Rechter wil geen oordeel vellen over gunning spoorconcessie aan NS, Arriva teleurgesteld
De rechtbank van Den Haag voelt zich niet bevoegd om te oordelen over het door de Staat onderhands gunnen van de concessie voor het hoofdrailnet aan de NS. Zo luidt het oordeel in een bodemprocedure die was aangespannen door een collectief van regionale treinvervoerders, waaronder Arriva.
Die vervoerders, verenigd in de Federatie Mobiliteitsbedrijven Nederland (FMN), wilden ook meedingen via een aanbestedingsprocedure.
Monopolie
De regionale treinvervoerders verzetten zich al langere tijd tegen het monopolie dat de NS heeft op het hoofdrailnet. Dit net omvat de meeste spoorverbindingen en vrijwel alle intercitydiensten in ons land.
Ook de spoorlijn Groningen-Zwolle valt hieronder. Arriva, dat het regionale treinverkeer in Groningen en Friesland verzorgt, aast al langer op ritten op dit traject. Het kabinet is van plan de concessie voor het hoofdrailnet vanaf 2025 tot zeker 2035 aan de NS te gunnen.
Andere rechter
De rechter stelt nu dat de zaak niet binnen het civiel recht thuishoort, maar dat een bestuursrechter wel een oordeel kan vellen. In dit geval is dat het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb). Maar voordat de concessie aangevochten kan worden bij het CBb, zal de concessie eerst gegund moeten worden, stelt de rechter. Pas daarna zou het CBb kunnen besluiten de concessie te schorsen.
De rechtbank merkt op dat FMN 'erop gebrand' is zo snel mogelijk tot uitsluitsel te komen, voordat NS vanaf 2025 opnieuw de meerjarige toegang krijgt op het grootste deel van het Nederlandse spoor. Maar door dat idee lijkt nu dus een streep te gaan.
Tegen Europese regels?
Ook vindt de rechtbank dat zij voorafgaand aan een dergelijke rechtsgang geen oordeel kan vellen over in hoeverre de Staat de Europese wet- en regelgeving overtreedt. Dat was wel een van de argumenten die de FMN naar voren bracht in de bodemprocedure.
Volgens de regionale vervoerders gaat de onderhandse gunning in tegen de Europese regels. Die regels schrijven volgens de vervoerders voor dat ook andere partijen dan de NS de kans moeten krijgen om op het hoofdrailnet te kunnen rijden.
Europees Hof
Het Hof van Justitie van de Europese Unie zou daarover helderheid kunnen verschaffen, meende FMN. Dit hof kan op verzoek van een Nederlandse rechtbank een interpretatie geven van de Europese wet- en regelgeving. Daaruit kan naar voren komen in hoeverre de Staat met de onderhandse gunning regels overtreedt.
Maar de tijd die gemoeid is met het wachten op een dergelijke uitleg is 'evident te lang', stelt de rechter, die ook niet verwacht dat het Hof een spoedprocedure zal starten.
Reactie FMN
FMN laat in een reactie tegenover het ANP weten 'te betreuren dat er geen inhoudelijke toets gedaan is door de rechtbank aan de Europese regelgeving'. 'De rechtbank erkent wel dat als de standpunten van FMN hout snijden, er grote gevolgen zijn. Uiteindelijk kan alleen het Europese Hof hier ingrijpen. We wachten daarom de definitieve gunning af en gaan daartegen in beroep bij het CBb.'
Meer ruimte op het spoor
Sinds 1 januari 2019 hebben spoorwegondernemingen die personen willen vervoeren het recht op 'open toegang op het spoor'. Ze mogen - onder voorwaarden - treinen rijden naast het bedrijf dat op een bepaald traject de concessiehouder is. Arriva maakt sinds enkele maanden gebruik van die mogelijkheid door op vrijdagnacht nachttreinen te rijden tussen Groningen en Schiphol en tussen Maastricht en Schiphol.
Sinds 1 januari 2019 hebben spoorwegondernemingen die personen willen vervoeren het recht op 'open toegang op het spoor'. Ze mogen - onder voorwaarden - treinen rijden naast het bedrijf dat op een bepaald traject de concessiehouder is. Arriva maakt sinds enkele maanden gebruik van die mogelijkheid door op vrijdagnacht nachttreinen te rijden tussen Groningen en Schiphol en tussen Maastricht en Schiphol.
Vanaf 2025 krijgen treinvervoerders meer mogelijkheden om op het hoofdrailnet te rijden. Arriva diende eind vorig jaar daarom een plan in voor extra treinen op het traject Groningen-Zwolle - naast de huidige NS-treinen.
