Groningen eist van Den Haag 30 miljard voor inlossen ereschuld

De tien Groningse gemeenten, de provincie plus de waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s lichten hun wensen toe in een document met als titel ‘Herstel en perspectief voor Groningen’. Het document is een manifest waarin de Groningse bestuurders uiteenzetten wat zij zien als concrete uitwerking van de conclusies in het rapport van de Parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen.

In haar verslag stelt de commissie vast dat er sprake is van ‘een ereschuld aan de Groningers’. Nederland heeft tientallen jaren geprofiteerd van het gas uit Groningen zonder oog te hebben gehad voor de lasten waarmee de bewoners van het aardbevingsgebied zijn opgezadeld.

Precies dit punt grijpen de Groningse overheden aan om hun pakket met eisen op tafel te leggen. In hun manifest vragen ze Den Haag om boter bij de vis: ‘Er is te lang met de veiligheid en de gezondheid van Groningers gesold en de gevolgen hiervan zullen nog tot in de volgende generaties zichtbaar zijn. Het inlossen van de ereschuld vraagt een andere houding van de Staat en de oliemaatschappijen tegenover bewoners en ondernemers.’

Of, in de woorden van commissaris van de Koning René Paas: 'Je komt niet op een koopje van een ereschuld af. Je bent er niet met excuses, of krokodillentranen.'

Om te beginnen moet het afgelopen zijn met het juridisch gedoe, budgettaire belemmeringen en administratieve rompslomp als het gaat om schadeherstel aan, en versterking van de huizen en andere gebouwen in het aardbevingsgebied: ‘We willen niet langer de hand ophouden of in de rij staan.’

Dat zou ook moeten gelden als het gaat om het herstel van de gezondheid van de gedupeerden. De angst en de zorgen hebben bij menig inwoner van het aardbevingsgebied langdurige stress en andere gezondheidsklachten veroorzaakt.

Uit het manifest: ‘Het begint bij de inwoner. Pas als schade, versterking en de gevolgen voor de gezondheid fundamenteel anders, structureel en koste wat het kost worden aangepakt en de kansen voor Groningers zijn hersteld, is een mooie toekomst voor Groningen mogelijk.’

De regionale bestuurders vragen nadrukkelijk aandacht voor kinderen en jongeren: ‘De mentale belasting die zij ervaren baart ons grote zorgen. De door de commissie benoemde rampzalige situatie heeft gevolgen voor de kansen van jongeren en hun vertrouwen in de overheid in de hele provincie. (...) Er is geen provincie waar zoveel jongeren voornemens zijn te vertrekken.’

En dan het fonds van dertig miljard. Het uitgangspunt voor deze eis is de verwachting dat Groningen nog tientallen jaren nadat de gaskraan is dichtgedraaid last zal houden van de gevolgen van de gaswinning. Zowel geestelijk, sociaal-maatschappelijk als economisch.

‘Niet alleen woningen vragen om herstel. De gaswinning heeft ook schade toegebracht aan de leefbaarheid van Groningen, de gezondheid en bestaanszekerheid van Groningen en de kansen voor jongeren.’

Het fonds wordt gezien als noodzakelijk instrument voor de revitalisatie van Groningen. Als het aan de Groningse bestuurders ligt, wordt dit fonds verankerd in een wet.

De miljarden moeten Groningen in staat stellen de achterstand in welvaart en welzijn in te lopen, of zelfs koploper te worden als het bijvoorbeeld gaat om de energietransitie. Groningen kan in 2035 als eerste provincie aardgasvrij zijn als het de middelen krijgt over te stappen op een waterstofeconomie, is de gedachte.

Daarbij mag het welzijn van de Groningers niet uit het oog worden verloren. Niet alleen op de korte, maar juist ook op de lange termijn. Eén en ander zou moeten worden vastgelegd in een sociaal manifest, dat zich richt op vier punten: sociale cohesie, mentale en fysieke gezondheid, kansen voor de volgende generatie en het doorbreken van intergenerationele armoede.

Verder zou het fonds moeten worden ingezet bij het verbeteren van de infrastructuur en bereikbaarheid. Bovendien moeten de plannen voor nieuwe spoorverbindingen, zoals de Lelylijn, de Nedersaksenlijn en de Wunderline, omgezet worden in daden. Hoe eerder, hoe beter.

Bekende wensen van het Noorden, maar de Groningse overheden grijpen de gelegenheid aan deze nog eens nadrukkelijk voor het voetlicht te brengen. Feitelijk is het een dringend verzoek aan politiek Den Haag eindelijk eens met serieus geld over de brug te komen voor de economie en samenleving van Groningen (en de rest van Noord-Nederland).