Gezondheidseconoom Mierau: 'Geef gewoon alle kinderen eten en niet alleen op achterstandsscholen'

Een leerling neemt op school een hap uit een gezond belegde boterham
Een leerling neemt op school een hap uit een gezond belegde boterham © ANP
Ieder kind in Nederland zou een gratis schoolmaaltijd moeten krijgen. Door alleen bepaalde scholen hiervoor geld te geven laat de Rijksoverheid kansen liggen. Dat stelt de Groningse gezondheidseconoom Jochen Mierau.
Mierau las woensdag met enige verbazing dat het Rijk een gratis schoolmaaltijd instelt, maar alleen voor scholen waar meer dan dertig procent van de kinderen uit arme gezinnen komt. Daar kleven in zijn ogen allerlei onacceptabele nadelen aan.
RUG-gezondsheidseconoom Jochen Mierau
RUG-gezondsheidseconoom Jochen Mierau © RTV Noord

Arm kind op rijke school

Ten eerste vallen alle kinderen buiten de boot die wel uit een arm gezin komen, maar op een 'te rijke' school zitten. Dat is niet alleen onwenselijk, het gevolg kan ook zijn dat ouders met lage inkomens de gratis schoolmaaltijd bepalend laten zijn voor hun schoolkeuze.
'Je wilt juist dat er sociale mengeling ontstaat, bijvoorbeeld doordat ouders met een laag inkomen hun kind naar een relatief vermogende school sturen. Dan komen allerlei sociale groepen met elkaar in aanraking. Door zo'n maatregel kiezen ze misschien toch voor een school in hun eigen achterstandswijk.'
Andersom werkt het stigmatiserend voor de scholen die de gratis maaltijden wel krijgen, denkt Mierau. Vermogende ouders kiezen daardoor wellicht juist niet voor de school met het stempel 'arme school'.
Scholen krijgen negen euro per leerling
Scholen met dertig procent of meer leerlingen uit een gezin met een laag inkomen mogen zelf kiezen hoe zij het aanpakken. Ze kunnen bijvoorbeeld een ontbijt of lunch aanbieden of een koelkast vullen met gezonde snacks. Daar krijgen ze dan negen euro per leerling per week voor. Van dat geld kunnen ze ook een cateringbedrijf inhuren, als ze dat willen. Ze kunnen er ook voor kiezen om alleen de armste gezinnen bij te staan met wekelijkse voedselbonnen. De regeling geldt totdat het geld (honderd miljoen euro) op is en loopt tot eind van dit jaar.

'Welvaart vol beperkingen'

Volgens Mierau is het beperken van gratis maaltijden tot specifieke scholen een voorbeeld van hoe Nederland de welvaartsstaat inricht: veel te selectief. 'We testen alles op inkomen en vermogen. Kijk naar het toeslagensysteem. Dat maken we eerst heel ingewikkeld en vervolgens gaat de belastingdienst op zoek naar fraudeurs.'
Hetzelfde ziet hij bij het vergoeden van aardbevingsschade. 'Daar is ook een heel systeem vol met parameters voor opgetuigd: waar staat het huis, hoeveel scheuren zitten erin? Hele inspectierapporten zijn ervoor nodig.' Dat het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) nu voorstelt standaard 2500 euro te geven aan iedereen die in de buurt van de beving woont, juicht hij dan ook toe.
Dit lijkt me bij uitstek iets voor het Nationaal Programma Groningen. Hier liggen alleen maar kansen
Jochen Mierau - Gezondheidseconoom

'Ieder kind heeft er recht op'

Nederland zou volgens hem een voorbeeld aan Zweden moeten nemen, waar de welvaartsstaat universeler is, vindt Mierau. 'Daar zijn de basisvoorzieningen relatief hoog.' Dat zou betekenen dat de gratis schoolmaaltijden op alle basis- en middelbare scholen worden ingevoerd.
'Ja, dan krijgen ook kinderen een schoollunch van wie de ouders dat zelf wel hadden kunnen betalen, maar dat accepteer je dan. Goed onderwijs en goede voeding horen bij elkaar en op die manier heb je wel zeker weten alle kinderen bereikt, ook de arme kinderen op rijke scholen. Het kan zijn dat het duurder is, maar het gaat om het maatschappelijk doel dat je wilt bereiken.'
Een leerling pakt een aantal druiven tijdens een schoolontbijt
Een leerling pakt een aantal druiven tijdens een schoolontbijt © ANP

'Alleen meer voordelen'

Mierau ziet als bijkomende voordelen dat de administratie makkelijker is en 'het stigma van overheidsingrijpen' verdwijnt. Ook ziet de gezondheidseconoom kansen voor de volksgezondheid.
'In Italië kijkt een diëtist naar de samenstelling en is het dus ook een kans om kinderen te leren over gezond eten.' Voor Groningen zou daar nog wat bij kunnen komen, denkt hij. 'Dit lijkt me bij uitstek iets voor het Nationaal Programma Groningen. Dan kun je het ook nog om lokaal eten laten gaan, de circulaire landbouw bevorderen. Hier liggen alleen maar kansen.'