IND: we kunnen verwachte asielinstroom niet aan, Westerwolde rekent op het Rijk (update)

De prognose van het kabinet gaat uit van zo'n zeventigduizend asielzoekers. Dat zijn er drie keer zo veel als de IND aankan, schrijft Van der Burg in een brief aan de Kamer.

Door een gebrek aan voldoende medewerkers kampt de IND nu al met een achterstand bij het afhandelen van asielaanvragen. Daar komt de nieuwe instroom nog eens bij. Het gevolg is dat de wettelijke (verlengde) beslistermijn steeds vaker niet zal worden gehaald, zo waarschuwt de staatssecretaris.

Momenteel is er volgens Van der Burg nog geen probleem in Ter Apel, maar dat kan veranderen: 'We zien dat het in Ter Apel op dit moment gewoon goed loopt en onder controle is als het gaat om het aantal plekken. En naar verwachting de komende weken ook. Het wordt vooral weer heel spannend rondom de zomer', zegt hij tegen de NOS.

Van der Burg zoekt naar mogelijkheden om de oplopende achterstand beperkt te houden. Zo wil hij de aanvragen van vluchtelingen uit Syrië en Jemen versneld afhandelen. Dat zal niet ten koste gaan van de zorgvuldigheid, omdat een groot deel van deze groep in aanmerking komt voor een verblijfsvergunning. Het gaat hierbij in totaal om zo'n achttienduizend personen.

Aanvragen door mensen met andere nationaliteiten, zoals Algerijnen en Moldaviërs, worden zo mogelijk ook versneld afgehandeld. In deze gevallen gaat het juist om mensen die weinig of geen kans maken op een verblijfsstatus.

Door deze maatregelen hoopt Van der Burg zoveel mogelijk capaciteit bij de IND vrij te maken voor het behandelen van aanvragen die meer tijd kosten. Maar alles bij elkaar moeten aanvragers er rekening mee houden dat ze lang moeten wachten, zegt Van der Burg.

Momenteel is het zo dat de bewijslast bij de IND ligt. Als een asielzoeker geen recht heeft op een verblijfsvergunning, dan moet de IND dat meestal aantonen. De staatssecretaris laat onderzoeken of dit kan worden aangepast. Dat hangt af van de ruimte die Europese rechtsregels bieden.

Het gebrek aan capaciteit bij de IND speelt al langer. Het is een van de redenen dat de opvangplekken voor asielzoekers in ons land overvol zijn. Daar komt bij dat lang niet iedere gemeente bereid is mee te werken aan het beschikbaar stellen van nieuwe opvanglocaties. Dit zorgde er vorig jaar voor dat het aanmeldcentrum in Ter Apel overbelast raakte. Maandenlang brachten honderden asielzoekers de nacht noodgedwongen door voor de poort van het aanmeldcentrum.

Van der Burg hierover: 'Ter Apel heeft, net als alle andere gemeenten, met het COA een afspraak over zoveel plekken vangen wij op. Vorig jaar betekende dat dat de mensen die meer kwamen, in Ter Apel in het gras sliepen. Ik heb gezegd tegen het college in Ter Apel: luister, als het weer mis gaat, dan moeten we niet weer bij jullie die opvang regelen. Dan zullen we het ergens anders in Nederland moeten doen.'

Van der Burg heeft echter nog geen instrumenten om gemeenten te dwingen (extra) asielzoekers op te nemen. De spreidingswet waarin die mogelijkheid wordt geregeld, is er voorlopig nog niet.

De gemeente Westerwolde hoopt dat de overheid ingrijpt, mocht het eventueel uit de hand lopen bij het aanmeldcentrum. 'Wij rekenen op het Rijk bij het voorkomen van een situatie als vorig jaar', zegt een woordvoerder.

De gemeente zegt niet verrast te zijn door de prognose van het kabinet: 'Als je ziet wat er gebeurt in de rest van de wereld...' Daarmee doelt de woordvoerder op onrust in landen als Syrië, Jemen en Afghanistan, maar ook op de effecten op migratie door recente aardbevingen in Turkije en Syrië. Volgens staatssecretaris Van der Burg is ook het geweld in Soedan meegenomen in de meest recente prognose van het kabinet.