Meer volwassenen met geheugenproblemen sinds coronapandemie
Sinds dit jaar bezoeken meer volwassenen de huisarts voor geheugen- en concentratieproblemen, blijkt uit grootschalig onderzoek van het RIVM en het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg (Nivel) naar de gevolgen van de coronapandemie.
Met name volwassenen in de leeftijd van 45 tot 74 jaar bezochten het eerste kwartaal van 2023 de huisarts vaker met cognitieve problemen. Het gaat om een toename van 40 procent in vergelijking met het aantal leeftijdgenoten dat vanwege soortgelijke problemen begin 2019 hulp zocht.
Opmerkelijk omdat deze leeftijdsgroep normaliter de huisarts relatief weinig bezoekt voor dit soort problemen, zo schrijft de NOS.
Snellere veroudering
'Het is een ontwikkeling die ons zorgen baart', zegt Michel Dückers, bijzonder hoogleraar crises, veiligheid en gezondheid aan de Rijksuniversiteit Groningen en de onderzoeksleider namens het RIVM en Nivel. 'We weten nog veel niet over de langetermijneffecten, maar er ontstaat nu wel het beeld dat de pandemie op een aanzienlijke schaal kan leiden tot snellere veroudering.'
Want niet alleen 45-plussers ervaren cognitieve achteruitgang. Ook van de mensen in de leeftijd van 25 tot 44 jaar gaat 31 procent meer naar de huisarts vanwege problemen met het geheugen. De jongeren (onder 25) zochten niet vaker hulp.
Bij de 75-plussers was er een toename van 18 procent. 'Waarschijnlijk is de stijging daar minder sterk doordat mensen in deze leeftijd al voor de pandemie vaker dan andere leeftijdscategorieën cognitieve problemen hadden', zegt Dückers.
Over het onderzoek
De resultaten komen uit het zevende kwartaalonderzoek onder volwassenen en zijn gebaseerd op cijfers van Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn. Dit kwartaalonderzoek valt onder het Gezondheidsonderzoek covid-19. Daarin brengen het RIVM, GGD'en, GGD GHOR Nederland, het Nivel en ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum de gevolgen van de coronacrisis voor de gezondheid in kaart. Dit doen zij in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid.
Formeel is nog niet bewezen dat corona de hoofdoorzaak is, maar de onderzoekers vinden het beeld passen bij de groeiende kennis over de gevolgen van de coronapandemie. Hoe het virus al deze problemen veroorzaakt, is nog niet helemaal duidelijk.
Vaak concentratieproblemen
Een mogelijke verklaring kan zijn dat de lockdownmaatregelen leidden tot een snellere achteruitgang van mensen met beginnende geheugen- en concentratieproblemen. Dat geldt ook voor mensen die geen covid-infectie opliepen, maar wel al kampten met beginnende dementie. Ook zij zijn sneller achteruit gegaan. Door de sociale isolatie kan cognitieve verslechtering versnellen.
Bij mensen die voor hun coronabesmetting nog geen geheugenproblemen hadden, is het zeer aannemelijk dat de problemen zijn veroorzaakt door de infectie, aldus Dückers.
Ook andere infectieziekten, zoals griep, kunnen deze klachten veroorzaken. Maar uit meerdere wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat langdurige geheugen- en concentratieproblemen veel vaker voorkomen na een covid-19-infectie dan na griep. De cijfers over meer huisartsbezoeken passen bij dit beeld.
Kost werkgevers miljarden
De bevindingen van het RIVM en Nivel komen overeen met uitkomsten van recent grootschalig onderzoek van het UMCG, waaruit bleek dat minimaal honderdduizend mensen langer dan een jaar niet konden werken vanwege long covid. De NOS berekende dat deze uitval de werkgevers ruim 8 miljard euro per jaar kost.
Minister Kuipers zal binnenkort bekendmaken of en hoeveel extra budget wordt vrijgemaakt voor onderzoek naar de oorzaken van long covid. Op dit moment ligt het Nederlandse onderzoek naar long covid stil vanwege gebrekkige financiering en worden long covid-poliklinieken vanwege geldgebrek gesloten.
Patiëntenorganisaties als de Stichting Long Covid zamelen nu zelf geld in om te zorgen dat de onderzoeken kunnen doorgaan tot de minister zijn portemonnee trekt.
