RUG omarmt AI: 'Misschien kunnen studenten zichzelf overhoren met behulp van een chatbot?'

Rector magnificus Cisca Wijmenga van de RUG is geboeid door het onderwerp, ook al heeft ze er door tijdgebrek zelf nog weinig mee kunnen experimenteren. Ze laat zich wel regelmatig bijpraten over de laatste ontwikkelingen door collega's en leest over nieuwe toepassingen van kunstmatige intelligentie in wetenschappelijke artikelen en de krant. Ze ziet problemen en gevaren, maar is vooral erg enthousiast over ChatGPT.

'Ik hou echt van innovaties en ik dacht: wauw, dit is echt wel waanzinnig', zegt Wijmenga over de eerste artikelen die ze november vorig jaar las over ChatGPT. 'Ik dacht ook wel: dit is echt een revolutie en mensen begrijpen nog niet wat dit gaat betekenen voor de toekomst. Want dit gaat niet meer weg en wordt natuurlijk alleen maar groter.'

Wijmenga vergelijkt de impact van ChatGPT en kunstmatige intelligentie met die van de komst van de mobiele telefoon en het internet. Ze verwacht dat 'tools' zoals ChatGPT steeds meer hun weg zullen vinden in onze maatschappij, net zoals Google dat twee decennia geleden bijvoorbeeld deed. Ze volgt de ontwikkelingen met veel belangstelling.

'Het is heel interessant om te zien hoe de maatschappij steeds verder digitaliseert. Er zijn bijna geen auto's meer zonder GPS en iedereen doet zijn bankzaken tegenwoordig online.'

Studenten lopen vaak voorop bij nieuwe ontwikkelingen, en bij de komst van ChatGPT was dat niet anders. De RUG moest daarom snel reageren. ChatGPT werd binnen verschillende besturen en vakgroepen besproken en medewerkers werden via webinars bijgepraat over de mogelijkheden en onmogelijkheden. Er werd ook een expertgroep geformeerd die bekijkt hoe ChatGPT op de korte en lange termijn kan worden ingezet binnen de universiteit.

Examencommissies hebben uiteraard regels voor ChatGPT en deze zijn per faculteit verschillend. Tegelijkertijd gaan de ontwikkelingen zo snel dat de vraag is of je niet achter de feiten aan blijft lopen.

'We weten dat studenten het gebruiken, maar je moet ook niet naïef zijn. Daarvoor werden er ook scripties geschreven met hulp van vrienden, familie en het internet. Ik vind het belangrijker dat we kijken naar hoe we dit op een goede en verantwoordelijke manier inzetten, want onze studenten komen straks in een wereld waar dit normaal is.'

De universiteit kijkt ook of er zaken moeten worden aangepast aan de manier van toetsen. Er wordt bijvoorbeeld gedacht aan het uitschakelen van internet in de examenzaal en het vaker mondeling overhoren van studenten.

'Aan de andere kant zou kunstmatige intelligentie in de toekomst misschien ook een rol kunnen spelen bij het monitoren van de studievoortgang. Op dit moment worden de studenten heel vaak getoetst en dat is enorm arbeidsintensief voor onze docenten. Ik zou het heel fijn vinden als we die werkdruk kunnen wegnemen bij onze docenten en de verantwoordelijkheid voor het monitoren van de studievoortgang bijvoorbeeld meer bij de student komt te liggen.'

Hoe dat er in de praktijk precies uit moet gaan zien, weet Wijmenga ook niet, maar het lijkt haar niet onmogelijk. 'Ik weet ook niet alles, misschien kunnen studenten zichzelf straks overhoren met behulp van een chatbot. Dat zou geweldig zijn.'

Nog belangrijker dan het opsporen van mogelijke fraude vindt Wijmenga dat studenten goed wordt uitgelegd wat ChatGPT precies wel is, maar ook wat het niet is. En wat je er mee kan, en wat niet. Dat is volgens haar ook de taak van een universiteit. 'Het is geen zoekmachine zoals Google. Je moet snappen waar het vandaan komt. Wat is de input? En wat betekent dat voor de output?'

Wijmenga kijkt graag naar de kansen die er liggen voor het gebruik van ChatGPT en kunstmatige intelligentie, maar ze ziet ook zeker wel de gevaren. Ze noemt bijvoorbeeld een ethisch aspect als gezichtsherkenning. Hoe ver kan je daar mee gaan?

'Als iemand bijvoorbeeld vermist is kan het positief ingezet worden, maar we weten ook dat in een land als China overal camera's hangen en mensen strafpunten krijgen op het moment dat ze door een rood licht wandelen. Dat lijkt me niet de bedoeling.'

Wijmenga vindt het goed dat er discussie is over de regelgeving rondom het gebruik van ChatGPT en kunstmatige intelligentie. Ook de vraag om een pauzeknop, waar prominente wetenschappers voor pleiten, snapt ze wel. Al zijn de ontwikkelingen volgens haar niet te stoppen.

'Het zijn zelflerende systemen. Versie vier van ChatGPT is alweer zoveel beter dan versie drie. Je moet je dan wel afvragen: waar eindigt dit? Niemand zit te wachten op machines die straks zelf regels gaan verzinnen.'

Een aspect dat volgens Wijmenga nog onderbelicht is in de hele discussie rondom kunstmatige intelligentie, is het energievraagstuk. Kunstmatige intelligentie kost veel rekenkracht van computers en daardoor ook veel energie. Op de RUG wordt daar met het onderzoeksprogramma CogniGron al op voorgesorteerd.

'We werken op de universiteit aan computers die enorme hoeveelheden complexe data aan kunnen, maar wel energiearm zijn. Die computers zouden eigenlijk net als je hersenen moeten werken en die gebruiken relatief weinig energie. Het is mooi dat we die expertise in huis hebben.'

Wijmenga is goed op de hoogte van de mogelijkheden die kunstmatige intelligentie biedt. Zo vertelt ze enthousiast over artikelen die ze heeft gelezen waarbij kunstmatige intelligentie wordt ingezet bij het maken van medische beslissingen en het verbeteren van sollicitatieprocedures. Ook was ze onder de indruk van onderstaande prijswinnende foto, die werd gecreëerd door kunstmatige intelligentie.

'We hebben binnen de universiteit ook uitgesproken dat we dit soort ontwikkelingen moeten omarmen, op een verantwoorde manier, en écht kijken waar hier de kansen liggen. Als universiteit hebben juist wij een belangrijke rol om studenten op te leiden tot ethisch verantwoorde experts en gebruikers van kunstmatige intelligentie.'

Welke kansen er allemaal precies liggen voor studenten en de onderzoekers aan de universiteit is voor Wijmenga nog onduidelijk. Ze hoopt vooral dat kunstmatige intelligentie helpt om onderzoekers en studenten uit verschillende vakgebieden dichter bij elkaar te brengen. Op de scheidsvlakken van verschillende kennisgebieden ligt volgens haar nog het meest onontgonnen gebied.

Ze denkt dat kunstmatige intelligentie kan helpen om dat proces op gang te brengen. 'Ik vind bijvoorbeeld dat brainstormen heel interessant. ChatGTP komt echt met hele nieuwe vragen. Die creativiteit hebben we nodig voor de complexe vragen voor de wereld van morgen. Dat is heel spannend.'