Statiegeld op blik: werk aan de winkel voor supermarkten (update)
30 maart 2023, 15:46 • 6 minuten leestijd
Lege bier- en frisdrankblikjes eindigen vaak als zwerfafval in het milieu. Om dit probleem te tackelen zit er vanaf zaterdag vijftien cent statiegeld op een blikje. Vooral supermarkten hebben het er druk mee.
Per jaar gaan er in ons land pak ’m beet 2,5 miljard blikjes over de toonbank. Daarvan belanden ongeveer 150 miljoen stuks op straat of in de berm. Ze worden onder meer verkocht in de horeca, sportkantines en snackbars. Maar het merendeel wordt ingeslagen bij de supermarkt.
Daar kan eigenaar Bert Stuut van de Coop-supermarkt in Bad Nieuweschans over meepraten: ‘Wij verkopen iedere week ongeveer twee vrachtwagens aan blikjes.’ Dat is niet omdat de inwoners van het dorp bovengemiddelde innemers zijn; tachtig procent is bestemd voor de klandizie uit Duitsland.
Stuut: ‘In Duitsland zit al jaren statiegeld op blik. Daarom komen Duitsers naar ons toe om blikjes in te kopen, omdat ze hier geen statiegeld hoeven te betalen. Daar hebben ze geen zin in.’ Speciaal voor de oosterburen heeft hij in een verkoopmagazijn (‘Getränkehal’) bijna 50.000 stuks op voorraad. Trots: ‘Een oppervlakte van tweehonderd vierkante meter!’
Nu ook aan deze kant van de landsgrens het statiegeld op blik vanaf zaterdag een feit is, zou je verwachten dat de Duitsers zich de rit naar de supermarkt in Bad Nieuweschans kunnen besparen. Maar dat loopt wel los, denkt Stuut: 'In Nederland wordt het vijftien cent per blikje. Nog altijd tien cent minder dan in Duitsland, waar het om vijfentwintig cent gaat.’
Duitse klanten bij de Coop in Bad Nieuweschans over de invoering van statiegeld op blik:
Kopen Duitsers straks nog blikjes in Bad Nieuweschans
Zijn Duitse klanten blijven sowieso voorlopig hun ingeblikte dranken wel bij hem kopen, denkt Stuut. Want waar veel andere supermarkten door hun oude voorraden blikjes - waar dus geen statiegeld op zit - heen raken, heeft hij ze nog volop op voorraad. ‘Bovendien kan ik nog statiegeldloze partijen krijgen via een importeur.’ Diverse bestellingen zijn onderweg, dus hij kan nog even vooruit.
Voor de opslag van lege statiegeldblikjes voorziet Stuut geen grote problemen. Hij verwacht dat lang niet alle verkochte exemplaren naar zijn winkel worden teruggebracht. Wat hem betreft had dat hele statiegeld op blik sowieso niet gehoeven: ‘Het begint bij de opvoeding. Als mensen niet leren dat ze hun afval niet zomaar moeten weggooien, dan zal dat statiegeld niet veel helpen.’
In dit filmpje zie je wat er komt kijken bij de invoering van statiegeld op blikjes:
Het is nog de vraag of de veronderstelling van Stuut klopt. Voorstanders wijzen op het effect van de invoering van statiegeld op kleine plastic flesjes in 2021. Momenteel wordt de helft daarvan geretourneerd. Goed voor het milieu en voor het hergebruik van afval, al kan het altijd beter.
De hoop is dat eenzelfde effect wordt bereikt met de invoering van statiegeld op blik. Maar ook dat is nog afwachten. In tegenstelling tot flessen zit op blikjes geen dop. Achtergebleven restjes verschraald bier of lauwe frisdrank kunnen daardoor weglekken als je een gebruikt blikje in je tas of dashboardkastje stopt, met de bedoeling het plichtsgetrouw te retourneren bij een supermarkt.
Investeren in het milieu is sowieso goed
Hoe dan ook, wie wel een uitgesproken voorstander is van de nieuwste statiegeldmaatregel is Bouko Degenhart, de eigenaar van de Jumbo-supermarkt in Leens. ‘Investeren voor het milieu is sowieso goed. Onze kinderen moeten ook nog op deze aarde kunnen leven, toch? Eigenlijk zouden alle Europese landen zich moeten aansluiten. We zijn net terug uit Spanje. Als je ziet hoeveel plastic daar wordt gebruikt…’
We doen verplicht vrijwillig mee
Net als andere exploitanten van supermarkten heeft Degenhart in de aanloop naar de invoering van statiegeld op blik kosten moeten maken. Onder meer voor de aanschaf van een nieuwe machine waar klanten hun statiegeldflessen en -blikjes kunnen retourneren. Degenhart: ‘Het is een kwestie van een knop omzetten zodat niet alleen flessen, maar ook blikjes kunnen worden ingenomen.’
