'In 1998 vroegen we ons steeds af of FC Groningen een week later nog wel zou bestaan'

Met gebogen hoofden verlaten de FC Groningen-spelers Wattimury en Rodriguez het veld in Zeist na de nacompetitiewedstrijd tegen Cambuur
Met gebogen hoofden verlaten de FC Groningen-spelers Wattimury en Rodriguez het veld in Zeist na de nacompetitiewedstrijd tegen Cambuur © ANP
Na een aantal seizoenen als middenmoter te zijn geëindigd in de eredivisie, wees niets erop dat FC Groningen in het seizoen 1997-1998 tegen degradatie zou strijden. Met het vertrek van uitblinker Dean Gorré naar Ajax verloren de Groningers weliswaar een belangrijke speler, maar er zou genoeg kwaliteit achterblijven om weer een volwaardig seizoen te draaien. Althans, dat was de gedachte. Het liep allemaal anders. Een terugblik op het laatste degradatieseizoen van de Groningers.
Er leek aanvankelijk geen vuiltje aan de lucht. FC Groningen deed net als het seizoen ervoor mee met de Intertoto, een Europees clubtoernooi waarin je een plek in de UEFA-Cup kon verdienen. Wim Rijsbergen verving Hans Westerhof als hoofdtrainer, die een seizoen eerder was ontslagen.
Hij kreeg de voorkeur boven toenmalig Emmen-trainer Azing Griever, die op zijn beurt niet heel blij was dat de keuze niet op hem viel. Maar Rijsbergen kende met zijn ploeg een goede start in de Intertoto. FK Cukaricki (1-0), Gloria Bistrita (4-1) en Spartak Varna (2-0) werden verslagen, totdat Montpellier (0-3) te sterk bleek. Maar dat was tegen de sterke Fransen geen schande.
Dat de eerste zaadjes waren geplant voor een zwaar seizoen, wist Patrick Lodewijks toen nog niet. 'Maar achteraf denk ik niet dat het heel goed was geweest om zo vroeg aan het seizoen te starten', zegt de oud-doelman over de Intertoto, die ervoor zorgde dat de Trots van het Noorden er halverwege juni al moest staan. 'Ik heb zelf het idee dat we daardoor aan het eind van het seizoen behoorlijk opgebrand waren.'

Elf duels zonder winst

FC Groningen ging desondanks aardig van start in de competitie. Aan de hand van de uitblinkende Zuid-Amerikanen Hugo Alves Velame, Magno Mocelin en Mariano Bombarda werd FC Volendam met 3-0 aan de kant gezet in de competitie-ouverture en het publiek deinde gretig mee op de samba die zij in de ploeg brachten.
Met twaalf punten uit de eerste acht duels deden de Groningers wat op voorhand van een middenmoter werd ingeschat. 'Ik herinner me ook nog een 2-0 overwinning op Feyenoord met twee goals van Toine (Rorije, red.), maar daarna werd het minder', zegt Lodewijks. De ploeg van Rijsbergen wist in de daaropvolgende elf duels geen enkele keer te winnen.
Dat zorgde voor onrust. Zowel in de ploeg als op de tribunes. Zo werd de thuiswedstrijd tegen MVV in december bij een 0-3 tussenstand voor de Limburgers ontsierd door een vuurwerkincident, waarbij een steward van FC Groningen gewond raakte. Routinier Erwin Koeman zag het allemaal hoofdschuddend aan. 'Het was dat seizoen niet altijd even veilig in en om het Oosterparkstadion en zulke dingen stralen ook af op de ploeg. Het leek wel alsof het per maand erger werd', zegt de oudste van de Koeman-broers.
De problemen met de uitbetalingen van salarissen leefden behoorlijk
Patrick Lodewijks
Patrick Lodewijks in zijn FC Groningen-periode
Patrick Lodewijks in zijn FC Groningen-periode © ANP

