Actie op komst in noordelijke ggz: 'Als Den Haag niet betaalt, zijn Groningers de dupe'

De Groningse ggz-instelling Lentis moet nog dit jaar circa tien miljoen bezuinigen als Den Haag niet over de brug komt, stelt bestuurder Johan Oostinga. Dat is een moeilijke opgave; Lentis draaide afgelopen jaar 1 miljoen verlies. ‘We moeten dan kijken of we alle locaties echt open moeten houden, of misschien kunnen we met minder vierkante meters af. We willen natuurlijk niet de zorg afbouwen.’

Zoals in meer publieke sectoren gaan de lonen omhoog om de inflatie te compenseren. Personeel van de algemene ziekenhuizen krijgt er in de nieuwe cao vijf procent loon bij, de onderwijsbonden eisen twaalf procent meer loon voor leerkrachten. Ziekenhuizen en scholen zeggen net als ggz-instellingen dat ze dit niet zelf kunnen betalen en kijken naar Den Haag voor een oplossing. Oostinga: ‘Het verschil is dat de marges in de zorg vrijwel nul zijn. Daardoor is het bij ons nog prangender.’

Los van de komende loonsverhoging staat Lentis sowieso al financieel onder druk, zegt bestuurder Oostinga. Afgelopen jaar is de wijze van ggz-financiering veranderd. Ze krijgen niet langer aan het eind van de behandeling betaald, maar per maand. De stelselwijziging pakt volgens hem negatief uit. ‘De tarieven die gemeenten en vooral zorgverzekeraars betalen zijn te laag. Ze moeten wel bijbetalen, anders gaat Groningen weer door het putje, net als bij de gaswinning.’

Want, stelt Lentis, juist in Groningen is de problematiek groot. De wachtlijsten voor ggz-zorg zijn hier de op een na hoogste van Nederland en de gevraagde zorg is vaak ingewikkeld. Bij relatief veel inwoners speelt een stapeling van problemen, zoals armoede, slechte gezondheid en mentale zorgen, mede door de gevolgen van de gaswinning. ‘We hebben daardoor veelal complexe zorg, maar krijgen als ggz allemaal dezelfde tarieven.’

Die lage tarieven leiden niet alleen tot financiële problemen, maar vergroten ook nog eens het personeelstekort, zegt Lentis. Oostinga: 'Medewerkers staan onder druk, hebben te weinig tijd en ruimte om hun werk goed te doen. Ze moeten nu de complexe zorg in dezelfde tijdspanne doen als anderen het lichtere werk doen. Het gevolg is dat ze vertrekken. Ze kiezen voor rustiger werk. En dat moet stoppen.'

Lentis wil niet alleen betere tarieven, maar ook hardere politieke keuzes. Want, zegt het bestuur, er zijn simpelweg te weinig zorgmedewerkers in het land voor alle zorg. Lentis-bestuursvoorzitter Arien Storm: ‘De politiek moet zeggen: beste burgers voor sommige dingen ga je niet meer naar de zorg. Stel dat vijftien op de honderd daardoor niet meer in zorg gaan, dan kan je de 85 anderen beter helpen.’

Storm is zelf kinder- en jeugdpsychiater en schetst een voorbeeld.

'Neem bijvoorbeeld aan de ene kant iemand die in Winschoten geestelijke gezondheidszorg nodig heeft. Hij is opgegroeid in armoede en met huiselijk geweld en heeft een vijftien jaar kortere levensverwachting. Aan de andere kant heb je een kind van hoogopgeleide ouders dat wat trager is op school en een papiertje van dyslexie nodig heeft. Dat dyslexie-onderzoek was er twintig jaar geleden niet hoor. Je moet zeggen: we kunnen niet alles onderzoeken. Maar niet wij moeten die keuzes maken, maar de politiek.'

Als de politiek dit nalaat ‘trekken de meest kwetsbare mensen aan het kortste eind.’ Nu al krijgt Lentis de ggz-zorg in Oost-Groningen niet rond, omdat niet genoeg mensen er willen werken. ‘Voor de poli in Winschoten hebben we vacatures openstaan voor een heel team. We zijn daar in vier jaar tijd van zestig naar twintig medewerkers gegaan. Zonder politieke keuzes duw je stukken van Groningen het land uit. Dat vind ik niet acceptabel', zegt Storm.

Voor de Noordelijke ggz-instellingen is het reden om in actie te komen. Oostinga: ‘We willen met collega-instellingen samen de politiek aanspreken op het maken van die keuzes. Ze moeten ons niet laten zwemmen.’