Canadese bevrijder Jim Parks terug in Appingedam: ‘Ik wil de waardering teruggeven’

Parks legde dinsdag bloemen bij de plaquette van zijn voormalige eenheid The Royal Winnipeg Rifles in de buitenmuur van de Nicolaikerk in Appingedam.

Parks kwam in 1944 in Europa aan land in Normandië, bij Juno Beach. Hij vocht mee in de Slag om de Schelde en kwam via het oosten van het land terecht in Friesland en Groningen. Hij herinnert zich vooral in Delfzijl veel te hebben gevochten. ‘Ik weet nog dat ik bij een ontploffing dwars door een raam ben geblazen. Daar ben ik doof geworden.’

Hij kan zich na dat moment weinig meer herinneren. Alleen nog dat hij buiten terechtkwam en moest rennen voor zijn leven. Hij is vervolgens door een open raam naar binnen gegaan. Maar na dat moment herinnert hij zich niets meer. Totdat hij met een kop thee in zijn handen in een hulppost zat. ‘Het is als in een flits. Ik ben een uur of zo kwijt,’ zegt hij lachend. ‘Ik denk dat ik het ook nooit meer terugkrijg.'

De veteraan was met zes familieleden in Appingedam. ‘Mijn kleinzoon en drie zonen zijn hier ook. Ze zijn hier eerder geweest en ze hebben een goed beeld van wat de Canadezen hebben gedaan en de waardering daarvoor van de mensen hier.'

Het betekent voor Parks veel om hier terug te zijn: ‘Het is een eer voor mij om hier aan deel te nemen.' (...) 'Het geeft soms een rilling door hier te lopen: je kunt zien dat het veel voor de mensen betekent. En ik wil soms de waardering teruggeven: ik waardeer dat zij het waarderen, als je begrijpt wat ik bedoel.’

Waarschijnlijk is Park de laatste nog levende veteraan van zijn eenheid. 'We weten dat er nog een aantal leven van andere eenheden', vertelt Joël Stoppels van Battlefield Tours, een bedrijf gespecialiseerd in het geven van oorlogsrondleidingen. 'Door de Nederlandse ambassade in Ottawa wordt het ook wel gemonitord, maar je merkt dat de meesten er niet meer zijn.'

Appingedam wordt op 23 april 1945 bevrijd. 'De eenheid van Jim Parks bevrijdt dan de stad. De Duitsers hebben op dat moment kanonnen bij Delfzijl, bij Nansum en bij Fiemel. Ze draaien al die lopen naar Appingedam om massaal op Appingedam te gaan vuren. Dan besluiten de Canadezen om de hele burgerbevolking te evacueren. Dat had een enorme impact op de bevolking, want ze waren net bevrijd.'

Zevenduizend Damsters werden toen geëvacueerd, vertelt Stoppels. 'Dat was nog een hele operatie, om ze te evacueren van Appingedam naar Groningen, naar familieleden. Het was een bevrijding met een zwart randje.' En geen gemakkelijke opgave: 'Er werd een commissie opgesteld die in contact stond me de Canadezen om het in goede banen te leiden.'

Alsof de evacuatie op zichzelf niet ingewikkeld genoeg was, kwam er nog een obstakel bij kijken: 'Bij de toegangswegen naar Appingedam lagen ook nog mijnen, dus je moest weten welke wegen je kon gebruiken om veilig bij de stad te komen, die al bevrijd was. Dat was verschrikkelijk, omdat je ook die helse beschietingen nog had. En de gevechten gingen door, want tegelijkertijd werd er gevochten in Holwierde en andere plaatsen, om maar naar Delfzijl te komen.'

'Een handvol mensen blijft achter om persoonlijke eigendommen van mensen te beschermen', vertelt Stoppels. 'Deuren en ramen stonden namelijk open. Het was een groepje van 17 mensen die in Appingedam achterbleef. En toen zijn er door een groep Canadezen, niet de eenheid van Jim Parks, 'souvenirs' meegenomen. Eer werd daar geplunderd. Er werd zelfs meubilair meegenomen.' Een aantal van die Canadezen is na de oorlog voor een krijgsraad terechtgesteld. 'Maar terugkerende Damsters troffen hun kapotgeschoten huis aan of vonden dat eigendommen verdwenen waren.'

De eenheid van Jim Parks bleef niet lang in Appingedam. Zijn eenheid trok bijna direct door naar Leer, waar ook zwaar werd gevochten. 'De eenheden die Parks opvolgden, hadden al gevochten in Sicilië en hadden al een helse campagne achter de rug', vertelt Stoppels.