Trainen op een parkeerplaats

Het seizoen 1997-1998 was volgens hem kenmerkend voor de neerwaartse spiraal waarin de Groningers volgens hem zaten. 'Neem alleen al de trainingsaccommodatie die we toen hadden, dat kon eigenlijk niet. We trainden vaak op een stuk parkeerplaats waar op wedstrijddagen auto's geparkeerd stonden. Te gek voor woorden als je het over een eredivisieclub hebt', lacht Koeman, die ook meekreeg wat er op financieel vlak bij de club speelde.
'Je kunt wel zeggen dat je je daarmee als speler niet bezighoudt, maar die hele situatie liet ons niet onberoerd. FC Groningen raakte in verval en dat soort dingen gaan allemaal meespelen op het veld.'
In de laatste wedstrijd voor de winterstop leek FC Groningen een cruciale zege te boeken om bij die gevreesde onderste plekken weg te blijven. Lodewijks: 'We wonnen met 3-2 bij De Graafschap en dat zorgde voor opluchting.'
Het was een wedstrijd waarin Raymond Atteveld de ploeg bij de hand nam. Het bestuur had de verdediger, die de gele en rode kaarten soms leek te verzamelen en een van de grootverdieners binnen de ploeg was, te kennen gegeven dat hij in de winter mocht vertrekken, maar Atteveld besloot met zijn voeten te antwoorden. Een spaarzame opleving, bleek achteraf.

Onrust

'Een grote overeenkomst met het huidige seizoen van FC Groningen was dat ook toen de hele tijd werd geroepen dat er te veel kwaliteit in de ploeg zat om te degraderen', zegt Lodewijks, die erkent dat de onrust die zich buiten de lijnen afspeelde, ook invloed had op de ploeg. 'Dat gebeurt nou eenmaal, of je het wilt of niet. Draai het maar eens om: als er geen randzaken spelen, kun je je meer op het voetbal concentreren. Maar bij ons was er elke maand wel weer wat anders.'
Leonardo is het oneens met een rode kaart tegen Vitesse en moet rustig gehouden worden door teamgenoten
Leonardo is het oneens met een rode kaart tegen Vitesse en moet rustig gehouden worden door teamgenoten © ANP
Een van die randzaken waar de oud-doelman op doelt was de vraag of de aanstelling van Rijsbergen als trainer wel zo'n goede keuze was geweest. Koeman, die een verlengstuk van de trainer in het veld moest zijn, miste de chemie. 'Ik had met enige regelmaat een aanvaring met Wim. En of het nou zijn schuld of die van mij was laten we in het midden, maar het klikte gewoon niet. En dat bevordert de teamsfeer ook niet.'

Ontslag en financiële perikelen

Eind maart '98 barst de bom. FC Groningen weet nog wel belangrijke overwinningen te behalen tegen RKC en NEC, maar de match met Wim Rijsbergen is een mismatch, moet directeur Hans Nijland toegeven. Hij wordt op non-actief gesteld en met een uitwedstrijd tegen Feyenoord op de rol komt assistent-trainer Jan van Dijk voor de groep te staan. Een schokeffect blijft echter uit.
Pas op de slotdag van het seizoen wordt in eigen huis de eerste zege onder Van Dijks leiding geboekt (Fortuna Sittard wordt met 1-0 verslagen), maar dan is de gevreesde nacompetitie om degradatie nog te kunnen te ontlopen al een feit. FC Groningen blijft alleen FC Volendam voor, dat rechtstreeks degradeert. In een poule met FC Zwolle, FC Den Bosch en Cambuur Leeuwarden moet die ene strohalm worden gepakt.
'Het klinkt misschien gek, maar in die fase van het seizoen vroegen we onszelf steeds af of FC Groningen de week erop überhaupt nog wel zou bestaan', gaat Lodewijks verder. 'De financiële situatie waarin FC Groningen verkeerde was toen zó slecht. Zo waren er problemen met de uitbetalingen van salarissen en dat leefde behoorlijk', schetst Lodewijks. 'Gelukkig kon de gemeente Groningen garant staan voor de situatie van de club.'
'Geloof me, we hadden in de slotfase van de competitie echt wel het idee dat we degradatie konden ontlopen, maar ineens kom je er dan toch in die nacompetitie terecht.' Een domper, vindt hij. 'Want vergeet niet dat die ploegen uit de eerste divisie alles te winnen hadden en wij alles te verliezen.'
Die wedstrijd in Zeist paste perfect bij dat seizoen
Erwin Koeman
Erwin Koeman zet als speler van FC Groningen een sliding in tegen FC Twente
Erwin Koeman zet als speler van FC Groningen een sliding in tegen FC Twente © ANP

