Expositie in Ter Apel: Heksenvervolging Westerwolde een van de meest dodelijke in Nederland

Margriet van Klinken is oud-directeur van het museum en de bedenker van de expositie. Bezoekers zien onder meer keramische beelden van kunstenares Ludmilla van der Spoel.

Van Klinken geeft aan dat het een roerige tijd was in de zestiende eeuw, met onder meer de Tachtigjarige Oorlog en de pest, die nog op verschillende plekken heerst. 'Het is een periode met zoveel onrust, en wat je dan vaak ziet is dat mensen een zondebok nodig hebben. En dat waren dan de heksen.'

Je hoefde er niet veel voor te doen om als heks aangemerkt te worden. Van Klinken: ‘Je kon al verkeerd kijken naar een koe en als die koe dan ineens doodging… Of je gaf een appel aan iemand en die werd ziek. Je kon door iedereen worden aangeklaagd, en als iemand zei: 'Je bent een heks', dan was het eigenlijk al gebeurd.’

In Vlagtwedde is bij de Giezelbaarg (Geselberg) een gedenksteen. Hierop staat: Ter herinnering aan een gruwelijke gebeurtenis in Westerwolde, met daaronder de namen van de heksen die levend zijn verbrand. Daarachter een heuveltje met eiken erop en rondom.

Janke Westra kent het verhaal van de heksen van Westerwolde goed. Zij vertelt dat de 21 vrouwen en twee mannen eerst in de burcht in Wedde werden opgesloten. ‘Daarna ondergingen ze de waterproef. Dan werden hun handen vastgebonden aan hun voeten en werden ze in de slotgracht gegooid. Op het moment dat zo'n vrouw bleef drijven, was ze een heks, want een heks was iemand die heel licht was.’

Maar mocht dan alsnog blijken dat ze geen heksen waren, werden ze alsnog verhoord en gemarteld. De veroordeelden werden vervolgens naar de Geselberg gebracht en daar levend verbrand. Alle inwoners van Westerwolde waren verplicht bij die verbranding aanwezig te zijn.

De tentoonstelling De heksen van de Ruiten Aa is tot 3 september te zien in Museum Klooster Ter Apel.