veel jongeren last hadden van mentale zorgen, maar dat is heel erg aangesterkt in de afgelopen jaren. Toch is dit niet per se een Gronings probleem, het speelt ook elders in het land.'

Volgens het Sociaal Planbureau maakt tweederde van de ondervraagden zich zorgen over de toekomst van de jeugd.

Delfmann constateert verder dat Groningen op vrijwel elk terrein in het onderzoek slechter is gaan scoren. 'We zien dat we ook op landelijke ranglijsten vaak onderaan staan. Toch is dat niet per se zorgelijk, want het verschil met het landelijk gemiddelde is klein.'

Volgens haar zijn er ook positieve noten: 'Groningers zijn gemiddeld genomen tevreden met hun woonomgeving. Ze voelen zich veelal gezond, er is schone lucht en ruimte. Mensen voelen zich bovendien verbonden, er is een Groninger identiteit. Maar op de meer economische factoren (zoals werkgelegenheid, economie en armoede; red.) wordt slechter gescoord. Dat zien we ook in Friesland en Drenthe.'

De onderzoekers maken zich er bovendien zorgen over dat de oostelijke gemeenten in onze provincie slechter scoren dan andere delen van Groningen. Ook zien ze dat kwetsbare groepen steeds meer op achterstand komen, onder andere door de hoge inflatie.

Volgens het Sociaal Planbureau staat bovendien het prettig en betaalbaar wonen in Groningen onder druk, onder andere doordat het aantal (eenpersoons) huishoudens de komende jaren blijft groeien.

'Daarbij is de Groningse situatie uniek door de combinatie met de versterkingsoperatie en de kwetsbare stand van de huidige woningvoorraad (veel woningen met een ongunstig energielabel). Het is belangrijk deze grote opgaven integraal en met steun en betrokkenheid van inwoners uit te voeren', zo luidt een aanbeveling van de onderzoekers.

Het Sociaal Planbureau Groningen heeft zijn rapport maandag aangeboden aan provinciebestuurder Tjeerd van Dekken. Onderzoeker Delfmann: 'We gaan er ook mee naar gemeenten om te laten zien hoe het gaat. We willen het gesprek aangaan en kijken hoe we het gat kunnen overbruggen.'