Zeist

De Groningers beginnen met een gelijkspel in Zwolle (1-1) en in de daaropvolgende thuiswedstrijd begint FC Groningen goed met een vroege voorsprong door de Braziliaan Magno, maar daarna gaat het helemaal mis en is het Den Bosch dat aan het langste eind trekt: 1-3. Maar die verliespartij is nog maar het begin van alle ellende die dag.
Want de nederlaag leidt na afloop een veldslag in de Oosterparkwijk in. Zo'n 250 jongeren zoeken na de wedstrijd de confrontatie met de politie, waarbij drie agenten en een politiehond en -paard gewond raken. Ook worden twee bussen met de aanhang van FC Den Bosch met stenen, balken, stokken en palen bekogeld. De KNVB neemt geen risico en is onverbiddelijk: FC Groningen mag de eerstvolgende thuiswedstrijd tegen Cambuur vier dagen later niet in eigen huis afwerken, maar moet dat doen op sportcentrum Zeist van de voetbalbond. Zonder publiek.
'Die wedstrijd in Zeist paste perfect bij dat seizoen', zegt Koeman met gevoel voor understatement. 'Ik wist voor het seizoen al dat ik zou stoppen als profvoetballer, maar je wilt natuurlijk niet degraderen. Maar als je ziet hoe die nacompetitie verliep was dat uiteindelijk onvermijdelijk.'
Op de KNVB-campus hielden Groningen en Cambuur elkaar in evenwicht, maar vier dagen later werd het lot van de Groningers alsnog bezegeld met een 3-1 nederlaag in de return tegen Cambuur. Het beeld van een gedesillusioneerde Mariano Bombarda die op de grond zit tussen feestende Cambuur-spelers, staat veel FC-fans misschien nog wel voor de geest.
'Aan de degradatie hield ik een vreselijk nare smaak over', herinnert Lodewijks zich. 'Op dat moment was al bekend dat ik naar PSV zou vertrekken en het was voor mij bijna een levensdoel om degradatie te voorkomen. Maar tevergeefs.'

'Zegen voor de club'