Dat van die verplichte investeringen komt Jan Haandrikman, de manager van de AH-supermarkt in Veendam, bekend voor. ‘We hebben geen keus. We moeten ‘verplicht vrijwillig’ meedoen, zoals ze dat zeggen. Er komt aardig wat op ons af. Maar het is sowieso een zinvolle maatregel: hoe minder zwerfvuil, hoe beter.’
De hoogte van de noodzakelijke investering verschilt per supermarkt, zegt Haandrikman: ‘Bij een ouder filiaal zijn de kosten hoger dan bij een nieuwe vestiging, omdat er mogelijk een complete verbouwing nodig is.’
Voor wat betreft zijn eigen filiaal moet er nog een speciale ‘unit’ worden geplaatst om de inname van statiegeldverpakkingen te optimaliseren. Tot die tijd is het misschien wat behelpen, maar Haandrikman verwacht geen problemen. ‘AH komt drie keer dag vanuit Zwolle langs voor de bevoorrading. Dus de ingenomen flessen en blikjes kunnen we dan makkelijk mee teruggeven.’
Supermarkteigenaar Bouko Degenhart over de invoering van statiegeld op blik:
Statiegeld op blik: 'Kost ons extra geld, maar de natuur is ermee geholpen'
Degenhart legt uit hoe de emballage-automaat in zijn supermarkt in Leens blik en plastic scheidt van glas: ‘De blikjes worden samen met de plastic flessen automatisch van de rolband geplukt en gaan met een liftje omhoog. Vervolgens komen ze in een grote big bag. Daarvan gebruiken we nu zo’n twaalf per week. Dat zal oplopen naar vijftien, schat ik.’
Als de zak vol is, wordt die dichtgemaakt en voorzien van een speciaal label. ‘Zodat duidelijk is waar die vandaan komt en wij ons geld terugkrijgen.’ Het verder scheiden van plastic en blik gebeurt in een sorteercentrum.
Tip: druk blikjes niet in elkaar
Het ligt voor de hand om je voorraad gebruikte blikjes eerst in elkaar te drukken, zodat je ze makkelijker kunt terugbrengen naar de supermarkt. Maar toch niet doen. Want de kans is groot dat de scanner van de emballage-automaat de statiegeldcode niet meer kan lezen.
Het ligt voor de hand om je voorraad gebruikte blikjes eerst in elkaar te drukken, zodat je ze makkelijker kunt terugbrengen naar de supermarkt. Maar toch niet doen. Want de kans is groot dat de scanner van de emballage-automaat de statiegeldcode niet meer kan lezen.
Supermarkten en tankstations zijn verplicht lege blikjes terug te nemen. Dat geldt niet voor overige verkooppunten, zoals cafetaria's en andere horecabedrijven.
Goed doel
Ook sportverenigingen hoeven de blikjes niet in te nemen. Als clubs dat wel doen, dan mogen ze zelf kiezen of ze het statiegeld teruggeven of doneren aan een goed doel.
Onhaalbaar
Het was de bedoeling om de heffing van statiegeld op blik per 1 januari dit jaar in te voeren. Maar dat bleek niet haalbaar voor de producenten en de importeurs. Zij zijn verantwoordelijk voor het opzetten van het statiegeldsysteem.
Degenhart is vrijwel door zijn oude voorraden blikjes heen. De nieuwe zijn al voorzien van een statiegeldcode. De komende tijd zullen naar verwachting zowel blikjes met als zonder code bij de fles- en blikautomaat worden ingeleverd. Dat gebeurde namelijk ook bij de invoering van statiegeld op kleine flesjes.
Met of zonder statiegeldcode, de automaat zal de blikjes accepteren. ‘Maar als je twintig blikjes inlevert, en daarvan hebben er vier statiegeld, dan krijg je een bon voor vier blikjes.’ (Zestig cent dus in dit voorbeeld, red.)
En hoe zit het eigenlijk met geretourneerde blikjes met een statiegeldcode die vóór 1 april zijn verkocht? Degenhart: ‘Dat maakt niet uit. De klant krijgt zijn statiegeld en wij krijgen dat vervolgens weer terug.’
Er komt dus nog wat bij kijken bij de invoering van statiegeld op blikjes. Nieuwe verpakkingen, machines, ophalen en sortering, noem maar op. Kortom, het logistieke proces is tamelijk ingewikkeld.
Ik ben de automaat
Hoewel… bij Benny’s Supermarkt in Stad worden ze er niet warm of koud van. Sorteren van verpakkingen met statiegeld gebeurt hier met de hand. En dat blijft zo. Een flessen- en blikjesautomaat? Niet nodig, zegt eigenaar Benny Kleier: ‘Ik ben de automaat.’ Hij ziet vanzelf wel wat voor extra rompslomp op hem af komt: ‘Ik ben niet bang om te werken.’
Met medewerking van Warner van der Louw.
Update: aan het bericht zijn nog twee video's toegevoegd
