Enthousiasme over prestigeprojecten verdampt, Groningen dreigt banen en miljoenen mis te lopen

Aan het trio hierboven kunnen we de Romantika van Holland Norway Lines toevoegen. Die aanvankelijk veelbelovende veerdienst van de Eemshaven naar het Noorse Kristiansand is al van de regio weggevaren, letterlijk. Sinds deze week vertrekt het schip vanuit het Duitse Cuxhaven.

Het recente nieuws rond zowel Shine, de Hyperloop als Corre Energy is niet bemoedigend. Mochten alle drie de plannen niet van de grond komen dan loopt (Oost-)Groningen zomaar een slordige half miljard euro aan investeringen en een paar honderd banen mis. Voor een regio waar de economie structureel minder goed presteert en waar iedere baan er een is, is dat een verlies.

De redenen waarom de projecten nu onzekerder zijn geworden, lopen uiteen. Shine wil in Veendam een fabriek voor medicinale isotopen bouwen. Maar het bedrijf zegt niet op te kunnen tegen concurrent Pallas die met miljardensteun vanuit het ministerie van Volksgezondheid wordt geholpen. Geen investeerder die nu mee wil betalen aan de tweehonderd miljoen euro voor de realisatie van de plannen, zegt directeur Harrie Buurlage van Shine.

In afwachting van een besluit van de Europese Commissie over de overheidssteun is Shine al wel begonnen met een onderdeel van het project. Maar voor de realisatie van deze zogeheten therapiefaciliteit kijkt Shine inmiddels ook naar andere regio’s.

Corre Energy heeft te maken met tegenwind vanuit de gemeenten Pekela en Veendam. Die hebben aan staatsecretaris Vijlbrief van Mijnbouw laten weten af te willen van de plannen van de Brits-Nederlandse onderneming. Corre Energy wil bij Zuidwending perslucht opslaan in lege zoutholtes.

De gemeenten voelen zich buitenspel gezet omdat Corre Energy voor vergunningen via de Rijkscoördinatieregeling rechtstreeks een beroep op het Rijk wil doen. Corre Energy is volgens Pekela en Veendam bovendien slordig in de communicatie en ook doet het bedrijf te weinig om draagvlak onder omwonenden te krijgen.

Het Hyperloop-project ten noorden van Meerstad staat op losse schroeven omdat de initiatiefnemers zeggen te weinig tijd en mankracht te hebben om de plannen rond te breien en vergunningen te regelen. Dan maar niet, zeggen de gemeente Groningen en de provincie tegen een idee dat vanwege het vernieuwende karakter ervan een echte aandachtstrekker kan worden.

Bij de Romantika liep het mis tussen rederij Holland Norway Lines en havenbeheerder Groningen Seaports omdat ze het niet eens konden worden over de aanleg van een kade.

Het patroon rond deze vier plannen was telkens hetzelfde. Keer op keer werden ze met luid gejuich ontvangen. Daarna was het een tijdje stil, waarna gemopper van overheden of van de initiatiefnemers zelf hoorbaar werd en het enthousiasme weg ebde.

En dan komen er verkiezingen tussendoor, waarna er nieuwe gemeentebestuurders zitten die niet hetzelfde gevoel hebben als hun voorgangers, die betrokken waren bij de start van een project. Zo dooft de vlam verder. Het huidige gemeentebestuur van Groningen bijvoorbeeld heeft het European Hyperloop Center al helemaal uit de plantekeningen geschrapt, ten voordele van een groot zonnepark.

‘Het is frustrerend dat het enthousiasme steeds verdwijnt’, zegt directeur Dina Boonstra van de Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland (NOM). ‘We willen niet dat deze projecten voor de regio verloren gaan.’

Je kunt het zien als losstaande gevallen, zegt Boonstra. Maar daar is volgens haar zeker niet alles mee gezegd. Dat plannen moeizaam tot stand komen houdt volgens de NOM-directeur ook direct verband met de vaak stroperige wijze waarop Rijk, provincie of gemeenten vergunningen verlenen.

Ook gaat het vaak mis met hoe de omgeving bij plannen wordt betrokken, vindt Boonstra. ‘Het speelt bij de Hyperloop en ook bij Corre Energy. Het zijn vernieuwende projecten die ook verband houden met de energietransitie. Dat vindt iedereen fantastisch, maar vooral ergens anders. Er is veel meer nodig dan we nu doen om aan de omgeving uit te leggen wat de plannen zijn.’

De NOM lobbyt richting het rijk voor Shine, heeft geprobeerd Holland Norway Lines te steunen en bespreekt met gemeenten de voortgang van Corre Energy en Hyperloop. ‘Maar als Hyperloop geen plannen indient, dan kunnen wij dat niet afdwingen. Het zijn zelfstandige ondernemers.’

Ook gedeputeerde Economische Zaken IJzebrand Rijzebol ziet vier projecten die op zich staan. En de provincie doet wat ze kan, maar kan ook geen ijzer met handen breken, zegt de bestuurder. ‘Dat het met de Romantika misliep kun je echt niet aan de overheden toeschrijven. Holland Norway Lines kon gewoon zelf de zaak niet rondkrijgen.’

Wat Rijzebol betreft geldt ook voor Shine dat de bal elders ligt. In dit geval in Brussel, waar beslist moet worden over de toelaatbaarheid van de staatsteun. Die kwestie speelt vanaf het begin van de plannen, benadrukt Rijzebol.

‘Daar is niks in veranderd’, zegt hij. ’Shine zet wel door. Ze hebben hier mensen aan het werk, treffen voorbereidingen en hebben grond in optie. Directeur Buurlage heeft me een paar weken geleden nog verzekerd dat Veendam de locatie is waar Shine zich wil vestigen’.

Over Corre Energy wil Rijzebol nog even niks zeggen. De provincie moet na de brief, waarin Veendam en Pekela het bedrijf de deur wijzen, nog een standpunt vinden.

En het European Hyperloop Center bij Meerstad? Rijzebol: ‘Dat gaat gewoon door hoor, in Veendam. Daar wordt nu al gebouwd.’ Rijzebol zegt er niet zo zwaar aan te tillen dat de plannen bij Veendam een stuk minder omvangrijk zijn dan het oorspronkelijke project bij Meerstad.

‘Zij willen dus klein beginnen. En als je plannen maakt, dan moet je echt niet al te groot starten. Maar daarmee is het project niet weg.’