'Voor mij persoonlijk werd het daardoor geen leuk afscheid bij de club', blikt Koeman terug. Zijn voetbalcarrière kende hoogtepunten, maar de degradatie met FC Groningen in 1998 was een van de absolute sportieve dieptepunten.
'Maar ik moet achteraf zeggen dat de degradatie misschien wel een zegen voor de club is geweest. FC Groningen liep voortdurend op haar laatste benen, zowel financieel als qua infrastructuur. En in de eerste divisie kon er weer op nul begonnen worden. En dat pakte goed uit.'
Voor Lodewijks was de degradatie een extra klap, want ook zijn vader overleed in die periode. 'Dan ga je alles wel in perspectief zien, hoe vervelend ook', zegt hij. 'Maar ik was positief verrast hoe Groningen de draad daarna in de eerste divisie oppakte. Ik ging weg, Koeman stopte, Bombarda vertrok', somt de oud-doelman op, 'dus je moest weer aan een nieuw elftal bouwen. En dat gaat ook op als FC Groningen dit seizoen degradeert.'
'Je wilt er als supporter nu misschien nog niet aan denken, maar je kunt relatief jonge spelers na degradatie misschien sneller bij elkaar houden omdat het niveau iets lager ligt, waarmee je eenzelfde scenario kunt bedenken als toen. Ik zou alle FC Groningen-supporters in ieder geval willen oproepen om altijd achter je club te blijven staan, hoe donker het soms ook kan zijn.'
FC Groningen in het seizoen 1997-1998
FC Groningen in het seizoen 1997-1998 © ANP
Wat doen ze nu?
Boven, van links naar rechts: verzorger Henk Hagenauw bleef decennialang aan FC Groningen verbonden, is nu gepensioneerd en woonachtig in Roden. Jan Veenhof woont in Assen, bekleedt een commerciële functie bij een softwarebedrijf en is daarnaast trainer van zaterdag vijfdeklasser SV Tynaarlo. Harris Huizingh woont in Ter Apel en is recruiter bij de politie. Sander van Gessel is trainer, coach en manager van FC Groningen O21, terwijl Romano Sion de laatste jaren niet meer in de publiciteit is geweest. Hij speelde na zijn tijd bij Groningen nog bij Emmen, in Spanje, Portugal, en kende kortstondige avonturen bij enkele amateurclubs in Noord-Nederland, maar kwam ook in aanraking met criminele zaken. Mathias Rosén kende zijn enige buitenlandse avontuur in Groningen, keerde na de degradatie terug naar zijn thuisland Zweden en sloot zijn loopbaan in 2009 af bij Ahus IF, vlak onder de rook van zijn geboortestad Kristianstad. Hij is tegenwoordig verkoper in een bouwmarkt. Melchior Schoenmakers kwam acht seizoenen uit voor FC Groningen en is dit seizoen trainer, coach en manager van FC Groningen O18. Mariano Bombarda scoorde aan de lopende band bij FC Groningen en herhaalde dat later onder meer bij Willem II, waarmee hij in de Champions League speelde. Hij ging na zijn voetbalcarrière in Tilburg wonen, waar hij Supply Chain Manager is bij Ericsson. Behalve af en toe assisteren bij een training van zijn zoon, doet hij niets meer in de voetbalwereld. Sergio Ommel woont in Haarlem, is ambulant jeugdhulpwerker bij een zorgaanbieder en daarnaast assistent-trainer van Telstar O16. Fysiotherapeut Ton Rozema is woonachtig in Grijpskerk en geniet van zijn pensioen.

