Fijnmazig stikstof meten in Westerwolde: 'In de rest van Nederland wordt heel nieuwsgierig gekeken'

Liefstinghsbroek is één van de oudste bossen van Nederland. Volgens Staatsbosbeheer heeft het bos te lijden onder de stikstof die er neerslaat. Die stikstof is afkomstig uit onder meer de landbouw en industrie.

Vooral de landbouw is een belangrijke bron, blijkt uit theoretische modellen die daarvoor zijn opgesteld. De boeren in Westerwolde willen weten of de uitkomsten van die modellen wel kloppen. In het overleg dat ze hebben met de provincie en natuurbeheerders drongen ze erop aan metingen te doen. Dat had tot gevolg dat er een meetnetwerk werd ingericht.

Het gaat om een pilot die wordt begeleid door Martin Scholten, die eerder deel uitmaakte van de commissie Remkes die het Rijk adviseerde over oplossingen voor de stikstofproblemen.

‘Dit is de eerste plek in Nederland waar zo fijnmazig wordt gemeten’, zegt Scholten. ‘Er staan rond Liefstinghsbroek palen met sensoren die die stikstof in de lucht meten. Ook wordt gemeten hoeveel stikstof er daadwerkelijk in en rond het bos neerslaat.’

‘Boeren in de omgeving doen mee aan deze pilot’, vervolgt hij. ‘Ze hebben een appje om alles te registreren wat ze doen: in de stal, maar ook buiten als ze met de trekker het land op gaan. Dat vullen ze dagelijks in. Op die manier kunnen we de stikstof die we in de lucht zien relateren aan wat er in de boerenpraktijk gebeurd is. Bij een aantal van hen doen we extra metingen in de stal. Daarbij kijken we bijvoorbeeld naar wat voor voer de koeien hebben gehad, wat voor gevolgen dat heeft voor de ammoniakconcentratie in de stal en of dat in de buitenlucht terug te vinden is.'

Ook bij boer Koskamp in Harpel hangt meetapparatuur in de stal. ‘Kijk, nu staat hij op 1’, zegt hij, terwijl hij wijst op een monitor die is verbonden met diverse meetpunten hoog in de stal. ‘Maar hij staat ook wel eens op 2, of 3. Wij hebben een vergunning voor de 240 koeien die we nu melken. Wij denken dat die vergunning klopt, en de overheid denkt dat ook. Maar dat is allemaal op basis van berekende cijfers. Ik ben benieuwd of het ook écht zo is.’

Landbouwer Henk Wortelboer denkt er net zo over. ‘Alles wat er nu gebeurt is gebaseerd op aannames. We willen weten of de cijfers kloppen. Dat willen we dan vergelijken met een natuur-analyse: wat is er nu aan flora en fauna, wat is er verdwenen en wat is er bij gekomen. Daarna kunnen we conclusies trekken. We kunnen nu wel miljoenen uitgeven aan het opruimen van vee en bedrijven en dan achteraf concluderen dat het niet nodig was geweest. Dat is zonde. Het is wel overheidsgeld, daar moeten we zuinig op zijn.’

Martin Scholten heeft hoge verwachtingen van de pilot: 'Het is hartstikke waardevol dat je in het gebied zelf kunt zien wat je kan doen om de kwaliteit van de natuur te verbeteren. Deze pilot duurt twee jaar. In de rest van Nederland wordt heel nieuwsgierig gekeken naar wat we hier leren en bereiken.’