De eerste degradatie van de FC in '74: 'Grootste afgang die een voetballer kan beleven'

De voorpagina van Nieuwsblad van het Noorden van 13 mei 1974
De voorpagina van Nieuwsblad van het Noorden van 13 mei 1974 © Delpher/Nieuwsblad van het Noorden
Sinds de oprichting van FC Groningen in 1971 is de club twee keer gedegradeerd naar de eerste divisie. De eerste keer was 49 jaar geleden. Het doek viel toen op zondag 12 mei 1974. Een terugblik op die historische degradatie.
FC Groningen wint dat seizoen slechts een van de eerste negen wedstrijden en belandt al snel in de onderste regionen van de eredivisie. Ook lijdt de FC de grootste nederlaag in de historie: 9-0 bij Ajax. Daarnaast verliezen de Groningers met 7-0 bij Feyenoord en volgen meer forse nederlagen tegen Go Ahead Eagles (5-0), PSV (4-0) en opnieuw Ajax (4-0).
De statistieken voor de minste overwinningen (7), de meeste nederlagen (20), het laagste doelsaldo (-44) en de minste punten (28 in 3 puntentelling) sinds de oprichting in 1971 zijn allemaal behaald in het seizoen 1973/1974. Dit seizoen, met tot nu toe 4 overwinningen, 21 nederlagen en een puntentotaal van 17, wordt waarschijnlijk het allerslechtste seizoen ooit. De huidige 17 punten is nog minder dan de 21 punten uit 1974, waarbij je toen nog twee punten kreeg voor een zege.

Geen kwaliteit, wel strijdlust

De club lijkt op rechtstreekse degradatie af te stevenen na een serie van zes nederlagen op rij in maart en april. Toch lijkt de FC zich in de voorlaatste speelronde veilig te spelen na een 3-2 overwinning in Utrecht. Bjarne Jensen maakt vijf minuten voor tijd de bevrijdende treffer. Degradatieconcurrenten NAC en NEC komen beide niet verder dan een gelijkspel, terwijl Roda JC verliest.
Nieuwsblad van het Noorden-journalist Harry Hesseling schrijft een dag na de overwinning op FC Utrecht dat FC Groningen feestvierde. 'Juist de kameraadschappelijke sfeer lijkt de kwaliteitsarme, maar strijdlustige ploeg op de been te houden, nu het werkelijk gaat om alles of niets.'
Selectie FC Groningen seizoen 1973/1974
Selectie FC Groningen seizoen 1973/1974 © FC Groningen

Geen vuiltje aan de lucht

In de laatste speelronde speelt FC Groningen in het Oosterparkstadion tegen PSV, dat vierde staat en nergens meer voor speelt. Winst betekent lijfsbehoud, bij ieder ander resultaat is FC Groningen afhankelijk van de concurrentie: NAC ontvangt kersvers kampioen Feyenoord, NEC speelt tegen Haarlem en Roda JC speelt tegen Ajax.
Assistent-trainer Jan Mak (rechts) luistert via een transistorradio naar de tussenstanden
Assistent-trainer Jan Mak (rechts) luistert via een transistorradio naar de tussenstanden © Delpher/Nieuwsblad van het Noorden
Het wordt een bijzondere zondag 12 mei. Het Oosterparkstadion is met 11.000 toeschouwers goed gevuld en FC Groningen staat dankzij een doelpunt van Henk Oosterwold met 1-0 voor in de rust tegen PSV. Er lijkt niets aan de hand.
Toch eindigt de wedstrijd, en daarmee het seizoen, in een nachtmerrie: PSV draait het duel om en wint met 2-1. Omdat NAC en NEC winnen en Roda JC gelijkspeelt, is FC Groningen drie jaar na oprichting gedegradeerd naar de eerste divisie.
'Mede door een reeks opvallende wapenfeiten van andere degradatiekandidaten zal de FC het volgende seizoen in de eerste divisie moeten uitkomen tegen weinig opwindende tegenstanders als SC Amersfoort, Heracles, FC Dordrecht, PEC Zwolle et cetera...'
Nieuwsblad van het Noorden - 13 mei 1974

Financiële problemen

Nieuwsblad van het Noorden besteedt een dag later veel aandacht aan de degradatie. De krant vreest het voortbestaan van FC Groningen. 'De houding van de gemeente Groningen én de spelers zal de komende weken van beslissend belang zijn. De financiële actie van FC Groningen onder het bedrijfsleven zal ongetwijfeld ernstig belemmerd worden door de degradatie.'
De actie is op touw gezet omdat FC Groningen 4,6 ton gulden tekort komt. Gedeputeerde Aalje Post is voorstander van financiële steun, laat hij in de krant weten. 'Doel van onze subsidie is en blijft: eredivisievoetbal in Groningen. Als we nu de steun zouden verlagen, werkt dat averechts. Alles moet gericht worden op het heroveren van het eredivisieschap.'
Anders dan in de huidige tijd, waarbij veel spelers de club verlaten na degradatie, hoopt penningmeester Hans van der Vlugt dat spelers blijven. 'Nu moet blijken of er een eenheid is. Als de spelers willen doorgaan onder financieel minder gunstige voorwaarden, neem ik diep mijn petje voor ze af. In dat geval durven we ook weer bij de gemeente aan te kloppen.'
Voorpagina Nieuwsblad van het Noorden 13 mei 1974
Voorpagina Nieuwsblad van het Noorden 13 mei 1974 © Delpher/Nieuwsblad van het Noorden