Midden, van links naar rechts: Theo Huizinga was 36 jaar lang elftalleider annex teammanager van FC Groningen, waarvan hij nog altijd actief de wedstrijden volgt. Hij woont in de stad Groningen, regelt sportieve zaken voor een hotelketen en is betrokken bij de organisatie van trainingskampen bij de KNVB. Rutger Feijer speelde naast FC Groningen ook betaald voetbal bij Emmen en is opleidingsmanager bij een bedrijf uit Beilen in de technische sector. Joost Broerse debuteerde uitgerekend in het betaalde voetbal in het degradatiejaar van FC Groningen, waarmee hij later ook weer promoveerde naar de eredivisie. Broerse won negen prijzen met FC Utrecht, APOEL Nicosia en PEC Zwolle en is tegenwoordig commercieel manager bij de Utrechters. Aanvaller Toine Rorije werd bij FC Groningen binnengehaald als groot talent, maar kon die status nooit waarmaken. Na zijn loopbaan ging hij het trainersvak in. Hij is nu conciërge bij Carmel College Salland en trainer bij SV Spakenburg O23. Ivar van Dinteren kwam voornamelijk uit voor clubs in de eerste divisie en beëindigde zijn actieve carrière in 2011 bij het Amerikaanse Dayton Dutch Lions FC, waar hij ook zijn trainersambities een start gaf. Hij is nu assistent-trainer van Ron Jans bij FC Twente. Hoofdtrainer Wim Rijsbergen werd in het degradatieseizoen van FC Groningen vroegtijdig ontslagen en reisde daarna de hele wereld over voor diverse trainers- of directieklussen. Dit seizoen is hij actief voor het Saudische Al-Ettifaq. Magno Mocelin speelde het grootste deel van zijn carrière voor het Spaanse Alavés, waarmee hij in 2001 de UEFA-Cup-finale verloor van Liverpool. Ook speelde hij nog voor De Graafschap. De Braziliaan woont in zijn thuisland, waar hij sporters helpt met hun ontwikkeling. Raymond Atteveld werd na zijn spelersloopbaan trainer bij onder meer Roda JC en ADO Den Haag. De laatste tien jaar was hij actief bij clubs in Armenië, Kazachstan en Israël. Dit seizoen is Atteveld, die woont in Kiev, assistent-trainer bij het Oekraïense Zorja Loehansk. Erwin Koeman beëindigde zijn actieve carrière na de degradatie en ging het trainersvak in. Dat deed hij als hoofdtrainer bij onder meer Feyenoord, FC Utrecht en RKC, maar hij was ook bondscoach van Hongarije en Oman. Sinds de aanstelling van zijn broer Ronald als bondscoach van Oranje, is Erwin een van zijn assistenten. Hij woont in Eindhoven. Kurt Elshot woont in Groningen, waar hij bij de gemeente als werk- en participatiecoach wordt ingezet. Daarnaast is hij ook analyticus rondom wedstrijden van FC Groningen bij RTV Noord. Materiaalman Jelis Pot woont ook in de stad Groningen en is gepensioneerd.

Onder, van links naar rechts: assistent-trainer Martin Koopman was actief als (assistent) coach over de hele wereld, waaronder bij ploegen uit Afrika en het Midden-Oosten. Zijn laatste klus was het bondscoachschap van de eilandengroep Malediven, waar hij vorig jaar werd ontslagen. Koopman heeft een huis op Aruba. Patrick Ax is trainer van Vitesse O18 en heeft ambities in het trainersvak. Erwin Koen is vertegenwoordiger in wenskaarten en is daarnaast hoofdtrainer van de Nijmeegse zondagderdeklasser Trekvogels. Jeffrey Kooistra heeft een eigen koffiezaak in Wijchen, is scout bij Go Ahead Eagles en hoofdscout voor de KNVB voor het Oranje vrouwenteam. Patrick Lodewijks woont in Roermond en is keepertrainer bij het Nederlands elftal van bondscoach Ronald Koeman. Egbert Darwinkel keepte ook voor Veendam en Harkemase Boys en was actief als postbode. De laatste jaren bezorgt hij broden voor bakkerijen, maar ondertussen heeft ook het fietsvirus grip op hem gekregen. De Uruguyaan Mario Rodríguez voetbalde op één seizoen bij FC Groningen na voornamelijk bij clubs in de Duitse Oberliga en Regionalliga. Hij sloot zijn voetballoopbaan af in 2008 en runt tegenwoordig een hotel met zijn familie op Mallorca. In Zephnad Wattimury schuilde na zijn voetbalcarrière ook een voetbaltrainer. Hij was werkzaam bij LTC, Gorecht, Magreb'90, FC Groningen O16, Winsum en PKC'83 en heeft tegenwoordig een eigen voetbalschool. Raymond Beerens speelde 128 officiële wedstrijden voor FC Groningen, de club waarvoor hij de meeste duels in het betaalde voetbal speelde. Beerens heeft zijn eigen hypotheekzaak in Eindhoven. Assistent-trainer Jan van Dijk, die het stokje als hoofdtrainer overnam van Rijsbergen, is nog altijd de speler met het meeste aantal duels officiële duels voor FC Groningen op zijn naam: 537. Hij is trainer van zondag eersteklasser Limburgia in Brunssum en voetbalanalyticus voor Dagblad van het Noorden.