Komende jaren grote toename aantal asielzoekers verwacht, crisissituatie Ter Apel dreigt

Asielzoekers bij het overvolle aanmeldcentrum in Ter Apel laden hun mobiele telefoon op
Asielzoekers bij het overvolle aanmeldcentrum in Ter Apel laden hun mobiele telefoon op © ANP
De komende jaren reizen er vele duizenden asielzoekers meer naar Nederland dan eerst gedacht. Het aantal asielzoekers dat wordt verwacht in 2023 ligt volgens het hoogste scenario iets boven de 76.000 personen.
Volgens een wat lagere schatting komt de instroom dit jaar uit rond de 67.000 personen. Zelfs dat is nog veel meer dan de laatste prognose van het kabinet. Dat ging eind vorig jaar uit van 50.650 asielzoekers, exclusief Oekraïners. Dat schrijft de NOS.

Honderdduizend bedden nodig

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) heeft over een paar jaar mogelijk honderdduizend bedden in de opvang nodig. Bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) veroorzaakt de toename een achterstand van tienduizenden asieldossiers extra.
Bronnen rond de betrokken ministeries bevestigen deze cijfers uit de Meerjaren Productie Prognose (MPP). De MMP is een periodiek overzicht van ambtelijke prognoses voor de organisaties in de migratieketen, het ministerie van Buitenlandse Zaken en de rechtspraak.

Crisissituatie Ter Apel

De IND kan door personeelstekorten nauwelijks opschalen om tienduizenden extra asielverzoeken per jaar meer te kunnen behandelen. Nieuwe personeelsleden zijn lastig te vinden en het opleiden neemt ook tijd in beslag. Vorig jaar behandelde de instantie ongeveer 30.000 asielverzoeken.
Volgens een inventarisatie van de NOS kan er deze zomer alweer een crisissituatie bij aanmeldcentrum Ter Apel ontstaan. Het is zeker niet ondenkbaar dat er binnen niet al te lange termijn - net als vorige zomer - vluchtelingen buiten op het gras voor het aanmeldcentrum slapen, omdat er binnen geen plek is. Twintig asielzoekers gingen eergisteren in hongerstaking uit protest tegen de lange wachttijden bij de IND.

Ter Apel bijna vol

De huidige situatie is dat het aanmeldcentrum in Ter Apel weer bijna vol is. In het centrum is plek voor 2000 mensen, maar er verbleven woensdag al rond de 1900 asielzoekers, zo zegt een woordvoerder van het COA.
De hoge capaciteit betekent volgens het COA niet dat mensen snel weer buiten zullen moeten slapen. Donderdag gaat namelijk een tijdelijke opvanglocatie in Breda open. Mensen die zich in Ter Apel moeten melden, maar daar niet kunnen slapen, worden dan met shuttlebussen naar Breda gebracht - ruim 200 kilometer verderop - waar ze kunnen overnachten. Daarna worden ze weer naar Ter Apel gebracht om zich alsnog aan te kunnen melden.
In Breda is plaats voor maximaal 500 mensen. Verantwoordelijk staatssecretaris Eric van der Burg probeert al enige tijd extra aanmeldcentra te openen om Ter Apel te ontlasten, maar dat is vooralsnog niet gelukt. Eén zo'n locatie was gevonden in Alkmaar, maar dat gaat niet meer door nadat het college erover viel.

Telkens te laag ingeschat

De asielinstroom werd de afgelopen jaren stelselmatig te laag ingeschat. Daardoor kregen instanties als het COA en de IND steeds te weinig geld. Zij baseren de verwachte werkdruk en het benodigde budget op de inschattingen van de MMP. Van welk scenario het kabinet nu uitgaat, is nog niet bekend.
Het aantal benodigde opvangplekken loopt de komende jaren sowieso in alle scenario's op. Volgens een eerdere eigen schatting van het COA zijn er eind 2023 meer dan 75.000 opvangplekken nodig. De hogere toestroom en de achterstanden bij het afhandelen van asielaanvragen betekenen dat het tekort aan opvangplaatsen alleen maar toeneemt.
Cijfers al langer bekend bij ministerie

'De cijfers liggen al langer op het ministerie van Justitie en Veiligheid, maar niemand wilde het er formeel over hebben. Het onderwerp zou eigenlijk op de agenda van de ministerraad van afgelopen donderdag komen, maar dat hebben ze toch maar niet doorgezet', zegt politiek verslaggever Jorn Jonker van de NOS.

'Zonder bijbehorend plan als reactie op deze alarmerende cijfers, die tot een hoop onrust kunnen leiden, wilde het kabinet er niet aan beginnen ze naar buiten te brengen. Dat is ook veelzeggend over de staat van het kabinet en de coalitie waar al veel spanning is sinds de verkiezingen. Dit onderwerp ligt al helemaal gevoelig en ze konden het er even niet bij hebben.'

'Deze cijfers zullen ervoor zorgen dat coalitiepartijen VVD en CDA nog harder zullen zeggen dat er iets moet gebeuren aan de instroom van asielzoekers. Dat ligt bij de andere coalitiepartijen CU en D66 buitengewoon lastig. Kortom: nóg een politiek probleem van een gigantische omvang', aldus Jonker.