Het verdriet van Piet Fransen

Bij één oud-speler komt degradatie keihard binnen: Piet Fransen, die een jaar eerder noodgedwongen stopte met voetbal. Maar echt weggeweest is hij niet: hij bezoekt elk thuisduel en drinkt zijn pilsje na de wedstrijd op zijn vaste stekkie in de kantine.
'Degradatie ... ik weet er alles van. Twee keer heb ik het zelf meegemaakt (met GVAV, red.). Het is de grootste afgang die een voetballer kan beleven.'
Piet Fransen (l) nam een jaar voor degradatie afscheid als speler
Piet Fransen (l) nam een jaar voor degradatie afscheid als speler © Groninger Archieven
Fransen legt de vinger op de zere plek en richt zijn pijlen in een interview met de krant op trainer Ron Groenewoud. 'Toen ik weg moest heb ik Groenewoud de vraag gesteld: zijn er dan vervangers? Hij dacht inderdaad dat die er waren, maar ik heb dat nooit zo gezien. Groenewoud had in het belang van de ploeg en van zichzelf één ding moeten doen: Martin Koeman en Piet Fransen had hij nog een jaar op de bank moeten laten zitten. Dat zouden wij zonder meer hebben geaccepteerd. Kijk, de jongere spelers hadden dan gedacht: wij mogen niet falen, want anders komen die ouwe zakken er weer in. Dan was er sprake geweest van concurrentie, maar die was er nu niet.'
Ik hou wel van een trainer die loopt te vloeken aan de lijn, tenslotte zijn we geen christelijke vereniging
Piet Fransen

Kritiek op de trainer

Net als het huidige seizoen staan in 1974 de keuzes van de trainer ter discussie. Fransen: 'Is die nou wel zo goed geweest? Ik hou wel van een trainer die loopt te vloeken aan de lijn, tenslotte zijn we geen christelijke vereniging. Figuren als Rob Jacobs, Barry Hughes, Pim Van de Meent, die mag ik wel en dan mogen ze best eens een keer bonje hebben met de scheidsrechter. Als speler ga je voor zulke trainers door het vuur. Maar hoor je Groenewoud wel eens? Die man zit maar rustig op zijn stoeltje. Och, wat had ik de laatste zes wedstrijden graag op dat bankje aan de zijlijn gezeten...'
Fransen ziet FC Groningen niet zomaar terugkeren in de eredivisie. 'Vier jaar geleden lukte dat wel omdat wij toen een ploeg hadden met een geweldige inzet. Die instelling mis ik nu, ook zelfs tegen PSV terwijl het er zo op aan kwam.'
Hij constateert tenslotte: 'Het doet me toch wel zeer wat er nu met de ploeg is gebeurd. Ik geloof zelfs dat het mij meer pijn doet dan sommige spelers.'
Journalist Herry Hesseling hoort tijdens het interview met Fransen gelach en gezang door de zojuist gedegradeerde spelers van de FC. 'Niemand scheen door verdriet overmand. Toch wel gek, eigenlijk.'
Wedstrijdverslag FC Groningen - PSV in Nieuwsblad van het Noorden
Wedstrijdverslag FC Groningen - PSV in Nieuwsblad van het Noorden © Delpher/Nieuwsblad van het Noorden

Zes seizoenen eerste divisie

Op 25 juni wordt bekend dat het provinciebestuur de FC de helpende hand biedt. De gemeente neemt het exploitatietekort voor haar rekening, naast de al toegezegde subsidie. De gemeente laat de club in de jaren daarna niet vallen, maar de terugkeer naar de eredivisie laat lang op zich wachten.
Fransen had wat dat betreft een vooruitziende blik: FC Groningen bivakkeert maar liefst zes seizoenen achter elkaar in de eerste divisie. Pas in 1980 klimt FC Groningen weer omhoog met spelers als Jan van Dijk, Azing Griever en Peter Houtman in de selectie. Het is voor FC Groningen te hopen dat de geschiedenis zich dit keer niet herhaalt en dat het bij negen seizoenen eerste divisievoetbal blijft.
Laat Ons Weer Eens Juichen
De grootste FC-hit aller tijden is in het degradatiejaar 1974 uitgebracht door De Specials (onder leiding van Bert Tinge) uit Leek. De tekst, Laat Ons Weer Eens Juichen, was destijds belangeloos geschreven door Bart van Luit uit Groningen, een supporter van de FC. De bedoeling was de populariteit van de FC op te krikken na degradatie uit de eredivisie.